نتایج نظرسنجی وضعیت اخلاق ورزی نخبگان علمی و عوامل موثر بر آن

روانشناسی،علوم تربیتی واجتماعی
دانلود نتایج نظرسنجی پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی وضعیت اخلاق ورزی و توزیع نظام ‌های اخلاقی دینی و دنیوی در میان نخبگان علمی و عوامل موثر بر آن *** پرسشنامه و تمامی نتایج ضمیمه شده اند چکیده: هر جهان اجتماعی سه لایۀ معنایی، نهادی و فردی دارد. با پیوند لایه های معنایی و فردی، طیّ فرایندهای دگرسازی، دیالکتیک بیرونی جهان اجتماعی برقرار می شود. فرد نیز سه لایۀ هویتیِ دانشی ، خواهشی و توانشی دارد. با پیوند نظر و عمل افراد، طیّ فرایندهای خودسازی، دیالکتیک درونی جهان اجتماعی برقرار می شود. با دیالکتیک بیرونی و درونی جهان اجتماعی، «نهادها» و «نظام‌های اخلاقی» شکل می گیرند. جهان‌های اجتماعی گوناگون بنا به هویتشان، اتّكای یكسانی بر نظم نهادی و نظم اخلاقی ندارند. تاکنون متلائم ترین نظم اخلاقی، در جهان‌های اجتماعی دینی رخ نمود، و کارامدترین نظم نهادی به مدد علم تجربی در جهان دنیویِ تجدد، سربرآورد. نخبگان علمی جامعۀ ما بیش از همه، از فرایندهای تربیتی علم تجربی، متأثر می شوند که انتظار می رود، آثار اخلاقی آن را بروز دهند. توزیع نظام‌های اخلاقی قدسی و دنیوی در میان نخبگان علمی کشور، نشانگر نقش علم تجربی در بازتولید جهان‌های دینی و دنیوی است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد؛ نخبگان علمی، بیشتر در میانۀ طیف نظام‌های اخلاقی قدسی ـ دنیوی قرار می گیرند و پایبندی عملی آنها به ارزش‌های اخلاقی پایین ارزیابی می-شود و متغیرهایی چون تعلّق خانوادگی و جهان شناسی دینی همراه آن در اجتماعی شدن اولیه و تعلق صنفی ـ تخصصی و جهان شناسی علمی همراه آن در اجتماعی شدن ثانویه، نظام-اخلاقی آنها را توضیح می دهد. مفاهیم کلیدی: اخلاق نظام اخلاقی جهان اجتماعی نخبگان علمی جهان‌های اجتماعی دینی و دنیوی نظام‌های اخلاقی قدسی و دنیوی مقدمه و بیان مساله

- توصیف متغیرهای مستقل

4-1-1- متغیرهای فردی

جنسیت

مجموع افراد مورد مطالعه این پژوهش 150 نفر می­باشند. در این میان3/33 درصد(50 نفر) را زنان و 7/66 درصد(100نفر) را مردان تشکیل می­دهند. نامساوی بودن تعداد مردان و زنان تقریباً متناسب با سهم آنان در جامعه آماری است. البته در نمونه­گیری، جنسیت از متغیرهای تعیین کننده نبوده است ولی با این وجود تعداد زنان مورد مطالعه به نسبت اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها بالاست که دلیل آن را شاید بتوان در ضریب بازگشت پرسش­نامه­ها دید. ضریب بازگشت پرسش­نامه­های توزیع شده در میان زنان بیشتر از مردان مورد مطالعه بوده ­است. تقریباً تمامی پرسش­نامه­های توزیع شده میان زنان جمع­آوری شده است.

