کیفیت روابط زناشویی و بررسی رویکردها و برنامه های پیشگیری از درماندگی زناشویی

در گذشته درمانگران به پيشگيري علاقه و تعهد كمتري نشان مي دادند، اما اخيراً به امكان پيشگيري از درماندگي زناشويي توجه بيشتري شده است. رويكردهاي پيشگيري بر زوج هايي تمركز دارند كه هنوزمشكلات رابطه اي عمده اي را تجربه نكرده اند. برنامه هاي پيشگيري بيشتر بر الگوهاي رواني آموزشي و مهارت و شايستگي مبتني هستند و برتوانمندي ها و سلامتي زوج توجه دارند. اگرچه اين رويكردها از عوامل مخاطره انگيزي همچون سبك هاي ارتباطي نادرست، الگوهاي تعاملي آسيب زا و نگرش هاي منفي غافل نيستند، اما بيشتر تاكيدشان بر رشد نگرش هاي مثبت ورضايتبخش دوسويه، سبك هاي ارتباط و الگوهاي صميميت است.

به عبارت ديگر رويكردهاي درماني اغلب بر الگوهاي طبي مبتني هستند و عموماً به زوج ها با ديد و نگرش آسيبي نگاه مي كنند، در حالي كه رويكردهاي پيشگيري اين گونه نيستند. به علاوه بيشتر برنامه هاي پيشگيري داراي اجزاء زير هستند. آنها آموزشي، مبتني بر تجربه، داراي ساخت، داراي برنامه،محدود به زمان، مثبت نگر، معمولاً اقتصادي و داراي ساخت و داراي جهت گيري گروهي مي باشند. در حالي كه مدل هاي درماني داراي ساخت كمتر، برنامه ريزي كمتر، جنبه آموزشي كمتر، مثبت نگري كمتر، بدون محدويت زماني و از نظر هزينه نيز بالا هستند(گينزبرگ ، 2000).

علي رغم تفاوت هاي موجود بين پيشگيري و درمان، طي دو دهه گذشته مرزهاي بين اين دو نوع مداخله تا حدودي از بين رفته است. تاثير مدل هاي رواني-آموزشي در درمان و حوزه هاي بهداشت رواني، تمركز بر مداخله هايي كه از نظر هزينه مقرون به صرفه بوده و داراي كارايي باشند و رشد درمان هاي كوتاه مدت، در كمرنگ شدن مرزهاي اين دو حوزه موثر بوده اند. امروز استفاده از مدل اي درماني در مداخله هاي پيشگيري و كاربرد مدل هاي پيشگيري در زمينه درمان رواج بيشتري يافته است. بنابراين مي توان گفت كه مشخص كردن مرز بين پيشگيري، توانگرسازي و درمان تاحدودي غير ممكن است(برگر و هنا، 1999).پيشگيري شامل هر نوع رويكرد، طريقه يا روش است كه براي اصلاح شايستگي و عملكرد بين فردي براي افراد و در اينجا به ويژه براي همسران، طراحي مي شود(برگر و هنا،1999).

فهرست مطالب

2-1- مقدمه 4
2-2- کيفيت روابط زناشويي 4
2-2-1- رضايتمندي زناشويي 4
2-2-2- سازگاري زناشويي 5
2-2-3- تعريف كيفيت زناشويي 6
2-2-3- نظريه هاي تبيين كننده کيفيت روابط زناشويي 8
2-2-3-1- نظريه ليوايز و اسپنير 8
2-2-3- 2- نظريه ماركس 9
2-2-3-2-1- ترکيب رمانتيک 11
2-2-3-2-2- ترکيب وابستگي- فاصلهاي 12
2-2-3-2-3- ترکيب جدايي 13
2-2-3-2-4- ترکيب همبستگي متعادل 13
2-2-4- رابطه کيفيت روابط زناشويي و موقعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي خانواده: 15
2-3- رويكردها و برنامههاي پيشگيري 17
2-3-1- مدل مربوط به انجمن غني سازي ازدواج (A. C. M. E) 20
2-3-1-1- ويژگي ها 22
2-3-1-2- ساختار برنامه 23
2-3-1-3- اهداف 23
2-3-1-4- مهارت ها 23
2-3-2- رويكرد ارتباط زوج (C. C) 24
2-3-2-1- كيفيت برنامه ارتباط زوج 25
2-3-2-2- اهداف برنامه 25
2-3-3- برنامه كاربردي عملي مهارت هاي مربوط به رابطه صميمانه(P. A. I. R. S) 29
2-3-3-1- اهداف برنامه 30
2-3-3-2- چهارچوب عملي 32
2-3-4- برنامه پيشگيري و تقويت رابطه (P. R. E. P) 33
2-3-5- مدل رفتاري - ارتباطي 37
2-3-5-1- جنبه هاي پيشگيري مدل رفتاري- ارتباطي 39
2-4- غني سازي روابط(مدل به کار گرفته شده در اين پژوهش) 41
2-4-1- تاريخچه غني سازي روابط 41
2-4-2- پايه هاي نظري 43
2-4-3- شيوه هاي مداخله 45
2-4-4- تركيب و چارت زماني برنامه هاي R. E 51
2-4-5- قالبهاي زماني جلسات R. E 52
2-4-6- سبك هاي درمان R. E: 52
2-4-7- روش هاي مداخله 54
2-4-8- توالي موضوع در R. E 56
2-4-9- نقش رهبر در جلسات R. E 56
2-4-10- پاسخ يا واکنش هاي خاص رهبر يا درمانگر 57
2-4-10-1- شدن(تبديل شدن) 57
2-4-10-2- مشكل گشايي 58
2-4-10-3- شستشو دادن 58
2-5- پيشينه پژوهش 61
2-5-1- پيشينه پژوهش در ايران 61
2-5-2- پيشينه پژوهش در خارج از کشور 63

منابع و مآخذ
منابع فارسی
منابع انگلیسی