مبانی نظری بررسی و توسعه دانش کاربردی در حیطه شناسی الگوی اخلاق حرفه ای با رویکرد اسلامی ایرانی

در این پایان نامه می خواهیم با روش اسلامی ایرانی برای مدیران آموزشی یک الگو و مدل از اخلاق حرفه ای طراحی و پیاده سازی کنیم.

مدیران آموزشی علاوه بر اینکه مسئولیت مهارت‌های تحصیلی دانشجویان را بر عهده دارند در قبال آموزش اخلاقی آنها نیز مسئول هستند (استریک، 1988). مدیران آموزشی در واقع مدیران اجتماع هستند و باید بیشتر از دیگران به استانداردهای سطح بالا و رفتار اخلاقی پایبند باشند. مدیران آموزشی باید به رفتار مبتنی بر اخلاق و تصمیم‌گیرهای مبتنی بر اصول اخلاقی پایبند باشند و استانداردهای صداقت، احترام، مسئولیت، اعتماد و مراقبت را به طور مداوم برای دانشجویان، استادان، کارکنان و جامعه بزرگتر الگودهی کنند(گرین فیلد، 2004) .

مدیر یک مؤسسه آموزشی که نسبت به رفتارهای ارتباطی درون شخصی و بین شخصی مسئولیت اخلاقی نداشته باشد و به لحاظ اخلاقی خود را مکلف به ترک رفتارهایی که از نظر قانونی منافی با حقوق و اخلاق حسنه نبوده و قابل پیگرد قانونی نیست، اما محکمه وجدان آن رفتار را جزء فهرست الزامات نبایدها قرار می‌دهد، نکند، نمی‌تواند حافظ ارزش‌های انسانی و اخلاقی در محیط سازمان باشد با انتصاب مدیران فاقد مسئولیت در سازمان‌ها، تربیت انسان‌های به دور از فضیلت در چنین محیطی انتظاریست صحیح. به تعبیر ال‌ایکاف، از آنجا که هدف درست راه درست می‌طلبد، تمسک به راه‌های نادرست جهت نیل به اهداف صحیح، نادرست است (ایکاف، 1382).

این نوشتار در شش بخش تنظیم شده است:

فهرست مطالب

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش 15
بخش اول:مفهوم شناسی اخلاق 17
2-1- معنای اخلاق 17
2-1-2- طبقه‌بندی علم اخلاق 17
2-1-2-1- علم اخلاق 18
2-1-2-1-1- تفاوت علم اخلاق از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی 18
2-1-2-2- اقسام اخلاق 19
2-1-2-2-1- اخلاق توصیفی 19
2-1-2-2-2- اخلاق هنجاری 19
2-1-2-2-2-1- نظریه‌های غایت انگارانه (نتیجه محور) 19
2-1-2-2-2-2- نظریه‌های وظیفه‌گرایانه (فرآیند محور) 20
2-1-2-2-2-3- نظریه یا مکتب مبتنی بر فضیلت 20
1-2-2-3- فرا اخلاق 20
2-1-2-3- فلسفه اخلاق 21
2-1-3- تئوری‌ها و مکاتب اخلاق 22
2-1-3-1- مکاتب واقع‌گرا 22
2-1-3-2- مکاتب غیرواقع‌گرا 22
2-1-4- شیوه تبیین نظام اخلاقی 23
2-1-4-1- نظام اخلاق اسلامی،غایت‌گرا یا وظیفه‌گرا؟ 23
2-1-4-2- نظام اخلاقی اسلام عقلانی است یا وحیانی؟ 24
2-1-4-3- تفاوت نظام اخلاقی اسلام با دیگر نظام‌ها 24
2-1-4-4- غایت نظام اخلاقی اسلام 25
2-1-5- تفاوت اخلاق و حقوق 25
2-1-6- ارتباط دین و اخلاق 26
2-1-6-1- نظریة تباین 27
2-1-6-2- نظریه اتحاد 27
2-1-6-3- نظریة تعامل 28
2-1-6-3-1- نیازمندی‌های دین به اخلاق 28
2-1-6-3-2- وابستگی‌های اخلاق به دین 29

بخش دوم:مبانی اخلاق اسلامی 30
2-2-1- مبانی انسان شناسی 30
2-2-1-1- آفرینش دو بعدی انسان 31
2-2-1-2- فطرت 32
2-2-1-3- عقل 33
2-2-1-4- اختیار 34
2-2-1-5- اجتماعی بودن انسان 35
2-2-2- مبانی ارزش شناسی 36
2-2-2-1- چیستی ارزش‌ها 36
2-2-1-1- ارزش اخلاقی 37
2-2-2-2- خاستگاه ارزش‌ها 37
2-2-2-3- نسبی یا مطلق بودن ارزش‌ها 38
2-2-2-4- معیار فعل اخلاقی 39
2-2-2-4-1- ارزش اجتماعی 39
2-2-2-4-2- نظریه عاطفی 39
2-2-2-4-3- نظریه اراده 39
2-2-2-4-4- نظریه وجدانی 39
2-2-2-4-5- نظریه زیبایی 40
2-2-2-4-6- نظریه پرستش 40
2-2-4- مبنای اخلاقی بودن رفتار 40