سن

بررسی وضعیت سنی نشان می­دهد که حداقل سن در میان افراد مورد مطالعه 28 سال و حداکثر سن برابر با 69 سال است. «میانگین» سن آنان 7/45 سال و «میانه سنی» برابر با 45 سال و «نما یا مد» برابر با 39 سال است. برای گزارش سن افراد در قالب جدول یک­بعدی به گروه­بندی آنها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که 18 درصد از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها کمتر از 35 سال سن دارند و 57 درصد از آنان بین 36 تا 50 سال و 44 درصد از آنان در گروه 51 سال و بیشتر قرار دارند. اگر گروه اول را جوان، و گروه دوم را میانسال و گروه سوم را کهنسال بدانیم بیشتر افراد مورد مطالعه افراد میانسال می­باشند که عمدتاً پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عضویت هیأت علمی دانشگاه‌ها درآمده­اند.

معیار

حداقل

حداکثر

میانگین

میانه

مد

سن

28

69

73/45

45

39

هوش

1-4- معدل پاسخگویان برحسب مقاطع تحصیلی

دیپلم

کارشناسی

کارشناسی ارشد

دکتری

کل

میانگین

43/17

80/16

71/17

13/18

55/17

میانه

73/17

98/16

99/17

33/18

57/17

نما

16

16

18

19

38/16

در این پژوهش شاخص ارزشیابی هوش، میزان معدل تحصیلی افراد در مقاطع تحصیلی دیپلم، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری بوده است. اگرچه در معرف بودن معدل می­توان چند و چون کرد، ولی با توجه به اقتضائات عملی ما، تاحدود زیادی می­توان به آن اعتماد کرد. شایسته یادآوری است که افراد مورد مطالعه در موارد بسیاری به سختی حاضر به پاسخ به این پرسش بوده­اند و بر آن بوده­اند که معدل هرفرد یک امر شخصی و خصوصی است. به هرترتیب میانگین معدل افراد مورد مطالعه درمقطع دیپلم43/17 و در مقطع کارشناسی 80/16و در مقطع کارشناسی ارشد 71/17 و در مقطع دکتری 13/18 و در مجموع میانگین کل در تمامی مقاطع 55/17گزارش شده است. که پایین­ترین معدل مربوط به مقطع کارشناسی و بالاترین آن مربوط به مقطع دکتری است. برای گروه­بندی افراد براساس معدل، به دلایل زیر معدل مقطع دیپلم را معیار قرار دادیم. معدل دیپلم به معدل کل، نزدیک­تر بود و بیشتر افراد، معدل دیپلم خود را گزارش کرده ­بودند و میزان بی­پاسخ­ها کمتر از سایر مقاطع بوده است. همچنین تنوع سیستم معدل­دهی در دو مقطع ارشد و دکتری و دشواری تبدیل آنها به یکدیگر نیز مزید بر علت بود. برای گزارش معدل دیپلم افراد در قالب جدول یک­بعدی به گروه­بندی آنها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که حداقل معدل دیپلم در میان افراد مورد مطالعه 12 و حداکثرآن 20 است. «میانگین» آن 43/17و «میانه» آن 73/17و «نما یا مد» آن 16 است. معدل دیپلم 22 درصد از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها بین 12 تا 16 است و معدل دیپلم 2/43 درصد از آنان بین 1/16 تا 18و معدل دیپلم 7/34 درصد از آنان بین 1/ 18 تا 20 است. بدین­ترتیب افراد مورد مطالعه در سه گروه هوشی پایین، متوسط و بالا دسته­بندی شده­اند.(جدول2-4)

4)تخیل

میزان برخورداری فرد از «قوۀ تخیل» به معنی توانایی قرار دادن خود به جای دیگران و شناخت تنگناها و محدودیت­های آنها در واقع نشانگر «توان همدلی» فرد محسوب می­شود. پرسش­های شماره 14 و 15 پرسش­نامه بدین منظور طراحی شده بود که در یکی پاسخگو می­بایست در طول 3 دقیقه کاربردهایی را که برای «آجر» به ذهنش می­رسید نام می­برد و در دیگری پاسخگو خود را به جای یک «زن مطلقه» می­گذاشت و تعداد مشکلاتی که می­توانست برای او حدس بزند نام می­برد. برای گزارش این متغیر، آن را به پنج گروه خیلی ­پایین، پایین، متوسط، بالا و خیلی بالا تقسیم می­کنیم. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که 3/17 درصد افراد از قوه تخیل خیلی­پایینی برخوردارند و 26 درصد از آنان قوۀ تخیل­ پایینی­دارند و 3/17 درصد از آنان دارای قوه تخیل متوسطی هستند. 3/19 درصد آنها از قوه تخیل بالایی برخوردارند و تنها 4 درصد از آنان قوۀ تخیل­خیلی بالایی­دارند. (جدول2-4)

