جغرافياي استان خراسان

مطالعات زمين شناختي

استان خراسان، در گذر دوران هاي زمين شناختي، دستخوش دگرگوني هاي بسيار بوده است. از سنگهاي بسيار كهن تا جديد ترين آنها، در تشكيل اين سرزمين شركت دارند. حركت هاي كوه زا و زمين زا و عوارض ناشي از آنها، بارها خشكي ها، از جمله خراسان را تغيير شكل داده، آنها را از زير آب در آورده يا در زير درياها مدفون ساخته اند. همزمان با اين دگرگوني ها، عوامل فرسايش به نوبه خود، خشكي ها را مورد حمله قرار داده و دگرگوني هاي زيادي در آنها ايجاد كرده اند.در دوران چهارم زمين شناختي، بيشتر نواحي ايران از آب خارج شد. از درياهاي گذشته، حوضه هاي بسته و درياچه هايي بر جاي ماند، كه بخش زيادي از آنها در اثر شدت تبخير و كمي بارندگي، خشك شده اند.

دشت كوير و كويرلوت كه بخشي از آنها در استان خراسان قرار دارد، يادگاري از آن درياچه هاست. عامل اصلي تغيير چهره زمين در دوران چهارم، فرسايش است.در دوران چهارم با شكل گرفتن نامهمواري ها و بيرون آمدن بخش هايي از زمين، فرسايش، دست اندركار سايش بلندي ها و تراكم فرآورده هاي خود، در نواحي پست شده است.عمل فرسايش در دوره هاي يخچالي، به گونه فرسايش همچووار يخچالي ، و در دوره هاي بين يخچالي ، به گونه فرسايش آب هاي روان و باد، شكل امروزي را به نامهمواري هاي خراسان داده است و جز كوهزايي آلپي، فعاليت كوه زايي ديگري ديده نشده است تنها حركت هاي زمين زا، به گونه گسل و زلزله وجود داشته است. فلات ايران، از لحاظ فعاليت تكتونيكي، جوان و به شدت فعال است، كشور ايران روي كمربند زلزله هيماليا – آلپ قرار گرفته و كمتر نقطه اي مي توان يافت كه در معرض زلزله هاي شديد نباشد و همين فعاليت تكتونيكي سبب شده است تا سرزمين ايران به گونه يكي از نا امن ترين مناطق جهان در آيد.

در 13 كيلومتري جنوب خاوري طبق و 9 كيلومتري خاور گسله لرزه زاي طبس، پهنه اي به نام «شكسته هزار» در پاي باختري تپه هاي نئوژن با گسلش زمين لرزه اي وجود دارد. پهنه شكسته هزار در زمين لرزه 1357 ه ش، طبق، به شدت شكسته شده و گسله هاي بسياري در آن جنبش دوباره يافت