مبانی نظری پذیرش شرط اجل و انواع آن و موارد سقوط آن

منظور از مبانی پذیرش شرط اجل، علل و توجیهات عقلانی است که ما را به پذیرش این گونه شروط متقاعد می-سازد. در مقام بیان مبانی نظری شرط اجل می توان به همان مبانی نظری پذیرش عقود و قراردادها اشاره کرد؛ چرا که شرط اجل نیز خود یک توافقی است که بر سر زمان اجرای تعهد صورت می پذیرد.

بنا بر آنچه گفته شد مبنای پذیرش شرط اجل همان اصل آزادی قراردادها می باشد. این اصل در سطح وسیع تر آن توسط فلاسفه ی قرن هفده و هجده، تحت عنوان اصل حاکمیت اراده مورد پذیرش قرار گرفته بود. به موجب این اصل، تنها اراده ی انسان است که می تواند وی را متعهد سازد. بعدها این اصل با آمدن مکاتب اجتماعی، همچون سوسیالیست ها، کم رنگ شد و از رونق افتاد و جای خود را به اصل آزادی قراردادها داد. به موجب این اصل، انسان-ها آزاد هستند که با هر کس و تحت هر مفاد و شرایطی و در مورد هر موضوعی که می پسندند مبادرت به انعقاد قرارداد کنند و خود را متعهد سازند.

ماده ی 10 قانون مدنی، بیان کننده ی اصل حاکمیت اراده است. بر طبق این ماده: " قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند در صورتی که خلاف صریح قانون نباشد نافذ است ". این ماده به طور کل در صدد بیان دو مطلب می باشد: اول آنکه، اراده به تنهایی برای انشای عقد و ایجاد التزام و الزام کافی است و دوم آنکه، اراده ی طرفین عقد در تعیین آثار عقد آزاد است.

در حقوق قراردادها دو عامل باعث محدویت اراده ی انسان می شود: 1- نظم عمومی و 2-‌ اخلاق حسنه ، یعنی آنچه اکثر افراد یک جامعه می-پسندد. توافق بر خلاف این دو امر از نگاه قانون معتبر نبوده و موجب بطلان قرارداد می شود. از آنجایی که توافق بر اجل ایفای تعهد در زمره ی هیچ یک از این دو مورد نمی باشد، می توان حکم به صحت این گونه شروط و توافقات داد.

فهرست مطالب
معرفی شرط اجل
مبحث اول: معرفی شرط اجل در حقوق ایران
گفتار اول: تعریف شرط اجل
بند اول: تعریف اجل، ویژگیها و انواع آن
بند دوم: مفهوم شرط اجل
گفتار دوم: انواع شرط اجل
بند اول: شرط اجل تعلیقی، شرط اجل تأخیری و شرط اجل انفساخی
بند دوم: شرط اجل صریح و شرط اجل ضمنی
گفتار سوم: منابع پذیرش شرط اجل
گفتار چهارم: مبانی نظری پذیرش شرط اجل
گفتار پنجم: ماهیت شرط اجل
گفتار ششم: شرایط صحت شرط اجل
بند اول: قطعیت وقوع اجل
بند دوم: تعیین تاریخ دقیق اجل
گفتار هفتم: موارد سقوط اجل
بند اول: انصراف متعهد از شرط اجل
بند دوم: فوت متعهد
بند سوم: ورشکستگی مدیون
مبحث دوم: تعریف شرط اجل در کنوانسیون بیع بين‌المللي کالا مصوب

فهرست منابع و مأخذ