بررسی قانونی و حقوقی قاعده غرر با توجه به منابع و مبانی آن

حقوق
دانلود پایان نامه رشته حقوق بررسی قانونی و حقوقی قاعده غرر با توجه به منابع و مبانی آن پیش گفتار در روابط اجتماعى انسان ها، قراردادها، معاملات و داد و ستدها، بخشى ضرورى و اجتناب ناپذیر است.اگرچه از دیرباز جوامع بشرى در جهت برقرارى امنیّت، صلح اجتماعى و نظم عمومى و نیز تأمین و حفظ منافع افراد به سوى قانون مند شدن گام برداشته است، لیكن از آن جا كه نیازها و خواسته هاى انسانى به طور طبیعى مشابه یك دیگرند، نزاع بر سر كسب منافع افزون تر و تأمین رفاه بیش تر، همواره وجود دارد. از این ره گذر و در نتیجه انعقاد قراردادها و پیمان هاى غیر معتبر و بر خلاف مصلحت فردى - اجتماعى، علاوه بر تجاوز به حقوق هم دیگر و در نتیجه، داراشدنِ غیر عادلانه در جهت جلب منافع مادّى فزون تر، تجاوز به صلح اجتماعى، نظم عمومى و معنویّت اخلاقى از طریق ایجاد اختلاف و كشمكش میان طرفین قراردادها و معاملات، صورت خواهد گرفت. نظام هاى حقوقى مختلف كه بر مبناى آرمان هاى اخلاقى - اجتماعى و با هدف تأمین عدالت اجتماعى و تنظیم روابط مردم و حفظ نظم در اجتماع شكل گرفته اند، در زمینه آثار حقوقى ناشى از تعهّدات و روابط قراردادى و انجام معاملات، قواعد و مقرّرات خاصّى وضع نموده اند و افزون بر این، برخى از داد و ستدها و معاملات را - اگرچه متعارف و متداول هم باشد - به دلیل رعایت قواعد آمره و حفظ نظم عمومى غیر معتبر و بدون اثر حقوقى مى شمارند. در حقوق اسلامى نیز به دلیل فقدان پاره اى از شرایط اساسى، برخى از معاملات و قراردادها اعتبار و نفوذ ندارند؛ از جمله این معاملات مى توان به معاملات غررى اشاره نمود. منظور از معامله غررى قرارداد و عقدى است كه وضعیّت آن، براى یك یا دو طرف عقد، زیان مالى به دنبال داشته و سبب ایجاد اختلاف و كشمكش بین آن ها خواهد شد.در نظام حقوقى اسلام، توجّه خاصّى به كسب عادلانه و مشروع و نیز استحكام و اتقان معاملات بین افراد جامعه شده است. به همین خاطر، غرر و خطر در معامله، كه ناشى از جهل به مبیع و ثمن (ارزش و قیمت كالا) هنگام انعقاد قرار داد مى باشد، منع و نهى شده است، و در این راستا، رفع غرر كه در جهت حفظ نظم اجتماعى و اقتصادى است، مورد توجّه قرار گرفته و بدین جهت مى توان گفت كه مبناى این حكم فقهى كه در قالب یك قاعده و اصل حقوقى در آمده، حفظ منافع عمومى و حمایت از معنویّت اخلاقى است كه با ممنوع كردن معاملات احتمالى كه صورت بازى با بخت و شانس به خود مى گیرند، از منازعه و كشمكش بین طرفین قرارداد جلوگیرى كرده، و راه عادلانه تأمین نظم در روابط مالى مردم را ارائه مى كند. از این قاعده حقوقى، تحت عنوان مستقل در برخى از آثار بزرگان امامیّه - در زمینه قواعد عمومى و مبانى كلى قراردادها -به اختصار بحث شده، امّا عمدتاً ذیل شرایط مربوط به معامله، مورد بررسى و مداقّه فقیهان و دانش مندان امامیّه قرار گرفته است.در ایران - فارغ از تأسیس حقوقى - برخى از مواد قانون مدنى آن بر اساس این قاعده تنظیم و تدوین شده است. به همین جهت، در آثار و نوشته هاى حقوق دانان داخلى بر حسب مورد، صرفاً به این قاعده اشاره شده و در هیچ كدام از آثار و تألیفات حقوقى به زبان فارسى، بحث كامل و جامعى -حتى در حدّ ضرورت - از این تأسیس حقوقى صورت نگرفته است. با ملاحظه موارد یاد شده و نیز با توجه به اقتباس مقرّرات قانون مدنى ایران از فقه امامیّه و لزوم بررسى مقررات و مبانى فقهى مربوط به آن و هم چنین با توجّه به اصل 167 قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران كه به موجب آن در صورت سكوت و اجمال و فقدان نصوص قانونى، قضات محاكم باید با استناد به منابع معتبر اسلامى یا فتاواى معتبر مبتنى بر قواعد و اصول، حكم قضیه را صادر نمایند. بدین جهت، دراین پایان نامه مفهوم غرر، غرر در عرف و قانون، منابع و مستندات غرر و مبانى تأسیس حقوقى آن را بررسى كرده ایم. کلمات کلیدی: قاعده غرر غرر در عرف غرر در قانون منابع قاعده غرر مبانی قاعده غرر لیست موضوعات پیش گفتار مبحث اول مفهوم غرر گفتار نخست تعریف لغوى و اصطلاحى غرر تعریف لغوى تعریف اصطلاحى غرر موارد غرر گفتار دوم غرر و دیگر اصطلاحات مشابه غرر و غرور غرر و جهل آراى دانشمندان امامیه اشكال نتیجه غرر و تدلیس اصطلاح فقهى و حقوقى تدلیس شرایط تحقق تدلیس در قانون مدنى ایران مهمّ ترین تفاوت هاى غرر و تدلیس غرر، قمار و گروبندى تحلیل حقوقى قمار و گروبندى غرر و ریسك مفهوم اقتصادى ریسك مبحث دوم غرر در عرف و قانون گفتار نخست غرر در عرف غرر در عرف جاهلیّت (قبل از اسلام) غرر در عرف زمان حاضر گفتار دوم غرر در قانون غرر در قانون مدنى ایران معاملات غررى در قانون مدنى ایران تعریف عقد غررى در حقوق مدنى ایران غرر در قوانین خارجى گفتار نخست منابع و مستندات قاعده غرر قرآن سنّت ارزیابى روایات اجماع عقل بناى عقلا سیره مسلمین گفتار دوم مبانى قاعده غرر اصل «دارا شدن بلاجهت» و جلوگیرى از ضرر اصل «اتقان در عمل» و جلوگیرى از نزاع تعریف معامله كتاب نامه الف) منابع فارسى ب ) منابع عربى ج ) منابع انگلیسى