چارچوب نظری و پیشینه پژوهش پرخاشگری نوجوانان

پرخاشگري از مسائل مبتلا به دوران نوجواني است. همه روزه در مدارس و خيابان ها نوجواناني مشاهده مي شوند که به زد و خورد، دعوا و رفتارهاي پرخاشگرانه مي پردازند و به همين علت مورد تنبيه انضباطي چه در مدارس و چه در خانه قرار مي گيرند. نوجوانان پرخاشگر معمولا قدرت مهار رفتار خود را ندارند و رسوم و اخلاق جامعه اي که در آن زندگي مي کنند را زير پا مي گذارند، در اغلب موارد والدين و اولياي مدارس با آنها درگيري پيدا مي کنند و حرکات آنها گاهي به حدي باعث آزار و اذيت اطرافيان مي شود که به اخراج آنها از مدرسه مي انجامد. آنچه که باعث توجه محققان به رفتار پرخاشگرانه شده است اثرات نامطلوب آن بر رفتار بين فردي و همچنين اثر ناخوشايند آن بر حالات دروني و رواني افراد است.

عدم مهار رفتار پرخاشگرانه علاوه بر اينکه مي تواند باعث ايجاد مشکلات بين فردي و جرم، بزه و تجاوز به حقوق ديگران شود، مي تواند درون ريزي شده و باعث انواع مشکلات جسماني و رواني مانند زخم معده، سردردهاي ميگرني و افسردگي گردد (اليس، 1999). برخي از مشکلات جدي اجتماعي مانند کودک/ همسرآزاري و اشکال مختلف کشمکش بين گروهي به روشني ريشه در خشم و ناتواني مهار برانگيختگي خشم دارد (نواکو، وهمتاب، 1998؛ به نقل از ابوالمعالي و همکاران، 1388).

پرخاشگري مربوط به يک سن و دوره خاصي نيست و همان-طور که در تحقيقات متعدد مشخص شده است، پرخاشگري و خشونت از سنين خردسالي وجود داشته و در طول زمان تداوم يافته و در نوجواني و بزرگسالي ادامه مي يابد (صادقي، احمدي و عابدي، 1381). بيشترين بروز و ظهور پرخاشگري در سنين نوجواني است (کاپلان و سادوک، 1387). تحقيقات ميزان بالايي از جرم هاي خشونت آميز از جمله ضرب و جرح، دزدي، آتش افروزي، قتل و تجاوز را بين نوجوانان نشان مي دهد. اين نوع انحرافات به احتمال زياد ماهيتي پرخاشگرانه و خشونت-آميز دارند. با توجه به اثرات ناخوشايند رفتار پرخاشگرانه، مدت مديدي است که عصبانيت و خشونت به عنوان مشکلي جدي در دوران نوجواني تلقي گرديده و نياز به بررسي هاي باليني و قانوني دارد. نوجواناني که در مهار خشم خود دچار مشکل مي شوند و اغلب رفتارهاي خشن از خود بروز مي دهند، هدف روش هاي متعددي قرار گرفته اند. محققان زيادي در پي تمهيدات و روش هايي براي مهار پرخاشگري و درمان آن بوده اند بوده اند (فايندلر و اکتون ، 1987).

فهرست مطالب
1-6- تعريف مفاهيم و اصطلاحات تحقيق 1

2-6-پرخاشگري 4
2-6-1-تعريف پرخاشگري 7
2-6-2-انواع پرخاشگري 7
2-6-2-1نظريه هاي پرخاشگري 9
2-6-2-1-1-نظريه فرديت زدايي پرخاشگري زيمباردو 9
2-6-2-1-2-نظريه انسانيت زدايي- پرخاشگري فشباخ 10
2-6-2-1-3-نظريه انتقال برانگيختگي 10
2-6-2-1-4-نظريه درونگرايي- برونگرايي آيزنک 11
2-6-2-1-5-مدل شرمساري- پرخاشگري تانگني 11
2-6-2-1-6-مدل پرخاشگري- پرخاشگري 12
2-6-2-1-7-رفتار پرخاشگرانه در مراحل رشد کودکي و نوجواني 12
2-6-3-عوامل خطر ساز پرخاشگري 14
2-6-3-1-عوامل خطرساز موثر در پرخاشگري از جانب کودک 15
2-6-4-عوامل خطرساز موثر در پرخاشگري از جانب والدين 16
2-6-4-1-اسنادهاي نادرست والدين به عنوان عامل خطر ساز پرخاشگري 16
2-6-4-2-ويژگي هاي فردي والدين به عنوان عامل خطرساز در پرخاشگري 17
2-6-5-روابط پدر – مادر به عنوان عامل خطر ساز در پرخاشگري 19
2-6-5-1-تعامل والدين- کودک به عنوان عامل خطرساز در پرخاشگري 20
2-6-5-2-ساير تعاملات اجتماعي والدين به عنوان عامل خطرساز در پرخاشگري 22
2-6-6-مداخلات در زمينه پرخاشگري 23
2-6-6-1-روان تحليلگري 24
2-6-6-2-رويکرد عقلاني-عاطفي-رفتاري 25
2-6-6-3-رويکرد شناختي-رفتاري 26
2-6-6-4-ديدگاه يادگيري اجتماعي 28
پيشينه پژوهشي 29
منابع فارسي 36
5-4- منابع انگليسي 40