بررسی اضطرار در اعمال حقوقى

حقوق
دانلود پایان نامه رشته حقوق بررسی اضطرار در اعمال حقوقى مفاهیم تعریف اضطرار اضطرار در لغت به معناى «بى چارگى»، «در ماندگى»، «ناچار شدن»، «لاعلاجى»، «نیاز به چیزى»، «بى اختیارى»، «اجبار»، و نهایتاً «مجبور كردن و حاجت مند كردن كسى» است. همچنین حالتى است كه ضرورت و ناچارى، انسان را به امرى یا كارى كشانده و گریزى از آن نیست. در اصطلاح حقوق و بخصوص حقوق اسلامى، اضطرار از مفهوم لغوى خود فاصله نگرفته است اما با این وجود، در هر بابى مفهوم خاص آن باب را پیدا مى كند و به تبع، احكام خاص خود را مى یابد، و اگر تعریف جامعى عنوان شود مى توان گفت «اضطرار آن است كه ضرورت، شخص را به اقدامى همانند انشا، تصرف، ... و یا عمل نامشروع وادار نماید». در قانون مدنى، اضطرار تعریف نشده است و فقط در ماده 206 ق.م. حكم معامله اضطرارى بیان شده است و در پاره اى قوانین حقوقى تنها مى توان مصادیقى از اضطرار را یافت،(2) ولى با توجه به مفهوم لغوى و پیشینه حقوقى آن مى توان گفت: در حقوق مدنى، اضطرار وضعیتى است كه شخص را به ناچار وادار به انجام معامله و یا انشا ایقاع مى نماید، یا وضعیتى كه شخص را ناگزیر به انجام امرى نماید كه ممكن است براى وى ایجاد ضمان و مسئولیت مدنى نماید. در ترمینولوژى حقوقى در بیان مفهوم اضطرار آمده است: «اضطرار در فقه و حقوق مدنى حالتى است كه در آن تهدید وجود ندارد، ولى اوضاع و احوال براى انجام یك عمل، طورى است كه انسان با وجود عدم رضایت و تمایل به آن كار، به سابقه آن اوضاع و احوال، آن كار را على رغم میل باطنى خود، ولى از روى قصد و رضاى خاصى - كه آن را در حقوق مدنى رضاى معاملى مى نامند - آن معامله یا آن كار را انجام مى دهد و این مقدار از رضا حداقل رضایى است كه وجود آن شرط نفوذ عقد است» قبل از این كه به آثار اضطرار در اعمال حقوقى بپردازیم لازم است مبانى و اصولى را كه در استدلال ها و نتیجه گیرى ها مورد استناد و بحث قرار مى گیرد، مطرح نموده و در حد نیاز به آن پرداخته شود. در این راستا، نخست قواعد واصول كلى كه در كلیه اعمال حقوقى به عنوان شرایط صحت و نفوذ قراردادها و دیگر اعمال حقوقى عنوان شده اند و هم چنین اصول و مصالحى كه قانون گذار در تنفیذ یا ابطال هر عمل حقوقى مد نظر دارد، مطرح مى نماییم. سپس در گفتار دوم، قواعد یا نظریه هایى كه در بحث آثار اضطرار ممكن است كاربرد داشته باشد، طرح نموده و در حد لزوم مورد بررسى قرار خواهیم داد. کلمات کلیدی: مفهوم اضطرار اثر اضطرار در قرارداد اثر اضطرار در ایقاعات فهرست مطالب تعریف اضطرار و مصادیق آن گفتار اوّل: تعریف اضطرار و مفهوم آن - وضعیت خاص (ضرورت) - اجبار و فشار (درونى) گفتار دوم: مصادیق اضطرار اضطرار در اعمال حقوقى مبحث اوّل: مبانى گفتار نخست: قواعد و اصول كلى - قانون مدنى - فقه نتیجه گفتار دوم: قواعد مربوط به اضطرار - غبن و مبانى آن - استفاده ناروا (استغلال) - نظریه غبن در حقوق كشور ما (قانون مدنى و مبناى فقهى آن) پاورقی مبحث دوم: اثر اضطرار طرح بحث گفتار اوّل: اثر اضطرار در قراردادها الف) نظر قانون مدنى و فقه ب) تجزیه و تحلیل نتیجه گفتار دوم: مصداق‏هاى مورد تردید الف) اضطرار ناشى از اكراه بر سبب معامله نتیجه ب) اضطرار ناشى از اكراه در «اكراه بر دو امر متردد» ج) سوء استفاده از اضطرار نتیجه گفتار سوم: اثر اضطرار در ایقاعات الف) قاعده كلى ب) بحثى در مصادیق - طلاق - تملك اراضى موات و حیازت مباحات پاورقی