تأثیر كاربرد کولتیواتور و چند کشتی همزمان بر خصوصیات زراعی و زیست توده ذرت در اصفهان

به منظور بررسی چند كشتی همزمان لگوم‌های مختلف و كاربرد کولتیواتور بر عملکرد ذرت علوفه‌ای رقم 704 در سال 1392 در شرایط مزرعه‌ای واقع در منطقه ورزنه (اصفهان) مطالعه‌ای صورت پذیرفت. این مطالعه به صورت استریپ بلوک و در قالب طرح بلوك‌های کامل تصادفی در سه تکرارانجام گرفت. وکولتیواتور به عنوان فاکتور اصلی با سطوح 30، 60 سانتی‌متری ذرت وعدم کولتیواتور و چند کشتی ذرت با لگوم‌های مختلف به عنوان فاکتور فرعی، با کشت‌های مخلوط سویا + ذرت، ماش + ذرت، لوبیا چشم بلبلی + ذرت، یونجه + ذرت و کشت خالص ذرت در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کولتیواتور بر روی ارتفاع بوته، ارتفاع ساقه، طول پانیکول، ارتفاع بلال از سطح زمین و تعداد بلال در بوته مؤثر بوده و بالاترین عملکرد مربوط به عدم کولتیواتور می باشد اما در صفت‌های ارتفاع بوته و ساقه بالاترین عملکرد مربوط به کولتیواتور در 30 سانتیمتری ذرت می باشد. اما چند کشتی هم بر روی این پنج صفت مؤثر نبوده و ذرت خالص بیشترین عملکرد را دارا می باشد. عملکرد‌تر علوفه و عملکرد خشک علوفه و همچنین وزن خشک دانه‌ها کولتیواتور روی آنها مؤثر بوده به صورتی که بیشترین عملکرد مربوط به کولتیواتور در 30 سانتیمتری ذرت می باشد. اما چند کشتی بر روی عملکرد‌های‌تر علوفه و خشک علوفه و وزن خشک دانه‌ها مؤثر نبوده و بالاترین عملکرد را ذرت خالص دارا بود. در اکثر صفات، بالاترین عملکرد در فاکتور اصلی(کولتیواتور) مربوط به عدم کولتیواتور و در فاکتور فرعی(چند کشتی) مربوط به ذرت خالص بوده است و همچنین کمترین عملکرد در کولتیواتور نیز در اکثر صفات مربوط به کولتیواتور در 60 سانتی‌متری ذرت است. کولتیواتور بر صفات درصد نیتروژن و درصد پروتئین تأثیری نداشته اما چند کشتی برروی درصد نیتروژن و درصد پروتئین اثر داشته که بیشترین عملکرد مربوط به کشت‌های مخلوط ذرت با ماش می باشد. در مورد صفات تعداد برگ سبز در بوته و قطر ساقه، فاکتور‌های کولتیواتور و چند کشتی اثری نداشته با این وجود بیشترین عملکرد به ترتیب مربوط به کولتیواتور در 30 سانتیمتری و ذرت خالص می باشد. کولتیواتور بر صفات تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال و وزن هزار دانه بدون تأثیر بوده به صورتی که کمترین عملکرد را کولتیواتور دیر هنگام و بیشترین عملکرد را عدم کولتیواتور داراست. اما چند کشتی بر صفت‌های تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه و تعداد بلال در متر مربع اثر داشته که بیشترین عملکرد در تعداد دانه در ردیف و تعداد دانه در بلال مربوط به کشت مخلوط ذرت با لوبیا اما کمترین عملکرد را ذرت خالص دارا بود. در مورد صفات وزن هزار دانه و تعداد بلال در متر مربع نیز بیشترین عملکرد مربوط به ذرت خالص بوده است. کولتیواتور بر روی شاخص برداشت بلال مؤثر بوده ولی چند کشتی تأثیر نداشته و بیشترین عملکرد هم مربوط به کشت ذرت خالص و عدم کولتیواتور بوده است اما در مورد شاخص باروری بوته برعکس کولتیواتور بدون تأثیر و چند کشتی تأثیر داشته و بیشترین عملکرد هم مربوط به ذرت خالص و عدم کولتیواتور بوده است. فاکتور اصلی بر صفات مقدار کلروفیل، طول برگ، عرض برگ، مساحت برگ اثر نداشته و کمترین عملکرد را در همه این صفات مربوط به کولتیواتور در 60 سانتیمتری و اما چند کشتی بر صفات مقدار کلروفیل، عرض سطح برگ و مساحت برگ بلال مؤثر بوده که بالاترین عملکرد در مقدار کلروفیل مربوط به کشت مخلوط ذرت و یونجه با 86/26 می باشد ودر عرض سطح برگ بیشترین میانگین مربوط به ذرت و سویا با 31/8 سانتی‌متر می باشد و همچنین بیشترین مساحت برگ مربوط به کشت ذرت خالص با 5/420 سانتی‌متر مربع می باشد. با توجه به مطالعه‌ی انجام شده به نظر می‌رسد عملکرد صفات در کشت مخلوط به دلیل محدود شدن رطوبت و عناصر غذایی جواب عکس می‌دهد وهمچنین کولتیواتور دیر هنگام نیز باعث کاهش عملکرد می شود وبهتر است در صورت استفاده از کولتیواتور، در اوایل رشد ذرت(30 سانتیمتری) کولتیواتور زده شود.

