شرایط صحت شرط ضمن عقد و اثرات آن

مقنن قانون مدنی، بر خلاف عقود و قراردادها که در ماده-ی 190 به بیان شرایط و عناصر اساسی تشکیل قراردادها اشاره می کند، در خصوص شرایط اساسی صحت شروط حکم خاصی ندارد. همین امر باعث شده است که در خصوص شرایط صحت شروط ضمن عقد میان نویسندگان قانون مدنی اختلاف شود.

پاره ایی از نویسندگان بیان می کنند که شرایط اساسی صحت قراردادها با شرایط صحت شروط یکی نیست؛ به طوری که برخی از شرایط صحت عقود را نمی توان در شروط ضمن عقد لازم الرعایه دانست؛ مانند مشروعیت جهت شرط که بر خلاف عقود، رعایت آن در شروط در هیچ جا تصریح نشده است و از این رو رعایت آن لازم نمی باشد . با این حال، قانونگذار در مواد 232 و 233 قانون مدنی در دو قسمت به بیان شروط باطل پرداخته که می توان از آن ها شرایط صحت شروط را استنتاج نمود که در ادامه به بیان آن پرداخته خواهد شد.

اما، قبل از هر چیز باید دانست که چون شرط به نوبه ی خود پاره ایی از مفاد عقد و تابع آن محسوب می-شود، بنابراین اصل صحت حاکم بر قراردادها شامل شروط ضمن عقد نیز می شود؛ فلذا، در صورت شک و تردید در خصوص فساد یا صحت شرط، بایستی حکم به صحت آن شرط داد تا آنکه فساد و بطلان آن شرط با دلایل متقن به اثبات رسد . فلذا، در تقابل شخصی که خواهان بطلان شرط است و کسی که صحت شرط را اظهار می دارد، مدعی شخصی است که ادعای بطلان عقد را می کند، فلذا باید ادعای خود را به اثبات رساند؛ چرا که گفته شده مدعی کسی است که سخنش خلاف اصل یا ظاهر باشد و در این جا سخن مدعی بطلان شرط خلاف اصل صحت می باشد.

قبل از هر چیز باید اشاره کرد همانطور که در فقه نیز مورد اشاره قرار گرفته و ما در خصوص شرط الحاقی نیز بیان کردیم نخستین شرط وقوع یک شرط ضمن عقد آن است که یا شرط در ضمن عقد آورده شود و یا آنکه علاقه و ارتباطی میان شرط و عقد مشروط وجود داشته باشد؛ به نحوی که گفته شود این توافق فرعی شرط است مربوط به آن عقد. در غیر این صورت نمی توان آن توافق فرعی را یک شرط ضمن عقد دانست. مرحوم مراغه ایی در این خصوص می-نویسد: همانا شرط در متن عقد به معنای ایجاد ارتباط و پیوستگی میان عقد و آنچه شرط شده می باشد ... بنابراین به الزامات مستقل که ارتباطی با عقد بسته شده ندارند اطلاق شرط نمی شود" .

فهرست مطالب

مقدمه
معرفی شرط ضمن عقد
مبحث اول: مفهوم شرط و تمییز آن از مفاهیم مشابه
مبحث دوم: انواع شرط ضمن عقد
گفتار اول: شروط تقییدی و تعلیقی
گفتار دوم: شروط تصریحی و ضمنی
گفتار سوم: شروط بنایی، ضمن عقد و الحاقی
مبحث سوم: اثر شرط ضمن عقد
مبحث چهارم: رابطهی عقد و شرط ضمن عقد
مبحث پنجم: شرایط صحت شرط ضمن عقد
گفتار اول: مقدور بودن
گفتار دوم: مشروع بودن
گفتار سوم: منفعت عقلایی داشتن
گفتار چهارم: معلوم یا معین بودن
گفتار پنجم: مخالف مقتضی ذات عقد نبودن

فهرست منابع و مأخذ