ارزیابی عملکرد مالی بانک‌‌ با تکنیک تحلیل پوششی داده ها

هدف از این پژوهش ارزیابی عملکرد مالی بانک‌‌ کشاورزی با تکنیک تحلیل پوششی داده ها DEA بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

چکیده
مسأله اصلی تحقیق: ارزیابی عملکرد سازمان‌ها در جهت‌گیری تصمیمات استراتژیک آتی آن‌ها نقش اساسی دارد و به دلیل اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر به آن می‌پردازد.

هدف اصلی تحقیق: هدف این تحقیق ارزیابی عملکرد مالی بانک‌‌ها با استفاده از روش‌های غیرپارامتری(تحلیل پوششی داده‌ها) در بانک کشاورزی استان اردبیل می‌باشد.

سؤال اصلی تحقیق: تا چه اندازه عملکرد نسبی بانک‌‌های کشاورزی در استان اردبیل را می‌توان با استفاده از تکنیک غیرپارامتری تحلیل پوششی داده‌ها اندازه‌گیری کرد.

متغیرهای اصلی تحقیق: در این تحقیق نسبته ای مالی و متغیرها برای ارزیابی عملکرد شامل نقدينگي، ساختار دارايي، سودآوري، كفايت سرمايه است.

روش تحقیق: در اين تحقيق از روش تحليل پوششي داده‌ها، از مدل تركيبي- TOPSIS براي ارزيابي كارايي مالي شعب بانك‌ها و رتبه‌بندي آن‌ها استفاده شده است. اين روش از دو واحد تصميم‌گيري مجازي A واحد تصميم‌گيري و i واحد تصميم‌گيري، براي تعيين بهترين و بدترين ميزان كارايي نسبي هر واحد تصميم‌گيري استفاده خواهيم كرد. از دو مقدار به دست آمده براي كارايي، به كمك روش TOPSIS برای ايجاد يك شاخص به نام نزديكي نسبي(RC) به I واحد تصميم‌گيري استفاده مي‌كنيم. این تحقیق از نظر هدف یا ماهیت کاربردی است. روش گردآوری داده‌ها به صورت اسناد کاوی بوده است.

جامعه آماری: حجم جامعه آماری این تحقیق جامعه آماري در اين پژوهش، شامل شعب بانک کشاورزی استان اردبیل است.
روش جمع‌آوری داده‌ها: داده‌های خام مورد نیاز این تحقیق از طریق مراجعه به گزارش‌های مالی شعب بانک کشاورزی اردبیل و از طریق بانک‌‌های اطلاعاتی مربوط به اطلاعات بازار سرمایه استخراج می‌گردد.
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: روش تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از تحلیل‌های توصیفی برنامه‌ریزی ریاضی است. اجرای مدل‌ها از طریق نرم‌افزار LINGO صورت خواهد گرفت.

کلمات کلیدی: نقدينگي، ساختار دارايي، سودآوري، كفايت سرمايه، تحلیل پوششی داده‌ها

- مقدمه
شرکت‌ها دارای منابعی هستند که برای عملکرد مالی قوی و مزیت رقابتی حیاتی هستند. نخستین نوع از این منابع دارایی‌های مشهود چون اموال، ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های فیزیکی دارای جانشین هستند که می‌توانند به آسانی در بازارهای آزاد، خرید و فروش شوند. نوع دوم دارایی‌های نامشهود، باارزش، کمیاب، بدون جانشین و استراتژیکی هستند که برای ایجاد مزیت رقابتی و عملکرد مالی برتر، توانا هستند(نمازی و ابراهیمی، 1390).از طرفی، توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری در دهه اخیر تحولی عظیم در تمام جنبه‌های زندگی و فعالیت‌های بشر ایجاد کرده و باعث حرکت به سمت اقتصاد دانش‌محور و منجر به تغییر پارادایم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است(همتی و همکاران، 1389).
مدیران باید از صورت‌هاي مالي بانک‌‌ها و شركت‌ها آگاهي داشته باشند تا بتوانند آينده بانک‌‌ها و شركت‌ها را پيش‌بيني و تصميمات آگاهانه‌اي اتخاذ كنند. پس شناسايي و ارزش‌گذاري درست و صحيح صورت‌هاي مالي بانک‌‌ها و شركت‌ها هم براي مديران و هم براي استفاده‌كنندگان از صورت‌هاي مالي امري ضروري مي‌باشد كه روز به روز بر اهميت آن افزوده مي‌شود(رحیمیان و همکاران، 1391).

