بررسی نظریه ها و ابعاد عدالت سازمانی

در این پایان نامه که با عنوان بررسی نظریه ها و ابعاد عدالت سازمانی می باشد در ابتدا مفهوم عدالت را از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار می دهیم .سپس در مورد راهکارها و موانع عدالت صحبت می کنیم .انواع عدالت و ابعاد آن را مورد تشریح قرار می دهیم . در ادامه به عدالت در سازمان ورود پیدا میکنیم و در مورد مؤلفه های عدالت سازمانی حرف می زنیم .نظریه های مربوط به عدالت سازمانی و بیان ابعاد آن نیز به تفصیل خواهد آمد.

عدالت سازمانی دارای ابعادی است که در زیر تشریح می شوند:

عدالت توزیعی
مفهوم عدالت در سازمان ها ریشه در مباحث مربوط به روانشناسی اجتماعی درمورد عدالت توزیعی دارد. عدالت توزیعی با انصاف ادراک شده از پیامدها سرو کار دارد و به منزله یک عامل بالقوه با کاربردهای مهم در زمینه های سازمانی، در نظر گرفته می شود (چاراش و اسپکتور 2008، 86) .سازمان سیستمی از رفتارهای اجتماعی متقابل شماری از افراد است که افراد ذینفع سازمان نامیده می شوند. هر فرد و گروه ذینفع از سازمان دریافت هایی می کند که این امر به دلیل مساعدت وی به سازمان است و تا زمانی به مساعدت خود با سازمان ادامه می دهد که انگیزه های دریافتی وی برابر با بیشتر از ارزش مساعدت های خواسته شده از او باشد.

عدالت توزیعی به ادراکات افراد از نتایج حاصل از فراگرد مربوط می شود. بنابراین ادراکات فردی از اینکه نتایج منصفانه هستند یا غیرمنصفانه به مثابه سازوکار عدالت توزیعی عمل می کند، تایلر، دریافت که ضریب همبستگی قوی بین عدالت توزیعی و رضایت وجود دارد . لیند و تایلر نیز دریافتند که مطلوبیت نتیجه ، بخش مهمی از انحراف در واکنش های احساسی را توضیح می دهد . تحقیقات سازمانی در خصوص عدالت توزیعی موید این مطلب است که ادراکات افراد از انصاف نتایج ، بر طرز تلقی ها و رفتارها (مانند رضایت شغلی، تعهد سازمانی، عملکرد، قصد برای ماندن در سازمان موثر است (به نقل از امبروس 2008، 89).

عدالت توزیعی، غالباً از دیدگاه افرادی که پیامدها را دریافت می کنند، مورد بحث قرار گرفته است اما لوندال ، عدالت توزیعی را از دیدگاه افرادی که عمل تخصیص را انجام می دهند مورد بحث قرار داده است. مدل قضاوت عادلانه لوندال ، یک نگرش فعال تری را نسبت به تئوری برابری در نظر می گیرد. در این تئوری، لوندال بیان می دارد که افراد در مورد میزان استحقاقشان با استفاده از چندین قانون عدالت مختلف، قضاوت می نمایند.

