بررسی عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری در نظام بانکی

تحقیق حاضر تحت عنوان در شعب منتخب بانک های استان قم انجام گرفته است . هدف از انجام آن، شناسایی عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری و مشخص کردن رابطه عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری  با  فساد اداری در شعب مربوطه می باشد. به منظور سنجش فساد اداری و عوامل سازمانی موثر بر آن از پرسشنامه مورد استفاده عباسپور (1385) بهره گرفته  شده است.

روش تحقیق مورد استفاده، توصیفی و از شاخه همبستگی است و به روش پیمایشی انجام شده است. از ابزار پرسشنامه دارای روایی و پایایی مناسب، برای گردآوری داده های مربوط به متغیرهای تحقیق استفاده شد. از روش نمونه گیری خوشه ای برای دسترسی به اعضای نمونه استفاده بعمل آمد.

بر اساس نتایج آزمون رگرسیون مؤلفه های «شفافیت فرایندها و رویه‌های کاری وانحصار وظیفه در سازمان» و «حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان در سازمان» بر «فساد اداری» تاثیر دارند و از آنجایی كه مقدار0β < می­باشد ،نوع تاثیر منفی می­باشد.

از آزمون همبستگی برای آزمون فرضیه های تحقیق بهره برداری شد، نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن حاکی از وجود همبستگی منفی بین عوامل سازمانی موثر بر فساد اداری  با  فساد اداری بود. در سطح اطمینان 95 درصد، فرضیه اصلی و هر 3 فرضیه ، تأیید شدند و بین همه مولفه ها همبستگی منفی وجود دارد.

واژگان کلیدی :

فساد اداری ، سیستم های کنترل و نظارت ،نظام حقوق و دستمزد ،فرایندها و شیوهای انجام کار ، شعب منتخب بانک های استان قم

فهرست مطالب:

چکیده

فصل اول : کلیات طرح تحقیق

مقدمه .......................................................................................................................................................... 3

1-1- بیان مسأله .......................................................................................................................................... 4

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق  ................................................................................................................  5

1-3- سئوال های تحقیق...............................................................................................................................7

1-4- اهداف تحقیق.................................................................................................................................... 7

1-5- فرضیه های تحقیق.............................................................................................................................. 8

1-6- متغیرهای تحقیق..................................................................................................................................8

1-7- مدل مفهومی تحقیق.....................................................................................................................9

1-8- قلمرو تحقیق....................................................................................................................................... 9

1-8-1-قلمروموضوعی.................................................................................................................................9

1-8-2 -  قلمرو مكانی...............................................................................................................................10

1-8-3 - قلمرو زمانی.................................................................................................................................10

1-9- تعریف واژگان کلیدی تحقیق ..........................................................................................................10

فصل دوم : ادبیات نظری

مقدمه  .....................................................................................................................................................  14

2-1-  سازمان و عوامل  سازمانی...............................................................................................................  14

2-1- 1- تعریف سازمان..............................................................................................................................14

2-1- 2- سیستم‌های كنترل و نظارت......................................................................................................... .16

2-1- 3- اهمیت کنترل...............................................................................................................................16

2-1- 4- ماهیت كنترل.................................................................................................................... ..........17

2-1- 5- دیدگاهها درباره انواع کنترل......................................................................................17

2-1- 6- ارکان كنترل...............................................................................................................................19

2-1- 7- نظام حقوق و دستمزد .................................................................................................................20

2-1- 8- هدف مدیریت جبران خدمت..................................................................................................... 22

2-2- فساد اداری........................................................................................................................................23

2-2- 1- تعریف فساد.................................................................................................................................27

2-2- 2- سطوح فساد.................................................................................................................................29

2-2-3- انواع فساد.....................................................................................................................................29

2-2-4- 1- فساد سیاسی............................................................................................................................31

2-2-4- 2- فساد اداری.............................................................................................................................31

2-2-4- 3- فساد مالی (اقتصادی)..............................................................................................................32

2-2-5 - مفهوم و تعریف فساد اداری........................................................................................................32

2-2-6- تاریخچه فساد اداری....................................................................................................................34

2-2-7 - مبارزه با فساد در ایران................................................................................................................35

2-2-8 - وضعیت فساد پس از پیروزی انقلاب اسلامی..............................................................................36

2-2-9 -  انواع فساد اداری..........................................................................................................................39

2-2-10 - تبیین علل موجبه فساد.................................................................................................................43

2-2-11 - رهیافت‌های تبیین فساد.............................................................................................................. 47

2-2-12 - تبیین علل فساد اداری................................................................................................................ 49

