علوم اجتماعی
این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهارت های اجتماعی می باشد. در بخش اول چارچوب و مبانی نظری مهارت های اجتماعی تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه نظری تحقیق مهارت های اجتماعی در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.
مهارتهای اجتماعی
مهارتهای اجتماعی، مهارتهای هستند كه در حین تعامل بین فردی با افراد دیگر به كار میروند. فیلیپس (1978) پس از بررسی تعدادی از رویكردهای مربوط به تحلیل مهارتهای اجتماعی نتیجه میگیرد، كسی دارای مهارتهای اجتماعی است كه با دیگران به گونهای ارتباط برقرار كند كه بتواند به حقوق، خواستهها، رضایت خاطر و یاانجام وظایف دیگر خود در حد معقولی دست یابد، بیآنكه حقوق، خواستهها، رضایت خاطر و یا وظایف دیگران را نادیده بگیرد و با امیدواری بتواند در این موارد مبادلهای باز و آزاد با دیگران داشته باشد این تعریف به عناصر عمده برخوردهای اجتماعی بر حسب عمل متقابل شركتكنندگان اهمیت میدهد و تمركز آن به جای آنكه بر خود مهارتهای اجتماعی باشد، بر پیامد مهارتها است. هر چند فیلیپس خاطر نشان میكند« دانستن چگونه رفتار كردن در وضعیتهای گوناگون» بخشی از مهارت اجتماعی است.
سگرین و دیلارد (1993، به نقل از هارجی، 1380) تعریف مشابهی ارائه میدهند: «مهارت اجتماعی عبارت است از توانایی دست یابی صحیح و مناسب به اهداف». كامبز و اسلابی (1997) مهارتهای اجتماعی را توانایی تعامل با دیگران در یك زمینه اجتماعی و به صورت خاصی كه مورد پذیرش و ارزش اجتماعی باشد و در همان زمان موجب فایده شخص، فایده/ دو طرفه و فایده طرف مقابل شود، تعریف كرده است. در برخی تعاریف به تقویت كنندهها یا واكنشهای مثبت و منفی دیگران به عنوان یكی از عوامل رفتارهای ماهرانه توجه شده است چنان كه (لیبت ولوینسون، 1973، به نقل از هنر کار) مهارتهای اجتماعی را تواناییهای پیچیده جهت به حداكثر رساندن میزان تقویتهای مثبت و به حداقل رساندن میزان تنبیه از دیگران تعریف كردهاند. رشا و آشر (1991) به نقل از فتحی، 1378) مهارتهای اجتماعی را شامل رفتارهایی دانستهاند که در تعامل موفق و مناسب با دیگران به کار میرود و این مهارتها با داشتن پایه در شناخت اجتماعی از قبیل ادراک اجتماعی و استدلال اجتماعی ظهور مییابند.
كارتلج و میلبرن (1980) مهارتهای اجتماعی را رفتارهایی كه در پاسخ به حوادث طبیعی نشانها، خواستهها یا ارتباطات دیگر كه توسط فرد یا افراد دیگر ایجاد میشود، میدانند. بر اساس دیدگاه گرشام (2001)، مهارتهای اجتماعی، رفتارهای خاصی هستند كه شخص برای عملكرد شایسته در یك فعالیت اجتماعی از خود نشان میدهد (برای مثال مهارت گوش كردن فعال، ارتباط متقابل، نادیده گرفتن دیگری وغیره). استرایر (1989) مهارتهای اجتماعی را، به مثابه سازگاری متقابل فرد با محیط اجتماعی و در رابطه با دیگران میداند. اسلبی و گوارا (2003)، مهارتهای اجتماعی را مترادف با سازگاری اجتماعی میدانند. از نظر آنها مهارتهای اجتماعی، عبارت است از توانایی ایجاد ارتباط متقابل با دیگران در زمینه خاص اجتماعی، بطوری كه در عرف جامعه قابل قبول و ارزشمند باشد (بیگی و فیروز بخت، 1378).
در كل، بررسی تعاریف مختلف از مهارتهای اجتماعی نشان میدهد كه علی رغم شباهتهای زیاد و نكات مشترك در بسیاری از تعاریف، باز هم یك توافق كلی در این زمینه كه حقیقتاً مهارتهای اجتماعی چیست، وجود ندارد. برخلاف فیلیپس، فارن هام (1999) عدم توافق در تعریف مهارتهای اجتماعی را موضوع مهمی نمیداند و بر عدم وجود توافق در مورد یك اصطلاح روانشناسی اشاره میكند كه هیچ گاه مانع پیشرفت این رشته نبوده است از سوی دیگر تعاملات اجتماعی، موضوعی است كه به سرعت در حال تغییر وهمچنین فرایند بسیار پیچیدهایی است به طوری كه فهم حتی قسمت كوچكی از این فرایند بسیار سخت است. به این ترتیب تعجبآور نیست كه در ادبیات پژوهشی تعاریفی متعدد از مهارتهای اجتماعی وجود دارد. با توجه به عوامل بالا، تعریفی كه میتوان از مهارتهای اجتماعی ارائه داد به شرح زیر است:
«فرایندی كه بدان وسیله فرد، مجموعهای از رفتارهای اجتماعی معطوف به هدف، مرتبط با یكدیگر و متناسب با موقعیت انجام میدهد، رفتارهایی كه یاد گرفته شده و تحت كنترل فرد میباشند» (نوری، 1379).
منبع:فروشگاه ساز فایلینا
فهرست مطالب
فصل دوم: مروری برمبانی نظری و پیشینه پژوهش
مبانی نظری مهارتهای اجتماعی
2-5 مهارتهای اجتماعی 20
2-5-1 فرآیند ارتباط اجتماعی 20
2-5-2 مفهوم مهارتهای اجتماعی 20
2-5-3 تعریف مهارتهای اجتماعی 22
2-5-4 ویژگیهای مهارتهای اجتماعی 24
2-5-5 شش ویژگی عمده مهارتهای اجتماعی 25
2-5-6 طبقهبندی مهارتهای اجتماعی از نظر کارکرد 26
2-5-7 فرایندهای عاطفی و شناختی در مهارت اجتماعی 27
2-5-7-1 مهارتهای اجتماعی مربوط به عواطف 28
2-5-7-2 مهارتهای مربوط به شناخت اجتماعی 28
2-5-8 پیامدهای مهارتهای اجتماعی 29
2-6 مهارتهای اجتماعی نابینایان 30
2-6-1 رشد اجتماعی در نابینایان 30
2-6-2 ویژگیهای و محدودیتهای روانشناختی کودکان نابینا 31
2-6-3 تأثیر اختلال بینایی در فرآیندهای تحول روانی 35
2-6-4 خصوصیات افراد با ناتوانی اجتماعی 38
2-6-5 سازگاری اجتماعی افراد دارای نقص بینایی و عوامل موثر بر آن 40
2-6-6 عوامل مؤثر در سازگاری نابینایان 43
2-6-7 اهمیت مهارتهای افراد آسیب دیده بینایی 45
2-7 شیوههای آموزش مهارتهای اجتماعی 46
پیشینه تحقیق مهارتهای اجتماعی
2-8 پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق 49
2-8-1 تحقیقات انجام شده پیرامون در خارج از کشور 49
2-8-2 تحقیقات انجام شده در ایران 51
منابع