مبانی نظری نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری در سازمان های دولتی

متاسفانه معضل فساد اداری در سازمان های دولتی بسیاری از کشورهای جهان رواج دارد و با وجود تصوّر اکثر مردم، فساد اداری فقط مختص کشورهای در حال توسعه نیست. حتی در کشورهای صنعتی پیشرفته نیز مواردی از ارتشاء و اختلاس هر چند وقت یک بار کشف و از طریق رسانه‌ها منعکس می‌گردد. در کشورهای رو به رشد، دولت‌ها، مسئولیت‌ها و وظایف گسترده‌ای بر عهده دارند و دامنه فعالیت‌های دولت به مراتب گسترده‌تر از کشورهای صنعتی است. این امر همراه با تفاوت‌های موجود در نظام سیاسی، دو دلیل اصلی رواج بیشتر فساد اداری در کشورهای رو به رشد تلقی می‌شود (حبیبی، 1375، 6).

برخی از محققان، فساد اداری را مجموعه‌ای از اقدامات کارمندان و مسئولان دولت می‌دانند که اولاً به «منافع عمومی » لطمه بزند و ثانیاً هدف از انجام دادن آن رساندن فایده به عامل (کارمند اقدام کننده) یا به شخص ثالثی که عامل را برای انجام این اقدام اجیر کرده است، باشد (فرج‌پور،1383،11).پدیده فساد به دلیل این که رقابت‌پذیری را دشوار و تخصیص بهینه منابع را دچار اختلال می‌کند، ضد رشد قلمداد می‌شود.

به طور کلی، در اجرای سیاست‌گذاری‌های اقتصادی، سه عامل اساسی را می‌توان به طور مشخص «ضد رشد» قلمداد کرد:
1- گستردگی فعالیت‌های دولت در امور اقتصادی؛
2- شفافیت اندک، یا عدم شفافیت و به تبع آن، عدم پاسخ‌گویی مدیریت دولتی؛
ا- تضعیف ثبات، قانون‌مندی و رقابت پذیری محیط فعالیت‌های اقتصادی.

این عوامل که همگی ریشه در ضعف یا فقدان شفافیت نظام اداری دارند، و ایفا و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی حاکمیت را با مشکل مواجه می‌کند و در نتیجه دولت‌مداری، یا به نحوه‌ی انجام مسئولیت‌های حکومتی توسط دولت (حکمرانی و یا زمامداری) را تضعیف و گاه غیرممکن می‌سازد. دولت‌مداری ضعیف نیز به نوبه‌‌‌‌ی خود انگیزه و امکان فساد را تقویت می‌کند.این مبانی نظری در مورد فساد اداری می باشد.و در آن به بررسی عوامل فرهنگ سازمانی بر اساس مدل هافستد در پیشگیری از فساد اداری در سازمان‌های دولتی می پردازیم.

چکـــیده
فرهنگ سازماني به‌ دليل ماهيت اثرگذاري قوي كه مي‌تواند بر رفتار و عملكرد اعضاء سازمان داشته باشد، نقش مهمّي در كنترل دروني رفتارهاي كاركنان و پيشگيري از بروز فساد اداري دارد پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل فرهنگ سازمانی براساس مدل هافستد در سازمان‌های دولتی، در سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌غربی انجام شده است این پژوهش از جنبه هدف، کاربردی و نیز توسعه‌ای واز نظر ماهیت، توصیفی پیمایشی است

یافته‌های تحقیق حاصل جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری اطلاعات از 448 نفر جامعه آماری و نمونه‌ی 208 نفری از کارکنان به روش تصادفی ساده می‌باشد برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی از طریق نرم‌افزار SPSS و تحلیل رگرسیون استفاده شده است نتایج تحقیق نشان می‌دهد بین فاصله‌ قدرت و فساد اداری در سازمان‌های دولتی رابطه‌ی معنادار وجود دارد که اندازه‌ی این رابطه 020/0 می‌باشد؛ هم‌چنین بین ابهام‌گریزی و فساد اداری در سازمان‌های دولتی رابطه‌ی معنادار وجود دارد که اندازه‌ی این رابطه صفر می‌باشد؛ در حالی که رابطه‌ی معنادار بین فردگرایی و فساد‌ اداری در سازمان‌های دولتی وجود ندارد که اندازه‌ی این رابطه 702/0 می‌باشد