بخش سوم: تاریخچه اخلاق حرفه‌ای 42
2-3-1- اخلاق حرفه‌ای در ایران باستان 42
2-3-1-1- آموزه‌های اخلاقی در مدیریت کوروش 43
2-3-2- دوران اسلام وتمدن اسلامی 45
2-3-2-1- شاخصهای رفتاری جوانمردی سازمانی 46
2-3-3- تاریخچه اخلاق کاری در غرب 47
2-3-4- مکاتب و نظریه‌های اخلاق حرفه‌ای 48
2-3-4-1-مکتب سود انگاری 49
2-3-4-2- مکتب تکلیف‌گرایی 49
2-3-4-3- مکتب عدالت توزیعی 50
2-3-4-4- مکتب آزادی فردی 51

بخش چهارم: حیطه‌های علم اخلاق در مطالعات مدیریت و سازمان 52
2-4-1- اخلاق شغلی(اخلاق کار) 52
2-4-2- اخلاق حرفه‌ای 52
2-4-3- اخلاق سازمانی 53
2-4-4- اخلاق کسب و کار 54
2-4-5- اخلاق مدیریت 55
2-4-6- نقش راهبردی اخلاق حرفه‌ای در سازمان و مدیریت 55
2-4-7- تحویلی نگری در اخلاق حرفه‌ای 56
2-4-8- ضرورت اخلاق حرفه‌ای برای مدیران 57
2-4-8-1- ضرورت اخلاق برای مدیران آموزشی 59
2-4-9- قدرت برتر اخلاقی و مصادیق آن 61
2-4-9-1- تقوا و پرهیزگاری 61
2-4-9-2- رفق و مدارا 61
2-4-9-2-1- آثار و پیامدهای رفق و مدارا 62
2-4-9-2-2- رفق و مدارا،‌يا شدت و تندي؟ 63
2-4-9-3- الفت و محبت 64
2-4-9-4- دفع بدي با خوبي 64
2-4-9-5- سعه‌ي صدر 65
2-4-9-5-1- عوامل سعه‌ي صدر 66
2-4-10- بستر شکل گیری اخلاق حرفه‌ای مدیران و پایداری آن 67
2-4-10-1- شایسته سالاری و اهلیت‌گرایی 67
2-4-10-1-1- نیروی شایسته از منظر نهج البلاغه 68
2-4-10-2- علاقه‌مندی شخصی 68
2-4-10-3- قانون‌گرایی 69
2-4-10-4- تامین مالی 69
2-4-10-5- امنیت شغلی 69
2-4-10-6- نظارت 69
2-4-10-7- ارزشیابی وقدردانی 70
2-4-11- اصول اخلاق حرفه‌ای از منظر نهج البلاغه 70
2-4-11-1- اصل مسئولیت‌پذیری 70
2-4-11-2- اصل خدمتگزاری 70
2-4-11-3- اصل امانت‌داری 71
2-4-11-4- اصل انضباط کاری 71
2-4-11-5- اصل پیگیری 71
2-4-11-6- اصل رفق‌ورزی 72
2-4-11-7- اصل نفی خودکامگی 72
2-4-12- اصول اخلاق رهبری نورث هاوس 72
2-4-13- آموزه‌های اخلاقی و مدیریتی سعدی 73

بخش پنجم: مدل‌های موجود در حوزه مطالعات اخلاق مدیریت 78
2-5-1- مديريت مبتني بر رشد از ديدگاه قرآن 78
2-5-2- مدیریت رحمانی درقرآن 79
2-5-3- دومدل مدیریت اخلاق‌گرا مبتنی بر مفاهیم دعای عرفه و دعای مکارم الاخلاق 80
2-5-5- مدل اخلاق کسب و کار کولینز 82
2-5-6- مدل تحلیل دوراهی اخلاقی (تصمیم‌گیری اخلاقی) نقش محور 83
تحلیل مدل 83
2-5-7- مدل تحلیل رابطه‌ی ارزش‌های اخلاقی سازمان و رفتار اخلاقی کارکنان 84
تحلیل مدل 84
2-5-8- مدل تصمیم‌گیری اخلاقی جونز 85

بخش ششم: پیشینه تحقیقات داخلی و بین المللی 88
2-6-1- تحقیقات داخلی 88
2-6-2- تحقیقات خارجی 93
2-7- جمع بندی و چهارچوب نظری تحقیق 100

منابع