5) خلق­وخو[طبع]

خلق و خو آن دسته از صفات زیستی ـ روانی افراد است که از بدو تولد به همراه آنهاست و به میزان کمی از تجربه­های بعدی آنها در محیط­های فرهنگی و اجتماعی تأثیر می­پذیرد. با توجه به نزدیکی ماهوی این قبیل صفات با اخلاقیات، چگونگی آنها می­تواند بستر مهمی برای شکل­گیری یا عدم شکل­گیری اخلاقیات درفرد باشد. یا حداقل چگونگی این صفات در فرد می­تواند شکل­گیری اخلاقیات در فرد را تسهیل یا دشوار سازد. عمدتاً یک گونه­شناسی سه­گانه از این صفات وجود دارد که یک نوع آن را برای شکل­گیری اخلاقیات مساعدتر می­بینند. همین دسته از خلقیات را در میان افراد مورد مطالعه حضور و غیاب می­کنیم. برای توصیف این متغیر در یک جدول یک­بعدی، آن را گروه­بندی کردیم. نتایج به دست آمده نشان می­دهد 4 درصد افراد مورد مطالعه وجود این نوع خلقیات را در خود خیلی پایین، 26 درصد آنها پایین و 7/26 درصد در حد متوسط و 7/22 در حدبالا و 7/10 آنها در حد خیلی بالا گزارش نمودند. (جدول2-4)

