قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن و شرایط تحقق مهدوریت و موارد اباحه قتل

این تحقیق با عنوان قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن و شرایط تحقق مهدوریت و موارد اباحه قتل را به جنبه‌های کلی قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن اختصاص خواهیم داد که ضمن بیان سیر تاریخی آن به تشریح معنا و مفهوم مهدورالدم و شرایط تحقق مهدوریت خواهیم پرداخت.

«مهدورالدم» کسی است که ریختن خون او مباح و جایز است و فاعل چنین عملی شرعاً‌ مستوجب عتاب و عقاب نمی‌باشد و در مقابل مهدورالدم، «محقون‌الدم» قرار دارد. و محقون از ماده «حقن» است و «حَقَن الشیء» یعنی او را حبس کرد و «حَقَنتُ دَمه» یعنی از ریختن او جلوگیری کردم.

در اصطلاح فقهی «مهدورالدم» به معنی کسی که خونش مباح شده و فرد مهدورالدم نیز شخصی است که از لحاظ شرعی کشتن او مجاز می‌باشد و در مقابل محقوق‌الدم و یا معصوم‌الدم قرار می‌گیرد و محقوق و معصوم بودن «دَم» به معنای عصمت و احترام داشتن خون می‌باشد و در کتب فقهی، محقوق‌الدم بودن مقتول به عنوان یکی از شرایط قصاص ذکر شده است

در حالی‌که به نظر می‌رسد محقوق‌الدم بودن یکی از اجزاء و عناصر تحقق جرم قتل است، زیرا اگر شخصی مهدورالدم و کسی که به مرگ محکوم شده،‌ کشته شود، جنایتی صورت نگرفته تا در استحقاق نوع مجازات و یا شرایط اجرای آن سخنی به میان آید. «لذا بعضی از فقها در تعریف قتل عمد، شرط عدم جواز قتل به وسیله جان را از عناصر تحقق جرم محسوب کرده‌اند» و به نحوی از چنین ایراد و اشکالی اعراض نموده‌اند.

هرچند تعریف کامل و جامعی از مهدورالدم نشده است و بیشتر مصادیق آن ذکر گردیده، می‌توان گفت:مرتکبین جرائمی که اصولاً مجازات آنها مرگ است احترام جان خود را از دست داده و از چتر حمایتی اسلام خارج می‌شوند و به طوری که در صورت تعرض به نفس آنان، جانی نسبت به قصاص و دیه هیچ مسئولیتی نخواهد داشت و خون او هدر است و چه بسا مرتکب قتل در مواردی مورد تشویق جامعه نیز قرار گیرد.

فهرست مطالب
احکام و مصادیق قتل به اعتقاد مهدورالدم 7

مبحث اول : سیر تاریخی قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن 7
گفتار اول: قتل با اعتقاد به مهدورالدم بودن در اسلام 9
گفتار دوم: مهدورالدم از نظر حقوق موضوعه 12
بند اول: حقوق كشورهاى عربى اسلامى 12
الف) حقوق مصر 12
ب)حقوق عراق 14
ج) حقوق لبنان 15
بند دوم: حقوق ایران 16
الف) قبل از انقلاب اسلامى 16
ب) بعد از پیروزى انقلاب اسلامى: 17

مبحث دوم: معنا و مفهوم مهدورالدم و شرایط تحقق مهدوریت و موارد اباحه قتل 20
گفتار اول: معنا و مفهوم مهدورالدم 20
بند اول : معنا لغوی 20
بند دوم: تعریف فقهی و اصطلاحی 21
گفتار دوم: شرایط تحقق مهدوریت 22
بند اول: مهدورین عقیدتی 23
الف: کافر حربی 23
1- دیدگاه اهل سنت 23
2- دیدگاه فقهای شیعه 25
ب: مرتد 26
بند دوم: مهدورین عملی 26
گفتار سوم: موارد اباحه قتل 27
بند اول: مهدورالدم مطلق یا عام 27
الف: دیدگاه فقهای شیعه 27
ب: دیدگاه اهل سنّت 29
بند دوم: مهدورالدم خاص یا نسبی 29
الف: دیدگاه فقهای شیعه 30
ب: دیدگاه فقهای اهل سنت 31

منابع و مآخذ