بیان مسأله
ارزیابی عملکرد سازمان‌ها در جهت‌گیری تصمیمات استراتژیک آتی آن‌ها نقش اساسی دارد(بحیرایی، 1391).امروزه شرکت‌ها با رقابت قوی‌تری نسبت به گذشته مواجه‌اند و عملکرد مالی هدف اصلی هر نهادی است. پس هر سازمانی می‌خواهد با روش‌های مختلف عملکرد مالی خود را افزایش دهد(احمدخان و همکاران ، 2012).

در سال‌های اخیر، مزیت رقابتی محور استراتژی‌های رقابتی قرار گرفته است. شرکت‌ها برای بهبود عملکرد و مقابله با رقبا، باید دارای مزایای رقابتی باشند تا بتوانند در شرایط پیچیده، عملکردی برتر داشته و خود را در بازارها حفظ نمایند. بنابر دیدگاه مبتنی بر منابع، عملکرد برتر شرکت‌ها می‌تواند از منابع منحصر به فرد آن‌ها، یکپارچگی منابع و یا توانایی پاسخگویی به محیط ناشی شود. بر اساس این دیدگاه، تفاوت عملکرد شرکت‌ها به دلیل این است که سازمان‌های موفق دارای منابع استراتژیکی(فیزیکی، انسانی و سازمانی) هستند که رقبای آن‌ها فاقد آن منابعند. بانك‌هاي تجاري و تخصصی موسسات مالي هستند كه وجوه راكد مردم را جمع‌آوري كرده و به تجار، صاحبان صنايع و ساير متقاضيان تسهيلات اعطاء مي‌كنند.

در واقع، بانك با عمليات خود موجبات انتقال منابع را از اشخاصي كه به علل مختلف مانند: فقدان دانش و تخصص، كمبود سرمايه و ترس از ريسك سرمايه‌گذاري، نمي‌خواهند يا نمي‌توانند در فعاليت‌هاي اقتصادي مشاركت نمايند، به اشخاصي كه براي سرمايه‌گذاري به منابع مالي محتاج‌اند، فراهم مي‌سازد و از آن‌جايي كه هدف بانك تجاري كسب سود است، طبيعي است بانك بايستي منابع را هرچه ارزان‌قيمت‌تر جذب كرده و با حداكثر نرخ سود به متقاضيان تسهيلات دهد. از اين رو، هدف اوليه و اساسي بانك همانند ساير سازمان‌هاي انتفاعي، حداكثر كردن ثروت صاحبان آن مي‌باشد. در افزايش ثروت صاحبان سهام مديريت بانك بايد تصميم بگيرد كه آيا دارايي‌ها با كيفيت پايين‌تر و درآمد بيشتر و يا دارايي‌ها با كيفيت بالاتر و ريسك كمتر را كسب كند و يا آيا بانك بايد سرمايه‌گذاري كند و تسهيلات با سررسيدهاي طولاني اعطاء نموده و نقدينگي‌اش را كاهش دهد و يا دارايي‌هايي با سررسيدهاي كوتاه‌مدت‌تر را انتخاب و درجه بالايي از نقدينگي را تأمين نمايد؟ اين‌ها سؤالاتي هستند كه مديران بانك‌ها هميشه با آن‌ها درگير هستند(كريمي، 1385).پاسخ به سؤالات فوق نياز به ارزيابي عملكرد مالي را بااهميت‌تر ساخته تا از اين طريق بانك‌ها عملكردشان را از لحاظ سودآوري، كفايت سرمايه، ساختار دارايي و نقدينگي نسبت به بانك‌هاي رقيب مورد بررسي قرار دهند تا بتوانند موقعيت خود را سنجيده و نسبت به بهبود و ارتقاء عملكرد خود اقدام نمايند.