واژگان کلیدی: كاربرد کولتیواتور، چند کشتی همزمان، ذرت علوفه ای، لگوم ها.

فهرست مطالب

- مقدمه ............12

1-2- تاریخچه و اهمیت اقتصادی 13

1-3- مشخصات گیاه شناسی 15

1-4- رشد و نمو ذرت 16

1-4-1- کاشت تا سبز شدن 17

1-4-2- سبز شدن تا ظهور گل آذین نر 19

1-4-3- ظهور گل آذین نر تا رسیدگی 22

1-5- سازگاری 26

1-6- انواع ذرت 27

1-7- هیبریدهای ذرت 29

1-8- شناخت کشت مخلوط ونحوه ی بکارگیری آن در سیستم های کشاورزی 29

1-9- کولتیواتور و تأثیر آن بر سیستم زراعی 34

1-10- فرضیه ها 36

1-11- اهداف تحقیق 36

3-1-کولتیواتور 38

3-2- چند كشتی همزمان 41

3-3- چند کشتی همزمان با لوبیا 46

3-4- چند کشتی همزمان با سویا 50

3-5- چند کشتی همزمان با یونجه 54

3-6- چند کشتی همزمان با ماش 57

3-1- موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی محل آزمایش 61

3-2- مشخصات خاك محل آزمایش 61

3-3 متغیرهای جوی طی فصل رشد گیاه 61

3-4- طرح آزمایشی 62

3-5- خصوصیات ذرت هیبرید 704 62

3-6- عملیات کاشت و داشت 63

3-7- روش نمونه گیری و صفات اندازه گیری شده 63

3-8- تجزیه و تحلیل داده ها 64

4-1- ارتفاع بوته 66

4-2- ارتفاع ساقه 69

4-3- طول پانیکول..........70

4-4- ارتفاع بلال از سطح زمین 71

4-5- تعداد بلال در بوته 71

4-6- تعداد برگ سبز در بوته 72

4-7- قطر ساقه 76

4-8- عملكرد علوفه ذرت 77

4-9- وزن تر بلال 78

4-10- وزن‌تر ساقه و برگ ذرت 79

4-11- بیوماس‌ کل ذرت 79

4-12- وزن خشک ساقه و برگ ذرت 84

4-13- وزن خشک بلال و پوست بلال 85

4-14- وزن خشک چوب و پوست بلال 86

4-15- عملكرد دانه 87

4-16- تعداد ردیف در بلال 88

4-17- تعداد دانه در ردیف 92

4--18 تعداد دانه در بلال 93

4-19- وزن هزار دانه 94

4-20- تعداد بلال در مترمربع 95

4-21- تعداد دانه در مترمربع 96

4-22- شاخص برداشت بلال 100

4--23 شاخص باروری بوته 102

4-24- درصد نیتروژن 103

4-25- درصد پروتئین 103

4-26- عملکرد پروتئین 104

4-27- عدد کلروفیل متر 108

4-28- طول سطح برگ 109

4-29- عرض سطح برگ 109

4-30- مساحت برگ بلال 110

5-1- نتیجه گیری کلی 112

5-2- پیشنهادات 112

بر اساس یافته‌های این تحقیق پیشنهادات زیر برای مطالعات آتی ارائه می گردد: 112

منابع 114

فهرست جدول‌ها

جدول 3-1- خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاك .............. 61

جدول3-2- متغیرهای جوی طی فصل رشد گیاه .............. 62

جدول4-1- تجزیه واریانس صفات مورد آزمایش ........... 67

جدول4-2-مقایسه میانگین‌های اثرات اصلی صفات مورد آزمایش 68

جدول4-3- مقایسه میانگین‌های اثرات متقابل صفات مورد آزمایش   69

جدول4-4- تجزیه واریانس صفات مورد آزمایش............ 74

جدول4-5- مقایسه میانگین‌های اثرات اصلی صفات مورد آزمایش    75

جدول4-6- مقایسه میانگین‌های اثرات متقابل صفات مورد آزمایش  76

جدول4-7- تجزیه واریانس صفات مورد آزمایش............ 82

جدول4-8- مقایسه میانگین‌های اثرات اصلی صفات مورد آزمایش    83

جدول4-9- مقایسه میانگین‌های اثرات متقابل صفات مورد آزمایش  84

جدول4-10- تجزیه واریانس صفات مورد آزمایش........... 90

جدول4-11- مقایسه میانگین‌های اثرات اصلی صفات مورد آزمایش   91

جدول4-12- مقایسه میانگین‌های اثرات متقابل صفات مورد آزمایش 92

جدول4-13- تجزیه واریانس صفات مورد آزمایش........... 98

جدول4-14- مقایسه میانگین‌های اثرات اصلی صفات مورد آزمایش   99

جدول4-15- مقایسه میانگین‌های اثرات متقابل صفات مورد آزمایش 100

جدول4-16- تجزیه واریانس صفات مورد آزمایش.......... 106

جدول4-17- مقایسه میانگین‌های اثرات اصلی صفات مورد آزمایش   107

جدول4-18- مقایسه میانگین‌های اثرات متقابل صفات مورد آزمایش 108