کلید واژه: فرهنگ سازمانی، فساد ادارای، فاصله قدرت، فردگرایی، ابهام گریزی، مدل هافستد

فهرست مطالب

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

21 بخش اول : فرهنگ سازمانی 19
211 مقدمه 19
212 پیشینه تاریخی 21
213مفاهیم پایه و اساسی فرهنگ 22
2131 ارزش‌ها: 22
2132 فرهنگ : 22
214 کارکردهای فرهنگ 26
215 فرهنگ سازمانی : 27
2151 كاركردهای فرهنگ سازمانی 30
2152 عوامل مؤثر و تاثیر گذار بر فضای فرهنگ سازمانی 31
2153 تاثیر محیط روی فرایند مدیریت فرهنگ سازمان 32
2154 فضای فرهنگ ملی 34
21541 عوامل اصلی و موثر برفرهنگ ملی 34
21541 1 اوضاع اقلیمی 34
21541 2 موقعیت جغرافیایی 35
215413 مذهب 35
215414 نظام حاکم بر جامعه (در سطح خرد و کلان) 36
216 جمع بندی و پیشنهادات و ارائه یک مدل 36

22 بخش دوم: فساد اداری 37
221 مقدمه 37
222 تعاریف فساد اداری 38
2221 فساد چیست؟ 38
223 مبانی اعتقادی (ارزشی) در زمینه فساد اداری 41
224 انواع فساد 41
22 5 فساد در کشورهای مختلف : 46
22 5 1 آرژانتین 46
22 5 2 برزیل 47
22 5 3 هنگ کنگ 47
22 5 4 مالزی 48
22 5 5 ایران 48
22 6 علل بروز فساد اداری و اثرات آن 49
227 رویكردهای اساسی پیشگیری 54
228 راه‌های پیشگیری از فساد اداری از دیدگاه اسلام 56
229 نظریه‌های کنترل فساد 58
2210 راهبرد جامع پیشگیری از فساد اداری در ایران 60
22101 ارتقای پاسخ‌گویی سیاسی 61
22102 پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی 62
22103 تقویت جایگاه آموزه‌های دینی 62
22104 تقویت مشارکت مردمی 62
22105 تقویت نقش رسانه‌ها 62
22106 ایجاد بخش‌ خصوصی رقابت 63
22107 سازوکارهای نهادی ناظر بر قدرت 63
22108 اصلاح مدیریت دولتی 63
2211 راهكار‌هاي پيشگيري و مقابله با فساد در نظام اداري كشور 64
2211 1 راهكار‌هاي كلان 64
2211 11 پيشگيري از طريق اصلاح و بهسازي نظام اداري و آموزش 64
221112 مقابله و برخورد جدي با مصاديق فساد 64
221113 مديريت موثر برنامه مقابله با فساد 64
22111 4 تصويب قوانين كار آمد و راهگشا در مقابله با فساد 64
22112 راهكار‌هاي خرد 64
221121 راهكار هاي اداري و مديريتي: 64
221122 راهكار‌هاي فرهنگي ـ اجتماعي: 64
221123 راهكار‌هاي سياسي ـ مدني: 65
221124 راهكار‌هاي اقتصادي: 65
2212 نوآوری در پیشگیری از فساد اداری 66
22121 میثاق سلامت 66
22122 عناصر اصلی برنامه میثاق سلامت عبارتند از: 67

23 بخش سوم: کالبد شکافی فرهنگی فساد 68
231 ابعاد فرهنگ ملل از نظر هافستد 70
231 1 فاصله قدرت 70
231 2 فردگرایی در مقابل جمع گرایی 71
2313 ابهام گریزی (عدم اطمینان) 74
2314 بعد مردسالاری 76
232 تصویر ایران در پژوهش هافستد 78
2321مطالعه‌ ی اول 78
2321مطالعه‌‌ی دوم 79
233 انتقادهای وارده به هافستد 80
23 4 مدل‌های نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری 81

منابع