2-2-13 - قصد و فرصت، لازمه وقوع فساد................................................................................................52

2-2-14 - متغیرهای تسهیل و تشویق‌كننده یا بازدارنده از فساد....................................................................53

2-3- فساد اداری و رابطه آن با عوامل سازمانی...........................................................................................56

2-3- 1- فساد و نظام حقوق و دستمزد.......................................................................................................56

2-3- 2- كنترل و نظارت و رابطه آن با فساد...............................................................................................60

2-3- 3- فرایند‌های كاری و رابطه آن با فساد..............................................................................................61

2-4- فساد اداری و رابطه  آن با سایر عوامل اجتماعی..................................................................................62

2-4- 1- حكومت كارآمد و نقش آن در كنترل فساد..................................................................................62

2-4- 2- رابطه فساد و خدمات عمومی دولتی..............................................................................................64

2-4- 3- بزرگی دولت و فساد.....................................................................................................................64

2-4- 4- خصوصی‌سازی  و رابطه آن با فساد...............................................................................................65

2-4- 5- فساد و فقر....................................................................................................................................66

2-4- 6- فساد و قوانین و مقررات...............................................................................................................67

2-4- 7- فساد و دستگاه قضایی..................................................................................................................67

2-4- 8- توسعه سیاسی، دمكراسی و فساد...................................................................................................68

2-4- 9- فرهنگ و فساد.............................................................................................................................68

2-4- 10- فساد و جنسیت...........................................................................................................................68

2-4- 11- فساد و برنامه‌های توسعه.............................................................................................................69

2-4- 12- سیاست‌های اقتصادی و فساد......................................................................................................69

2-4- 13- فساد و سرمایه‌گذاری.................................................................................................................70

2-4- 14- تسخیر دولت و فساد ناشی از آن در اقتصادهای در حال گذار......................................................70

2-4- 15- تحلیل فساد در کشورهای جهان سوم..........................................................................................72

2-4- 16- آثار و علل فساد در جهان سوم....................................................................................................73

2-4- 17- شیوه ارزیابی و گزینش استراتژی مبارزه با فساد...........................................................................74

2-4- 18- سیاست‌های كلیدی در مبارزه با فساد...........................................................................................76

2-4- 19-استراتژی مبارزه با فساد، جایگاه و نوع كاربرد آ نها......................................................................77

2-5- پیشینه تحقیق.....................................................................................................................................77

فصل سوم : روش شناسی تحقیق 

مقدمه  ............................................................................................................................................ ...........87

3-1-  روش تحقیق  .............................................................................................................. ....................87

3-2 - چهارچوب مفهومی..........................................................................................................................88

3-3 - جامعه آماری....................................................................................................................................90

3-4- نمونه آماری.......................................................................................................................................92

3-5 - متغیرهای تحقیق................................................................................................................................92

3-6- ابزار سنجش تحقیق............................................................................................................................93

3-7 - نحوه امتیاز بندی پرسشنامه................................................................................................................93

3- 8-  روایی پرسشنامه...............................................................................................................................94

3-9- پایایی پرسشنامه.................................................................................................................................94

3-10- روش تجزیه و تحلیل داده ها..........................................................................................................95

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه   .....................................................................................................................................................98

4-1- آمار توصیفی  ................................................................................................................................99

4-1-1- جنسیت  ....................................................................................................................................99

4-1-2- تحصیلات  ................................................................................................................................100

4-1-3- سابقه کار...................................................................................................................................101

4-1-4- وضعیت تأهل و تجرد.................................................................................................................102

4-1-5- نوع استخدام..............................................................................................................................103

4-2- نتایج حاصل از تحلیل استنباطی داده‌ها............................................................................................104

4-2-1- آزمون کالموگروف-اسمیرنوف................................................................................................104

4-2-2-آزمون رگرسیون........................................................................................................................105 

4-2-3- آزمون فرضیه های تحقیق..........................................................................................................108

4-2-3-1- فرضیه فرعی اول....................................................................................................................108

4-2-3-2- فرضیه فرعی دوم...................................................................................................................110

4-2-3-3- فرضیه فرعی سوم..................................................................................................................111

4-2-3-4- فرضیه اصلی..........................................................................................................................112

4-2-4- آزمون فریدمن...........................................................................................................................114

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

مقدمه  .....................................................................................................................................................117

5-1- نتایج حاصل از یافته های تحقیق......................................................................................................117

5-1-1- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل توصیفی...................................................................................... 117

5-1-2- بحث درباره‏ی نتایج حاصل از آزمون کالموگروف-اسمیرنوف....................................................118

5-1-3- بحث درباره‏ی نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق    ............................................................. 118