فهرست مطالب
مقدمه 1
بخش اول: عدالت 3
2-1- بررسی نظریه های پیرامون عدالت سازمانی 3
2-1-1 معنای لغوی عدالت 3
2-1-2 بحث مفهومی و اصطلاحی عدالت 4
2-1-2-1 عدالت در قرآن 4
2-1-2-2 عدالت در سيره‌ي نبوي 6
2-1-2-3 عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع) 11
2-1-2-4 عدالت از نظر افلاطون 12
2-1-2-5 عدالت از ديدگاه شهيد مطهري 14
2-1-3 عدالت صوري و ماهوي 17
2-1-4 عدالت طبيعي و حقوقي 18
2-1-5 مروري بر مباني عدالت در فلسفه اجتماعي غرب 18
2-1-5-1 يونان باستان 18
2-1-5-2 اروپاي پس از رنسانس 19
2-1-5-3 غرب معاصر 19
2-1-5-4 گستره عدالت در فرهنگ اسلامي 20
2-1-5-5 فلسفه 21
2-1-5-6 اخلاق 21
2-1-5-7 فقه 21
2-1-5-8 اجتماع و سياست 22
2-1-6 موانع استقرار عدالت 22
2-1-7 عدالت اجتماعی 23
2-1-8 ابعاد عدالت اجتماعی 25
2-1-8-1 برابری و مساوات 25
2-1-8-2 قانون مندي 26
2-1-9 راهكارهاي تامين عدالت اجتماعي 27
2-1-9-1 قانون صحيح 27
2-1-9-2 قانون گرايي 27
2-1-9-3 اخلاق 28
2-1-9-4 شايسته سالاري 29
2-1-9-5 نظارت اجتماعي 29
2-1-9-6 پيوند استوار حكومت و ملت 30
2-1-9-7 زي مردمي داشتن كاگزاران نظام 30
2-1-9-8 مبارزه با ستمگران 30
2-1-10 مفهوم عدالت سازمانی 31
2-1-11 تعریف عدالت سازمانی 34
2-1-12 مدل عمومي عدالت سازماني 36
2-1-13 ابعاد عدالت در سازمان 36
شکل (2-1): مؤلفه های عدالت سازمانی (ایوانسویچ و ماتسون 1996، 567) 36
2-1-13-1 عدالت توزیعی 36
2-1-13-1-1 نظریه برابری 40
2-1-13-1-2 واكنش‌هاي افراد در مقابل برابري و نابرابري ادراك شده 42
2-1-13-1-3 کاربردهای مدیریتی نظریه برابری 45
2-1-13-1-4 مدل قضاوت عادلانه 46
2-1-13-1-5 معيارهاي عدالت توزيعي 47
2-1-13-2 عدالت رویه ای 48
2-1-13-2-1 راهکارهای درک عادلانه رویه ها 50
2-1-13-3 عدالت تعاملی 51
2-1-14 طبقه‌بندي گرين برگ از عدالت 53
2-1-15 کانون های عدالت سازمانی 55
2-1-16 عوامل مؤثر بر درک عدالت در سازمان 55
شکل (2-2): عوامل مؤثر بر درک عدالت در سازمان (امیرخانی 1387، 93) 56
2-1-16-1 پیامدهایی که شخص از سازمان دریافت می کند 56
2-1-16-2 رویه های سازمانی 56
2-1-16-3 خصوصیات ادراک کننده 56
2-1-16-4 ویژگی های شخصیتی 57
2-1-16-5 ویژگی های جمعیت شناسی 57
2-1-17 نتایج حاصل از درک عدالت در سازمان 59
شکل (2-3): نتایج حاصل از درک عدالت در سازمان ( حسین زاده و ناصری 1386، 20) 59
2-1-17-1 عملکرد کاری 59
2-1-17-2 رفتار شهروندی سازمانی 60
2-1-17-3 رفتار خلاف انتظار و ترک شغل 60
2-1-17-4 واکنش های نگرشی و احساسی نسبت به پیامدهای خاص، سازمان و سرپرست 61
2-1-17-5 افزایش تعهد سازمانی 61
2-1-17-6 رضایت شغلی و رضایت مشتری 62
شکل (2-4): پیشآیندها و پیامدهای عدالت سازمانی (حسین زاده و ناصری 1386، 20) 64
2-1-18 قوانین شش گانه برای استقرار عدالت سازمانی 64
2-1-19 مديريت منابع انسانی و عنصر عدالت 65
2-1-19-1 عدالت در استخدام افراد سازمان 65
2-1-19-2 عدالت در طراحی نظام جبران خدمات 66
2-1-19-3 عدالت در آموزش کارکنان 67
2-1-19-4 عدالت در طراحی سیستم های انضباطی 68
2-1-19-5 عدالت در اخراج کارکنان 69
2-1-19-6 عدالت در طراحی نظامِ ارزيابی كاركنان (تعيين شايستگی) 69
2-1-20 موانع اجرای تحقق عدالت سازمانی 71
شکل (2-5): موانع اجرای تحقق عدالت سازمانی (پورعزت 1388، 33) 71
2-1-20-1 تعریف نشدن اهداف و استراتژیها بر محور عدالت 71
2-1-20-2 محیط 72
2-1-20-3 اندازه سازمان 73
2-1-20-4 ساخت قدرت و کنترل 74
2-1-20-5 موانع آگاهانه 75
2-1-20-6 موانع نا آگاهانه ( سوء ادراکات) 75
2-3- بررسي تحقيق‌هاي انجام شده 78
2-3-1 بررسی تحقيقات انجام شده در مورد عدالت سازماني 78
2-3-1-1 تحقيقات انجام شده در داخل كشور 78
2-3-2-2 تحقيقات انجام شده در خارج كشور 82
2-4- چهارچوب نظری تحقیق 86
2-5- مدل مفهومی تحقیق 88
2-7- فرضيه‏هاي تحقیق 91

منابع و مآخذ 91
فهرست منابع فارسی 91
فهرست منابع انگلیسی 100