«فهرست مطالب»
چکیده 1
فصل اول. کلیات تحقیق
1-1- مقدمه 3
1-2- بیان مسأله 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق 5
1-4- چارچوب نظری تحقیق 5
1-4-1- مبانی نظري تحليل پوششي داده‌ها 6
1-5- فرضیه تحقیق 8
1-6- اهداف تحقيق 8
1-7- تعریف متغیرها 8
1-8- قلمرو تحقیق 9

فصل دوم. ادبیات تحقیق
2-1- مقدمه 11
2-2- اهداف واحدهای انتفاعی 12
2-2-1- حداکثر نمودن سود 12
2-2-2- حداکثر نمودن ثروت 13
2-3- نقش مدیران مالی در واحدهای انتفاعی 13
2-4- مفهوم عملکرد شرکت 14
2-5- ارزیابی عملکرد 16
2-5-1- اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد 17
2-6- ارتباط پاسخگویی و اندازه‌گیری عملکرد 18
2-7- رویکردهای موجود پیرامون معیارهای عملکرد 19
2-8- معیارهای ارزیابی عملکرد مالی 21
2-8-1- معیارهای عملکرد حسابداری 21
2-8-1-1- نسبت بازده حقوق صاحبان سهام 21
2-8-1-2- نسبت بازده دارایی‌ها 22
2-8-3- معیارهای عملکرد اقتصادی 23
2-9- سود حسابداری 25
2-9-1- اهداف گزارشگری سود حسابداری 26
2-9-2- سودمندی سود 27
2-10- نرخ بازده دارایی‌ها(ROA) 28
2-10-1- محاسبه نرخ بازده دارایی‌ها(ROA) 28
2-10-2- ایرادات وارد بر نرخ بازده دارایی‌ها(ROA) 29
2-11- تئوری ها و مدل ها 30
2-11-1- مدل(DEA) پوششي داده‌ها 30
2-12- رتبه بندي با استفاده از مدل ابركارايي 30
2-13- پیشینه تحقیق 33
2-13-1- تحقیقات داخلی 33
2-13-2- تحقیقات خارجی 35

فصل سوم. روش اجرای تحقیق
3-1- مقدمه 46
3-2- روش تحقیق 47
3-3- جامعه آماری 48
3-4- محاسبه حجم نمونه 48
3-5- روش گردآوری اطلاعات 48
3-6- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 49

فصل چهارم. تجزیه و تحلیل داده‌ها 50
4-1- مقدمه 51
4-2- نتایج تحلیل پوششی داده‌ها 52

فصل پنجم. نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه 68
5-2- نتایج تحقیق 69
5-3- پیشنهادات بر اساس یافته های تحقیق 74
5-4- پیشنهادات به محققین آتی 74
5-5- محدودیت های تحقیق 75
منابع 76
پیوست 80

«فهرست اشکال»
شکل1-1- روش‌هاي پارامتري و غیر پارامتري تحلیل پوششی داده‌ها 7

«فهرست جداول»
جدول 1-1- نسبت‌های مالی و متغیرها برای ارزیابی عملکرد 9
جدول 3-1- نسبت های مالی و متغیرها برای ارزیابی عملکرد مالی 47
جدول 4-1- نسبت‌های مالی استخراج شده برای شعبه اردبیل 52
جدول 4-2- ورودی و خروجی واحد IDMU 57
جدول 4-3- خروجی‌ها و ورودی‌های ADMU 60
جدول 4-4- نتایج نهایی مدل‌ها و شاخص RC 64
جدول 4-5- رتبه‌بندی نهایی شعبات بر اساس شاخص RC 66
جدول 5-1- ورودی و خروجی واحد IDMU 70
جدول 5-2- خروجی‌ها و ورودی‌های ADMU 71
جدول 5-3- رتبه بندی نهایی شعبات بر اساس شاخص RC 72

«فهرست نمودار»
نمودار 2-1- رویکردهای ارزیابی عملکرد 19