5-1-3-1- نتایج حاصل از فرضیه اول...................................................................................................... 118

5-1-3-2- نتایج حاصل از فرضیه دوم..................................................................................................... 119

5-1-3-3- نتایج حاصل از فرضیه سوم.................................................................................................... 120

5-1-3-4- نتایج حاصل از فرضیه اصلی....................................................................................................121

5-1-3-5- نتایج کلی تحقیق.................................................................................................. .................122

5-1-4- نتایج آزمون رگرسیون................................................................................................................123

5-1-4-  بحث درباره‏ی نتایج حاصل از آزمون فریدمن.............................................................................123

5-2- پیشنهادات...................................................................................................................................... 123

5-2-1- پیشنهادهای کاربردی مبتنی بر نتایج به دست آمده از تحقیق........................................................ 123

5-2-2 - ارائه پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی.........................................................................................125

5-3- محدودیت های تحقیق................................................................................................................ ....126

منابع......................................................................................................................................................... 129

پیوست :پرسشنامه ها................................................................................................................................ 136

جدول 1-1: متغیرهای تحقیق...................................................................................................................8

جدول 2- 1: استراتژیهای کنترل..............................................................................................................19

جدول 3-1 :  تعداد شعب در هر بانک...................................................................................................90

جدول 3-2 :  انواع بانک ها...................................................................................................................91

جدول 3-3 :  متغیرهای پرسشنامه همراه با شماره سئوالات......................................................................93

جدول 3- 4 :  نحوه نمره دهی به سوالات مربوط به متغیرهای تحقیق.......................................................94

جدول4-1: توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب جنسیت............................................................99

جدول4-2 : توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تحصیلات......................................................100

جدول4-3 : توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار ................................................... ..101

جدول4-4 : توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تأهل...............................................................102

جدول4-5 : توزیع فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب نوع استخدام.................................................  103

جدول4-6: نتایج مربوط به آزمون نرمال بودن متغیرهای تحقیق..............................................................104     

جدول4-7: نتایج آزمون ANOVA.................................................................................................. ...105

جدول4-8 : آزمون دوربین – واتسون................................................................................................ ..106

جدول4-9: نتایج آزمون رگرسیون.......................................................................................................106

جدول4-10 : نتایج آزمون رگرسیون ................................................................................................ ..107

جدول4-11 : نتایج آزمون رگرسیون ...................................................................................................108

جدول4-12 : مقادیر ضریب همبستگی.................................................................................................109

جدول4-13 :  مقادیر ضریب همبستگی ............................................................................................. 110

جدول4-14:  مقادیر ضریب همبستگی .............................................................................................. 111

جدول4-15 :  مقادیر ضریب همبستگی ............................................................................................. 113

جدول4-16 : نتایج اجمالی آزمون فرضیه­ها........................................................................................ 113

جدول شماره  4-17 : نتایج آزمون فریدمن.................................................................................. ......114

جدول شماره  4-18: نتایج آزمون رتبه بندی فریدمن..........................................................................115

جدول 5-1 : نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل توصیفی متغیرهای جمعیت شناختی......................................................118

جدول  5-2  : نتایج آزمون فرعی اول............................................................................................................119

جدول  5-3  : نتایج آزمون فرعی دوم............................................................................................................119

جدول  5-4  : نتایج آزمون سوم............................................................................................................120

جدول  5-5  : نتیجه فرضیه اصلی..........................................................................................................121

جدول5-6 : نتایج آزمون رگرسیون ......................................................................................................123

جدول  5-6  : خلاصه نتایج آزمون فریدمن..........................................................................................124

شکل 1-1: مدل مفهومی تحقیق.....................................................................................................................9

شکل 2-1: کل برنامه جبران خدمات که کارفرما برای یک شخص در قبال کار فراهم می‌کند.....................22

شکل 2- 2 : اهداف نظام جبران خدمات......................................................................................................23

شکل 2-3: عوامل محیطی موجبه فساد.........................................................................................................52

شکل 2-  4: استراتژی‌های چند بعدی برای بهبود كارائی حكومت و مبارزه با فساد.......................................63

شکل 2-  5 : مدل مفهومی تحقیق...............................................................................................................85

شکل 5-1: مدل نهایی تحقیق  ................................................................................................................  122

نمودار4-1: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب جنسیت ....................................................... 99 

نمودار4-2: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تحصیلات....................................................100

نمودار4-3: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب سابقه کار.....................................................101

نمودار4-4 : نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب تأهل و تجرد...............................................102

نمودار4-5: نمودار فراوانی اعضای نمونه آماری بر حسب نوع استخدام.................................................103