ویژگی

جنس

سن

هوش

تخیل

خلق و خو

مردان

زنان

28- 35

36-50

51-70

پایین

متوسط

بالا

خیلی

پایین

پایین

متوسط

بالا

خیلی

بالا

خیلی

پایین

پایین

متوسط

بالا

خیلی

بالا

تعداد

100

50

27

57

44

26

51

41

26

39

26

29

6

6

39

40

34

16

درصد

7/66

3/33

1/21

5/44

4/34

22

2/43

7/34

6/20

31

6/20

23

8/4

4

9/28

6/29

2/25

9/11

2-4- توزیع پاسخگویان برحسب ویژگی­های فردی
فهرست عوامل جامعه شناختی مؤثر بر نظام اخلاقی نخبگان علمی 1-1- طرح مسئله و بیان پرسش های پژوهش 3 1-2- اهداف پژوهش 7 1-3- ضرورت و اهمیت موضوع 8 1-4-پیشینه پژوهش 9 4-1- توصیف متغیرهای مستقل 218 4-1-1- متغیرهای فردی 218 4-1-2- متغیرهای خانوادگی 221 4-1-2-1- جایگاه خانواده فرد در جهان اجتماعی دینی 221 4-1-2-2 - میزان ارتباط خانواده فرد با جهان اجتماعی دنیوی 224 4-1-2-3- میزان اثر پذیری فرد از خانواده 227 4-1-3- متغیرهای مربوط به نهاد علم و دانشگاه 228 4-1-3-1- میزان و نوع مشارکت فرد در نهاد علم و دانشگاه 228 4-1-3-3- میزان اثرپذیری از نهاد علم و دانشگاه 237 4-2- توصیف متغیرهای وابسته 239 4-2-1- نظام اخلاقی: «اخلاق نظری» 239 4-2-1-1-نظام‌های اخلاقی پنجگانه 239 4-2-1-2- نظام‌های اخلاقی قدسی و دنیوی 242 4-2-1– 3-پایبندی اخلاقی: اخلاق عملی 243 4-3- فرضیات تحقیق 244 4-3-1- رابطه ویژگی های زیستی ـ روانی و نوع نظام اخلاقی افراد 244 4-3-2- رابطۀ دسترسی خانواده ها به جهان اجتماعی دینی و نوع نظام اخلاقی افراد 247 4-3-3- رابطۀ دسترسی خانواده ها به جهان اجتماعی دنیوی و نوع نظام اخلاقی افراد 253 4-3-4- رابطۀ دسترسی افراد به جهان اجتماعی دنیوی و نوع نظام اخلاقی آنها 256 4-3-5- رابطۀ دسترسی افراد به جهان اجتماعی دینی و نوع نظام اخلاقی آنها 259 4-3-6- رابطۀ اثرپذیری افراد از نهاد علم و دانشگاه و نوع نظام اخلاقی آنها 261 4-3-7- رابطۀ میزان دسترسی خانواده به جهان اجتماعی دینی و اثرپذیری از مشارکت در نهاد علم 264 5-1-جمعبندی 267 5-5-1- توصیف ویژگی های جمعیت نمونه 270 5-5-2- آزمون فرضیات 275 5-2- نتیجه گیری 280 5-3- پیشنهادات 288 5-4- محدودیت های پژوهش 292 فصل ششم/ضمائم 293 6-1- فهرست منابع 293 6-2- پرسشنامه پژوهش 299 فهرست جداول 1-4- معدل پاسخگویان برحسب مقاطع تحصیلی 219 2-4- توزیع پاسخگویان برحسب ویژگیهای فردی 220 3-4- توزیع پاسخگویان برحسب ویژگیهای خانوادگی 224 3-4- ادامه جدول توزیع پاسخگویان برحسب ویژگیهای خانوادگی 4-4- توزیع پاسخگویان برحسب تحصیلات والدین 225 5-4- توزیع پاسخگویان برحسب شغل والدین 225 6-4- توزیع پاسخگویان برحسب محل سکونت خانواده 226 7-4- توزیع پاسخگویان برحسب تعامل خانواده با جهان دنیوی 227 8-4- توزیع پاسخگویان برحسب میزان تعلق خانوادگی 228 9-4- توزیع پاسخگویان برحسب عرصه فعالیت علمی 229 10-4- توزیع پاسخگویان برحسب نوع و میزان مشارکت آنها در نهاد علم و دانشگاه 233 10-4- ادامه جدول توزیع پاسخگویان برحسب نوع و میزان مشارکت آنها در نهاد علم و دانشگاه 10--4 ادامه جدول توزیع پاسخگویان برحسب نوع و میزان مشارکت آنها در نهاد علم و دانشگاه 233 11- 4- توزیع پاسخگویان برحسب محل تحصیلات دانشگاهی 234 12-4- توزیع پاسخگویان برحسب میزان تعامل با جهان اجتماعی دینی از دالان نهاد علم و دانشگاه 236 13-4 - توزیع پاسخگویان برحسب شیوههای کسب شناختهای دینی 236 14-4- توزیع پاسخگویان برحسب پنداشت از علم تجربی 237 15-4- توزیع پاسخگویان برحسب میزان اثر پذیری از نهاد علم و دانشگاه 239 16-4- توزیع پاسخگویان برحسب دلایل و انگیزههای اخلاقی پنجگانه 242 17-4- توزیع پاسخگویان برحسب شاخص نظام اخلاقی قدسی ـ دنیوی 243 18-4- توزیع پاسخگویان برحسب پایبندی عملی به ارزش‌های اخلاقی 244 19-4- رابطۀ دینداری والدین و شاخص نظام اخلاقی دنیوی ـ قدسی 247 20-4- رابطۀ روابط خویشاوندی و شاخص نظام اخلاقی دنیوی ـ قدسی 248 21-4- رابطۀ حجم خانواده و شاخص نظام اخلاقی دنیوی ـ قدسی 249 22-4- رابطۀ انسجام خانواده و شاخص نظام اخلاقی دنیوی ـ قدسی 250