مبانی نظری تدوین مدلی جهت مدیریت اسلامی بر اساس نامه 53 نهج البلاغه

این پایان نامه در مورد مدیریت اسلامی می باشد که در آن تدوین مدلی جهت مدیریت اسلامی بر اساس نامه 53 نهج البلاغه ارائه شده است.دراین پژوهش سعی شده که ازشرح وتفسیرهای گوناگون از عهدنامه مالک اشتر استفاده شود ولی بدلیل ناکافی بودن اطلاعات دراین تفاسیر، ازتألیفات متعدد در زمینه مدیریت اسلامی منتج ازنهج البلاغه استفاده شده است که اکثراین تألیفات ازعهدنامه مالک اشتربهره گرفته اند.

دانشمندان ما دراین زمینه تألیفات گوناگونی ارائه داده اند ولی به مدلسازی و نظریه پردازی با استفاده از داده های متون اسلامی نپرداخته اند. دربحث کلان مدیریتی مانند امامت و بحث ولایت فقیه نظریات متعددی ارائه شده ولی درخصوص مدیریت بطورکلی فقط سفارشات و داستان های نقل شده از امام علی (ع) را شرح وتفسیر کرده اند. بنابراین این پژوهش گامی نو در زمینه نظریه سازی و ساخت مدل ازداده های متون اسلامی درزمینه مدیریت اسلامی به شمار می رود.

در زمینه ی مدیرت ورهبری اسلامی نیز مطالب فراوانی در منابع غنی اسلامی اعم از قرآن کریم، نهج البلاغه و احادیث وارده از رسول اکرم (ص) وجود دارد. بنابراین ضروری است با وجود اهمّیت و ضرورت بحث مدیریت، محقّقان، این شاخه از علوم انسانی را از دیدگاه دین مبین اسلام بررسی کرده و آن را در قالب الگو و مدلی جامع برای استفاده ی همه ی انسان ها در بیاورند.

قابل ذکر است که پس از رسول اکرم (ص)تنها خضرت علی (ع)توانسته اند حکومت اسلامی تشکیل دهند. وسایر ائمّه (ع) به دلیل حکومت ظالمانه و دوران خفقان خاندان بنی امیّه و بنی عبّاس ومهم تر از همه عدم مساعدت و همراهی مردم، نتوانستند حکومت اسلامی را برپا کنند. در حقیقت این مردم بودند که با عدم یاریشان از امام عصر از حکومت عادلانه ی ایشان بی نصیب ماندند.

در دنیای اسلام، پس از رسول خدا، امام علی ترسیمی الهی از ادارۀ کارآمدجامعه ارائه کرده است. که گزیده ای از خطبه ها، نامه ها و کلمات کوتاه آن حضرت، در مجموعه ای به نام نهج البلاغه، توسّط سیّد رضی در حدود هزار سال پیش گردآوری شده است.در بین مطالب این مجموعه ی نفیس و گرانبها، نامه ی پنجاه سوّم نهج البلاغه، معروف به عهد نامه ی مالک اشتر، مطالب غنی و ارزشمندی در زمینه ی مدیریت و رهبری اسلامی داراست.

علاوه بر تأیید علماء و دانشمندان مبنی بر جامعیّت این نامه در زمینه ی علم مدیریت، حضرت علی (ع)نیز در پایان این نامه به مالک اشتر می فرمایند:
«به خطوطی از حکومت که در روش من مشاهده کرده ای اقتدا کن وبرای پیروی از این عهدنامه که با آن حجّت خود را بر تو تمام ساخته ام، تلاش وکوشش نما.»که این فرموده ی حضرت خود بالاترین گواه ودلیل بر جامعیّت مطالب این نامه در زمینه ی مدیریت و رهبری اسلامی است. بنابراین در این پژوهش، محقّق بر آن است با الهام از آموزه های امام علی(ع) وبخصوص نامه آن حضرت به مالک اشتر، مسائل مربوط به رهبری ومدیریت اسلامی را گردآورده وبه تدوین الگوی مدیریت اسلامی بپردازد.

فهرست مطالب

فصل دوم : مبانی نظری 7
1-2- اندیشمندان مدیریت اسلامی 8
2-2- منابع‌ تحقیق‌ در مدیریت‌ اسلامی‌. .8
3-2- تعاریف مدیریت 8
4-2- مهمترین اهداف مدیریت عبارتنداز: 9
5-2- مفاهیم مدیریت ورهبری اسلامی 10
6-2- اهداف مدیریت اسلامی 10
7-2- جایگاه نهج البلاغه 11
8-2- معرفی مالک اشتر 13
1-8-2- گوشه ای از زندگی مالک 13
2-8-2- معرفی مالک اشتر در کلام امیرالمؤمنین (ع).14
9-2- سابقه و کیفیت تکوین مدیریت 16
1- 9-2- چارلز باباژ 17
2-9-2- نظریه اصول گرایان (وظیفه گرایان ) 17
3-9-2- نظریه بوروکراسی وبر 17
4-9-2- نهضت روابط انسانی 18
5-9-2- نظریه تقویت رفتار 19
6-9-2- نظریه برابری 19
7-9-2- نظریه انتظار 19
8-9-2- تئوری مسیر – هدف 19
9-9-2- الگوی رهبری مشارکتی 20
10-9-2- مدل منطقی وعقلایی در تصميم گيري 20
11-9-2- نظریه عقلانی محدود و رضایتمندی 21
12-9-2- ویژگی های کمال مدیریت 22
13-9-2- نظریه سیستمی 22
1-2- نظریه پردازان مدیریت اسلامی 23
1- 1-2- نظریه های متقدم مدیریت اسلامی 24
- ندیشه غزالی طوسی 24
- اندیشه ابن خلدون 25
- ابونصر فارابی(339-259 ه.ق) 27
- ابن جماعه (733- 639 ه.ق) 28
- ابن تیمیه 29
- امام فخر رازی( 606- 536 ه.ق) 30
- ابویوسف 31
- ابن مقفع 32
- -جاحظ 33
- باقلانی مالکی ( متوفی 403 ه.ق ) 34
- ابوالحسن‌ ماوردی‌ 35
- ابوعلی سینا 36
- ابن قتیبه 38
- ابن طاهر بغدادی 38
2-1-2- نظریه های متأخر مدیریت اسلامی 39
- -نظریه رشد شهید علامه مطهری 39
- رویکرد نظری اصول گرایی 40
- رویکرد نظری اخلاق و ویژگی های مدیران اسلامی 42
- رویکرد وظایف مدیران مسلمان 43
- رویکرد تأثیر ارزش های اسلامی بر مدیریت 44

منابع