پروپوزال ارزیابی جایگزین چارچوب های امنیتی برای خلیج فارس

علوم سیاسی
دانلود پروپوزال پایان نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی ارزیابی جایگزین چارچوب های امنیتی برای خلیج فارس

سالهای 1970-1990

طرح موضوع خلیج فارس همواره در طول تاریخ خود جاذبه هایی داشته است که مورد توجه دیگران قرار می گرفت. این جاذبه ها در طی تاریخ متغیر بوده است. زمانی که تجارت و بازرگانی در رأس اولویت های دیگر کشورها بود خلیج فارس آنقدر ثروت و بازار مصرف داشت که مورد طمع دیگران قرار گیرد و سپس اروپائیان را یکی پس از دیگری روانه منطقه سازد و بعضی کشورهای منطقه خلیج فارس را صحنه تاخت و تاز و رقابت برای تسلط بر منطقه قرار دهند. کشف ثروتهای بیکران و افسانه ای هند اهمیت خلیج فارس را دو چندان کرد و این بار علاوه بر موقعیت تجاری و بازرگانی خود، خلیج فارس به یک موقعیت استراتژیک و معبر آسان دسترسی به هند و حفاظت از آن تبدیل گشت. تا جائیکه بخشی از دوران طولانی رقابت ها در منطقه خلیج فارس بخاطر حفاظت و امنیت شبه قاره هند بود.در طی نیمه دوم قرن 19 عامل دیگری بر اهمیت خلیج فارس افزود و بار دیگر نظر همگان را متوجه این منطقه ساخت. این عامل کشف ذخائر عظیم نفتی از یک طرف و وابستگی روز افزون دنیای صنعتی به این ماده حیاتی از طرف دیگر بود به طوری که تمامی دنیا را درگیر موضوعات امنیتی خلیج فارس کرد و همچنان که وابستگی به نفت بیشتر می شد حساسیت نسبت به تحولات و حتی سیاست گذاریها در این منطقه بیشتر می گردید. این وابستگی زمانی روشنتر می گردد که بدانیم خلیج فارس با 565 میلیارد بشکه ذخائر نفتی، 63% کل ذخائر شناخته شده نفتی را در دل خود جای داده است. خلیج فارس علاوه بر نفت به لحاظ ذخائر گازی نیز دارای اهمیت است؛ به طوری که دارای7/30 تریلیون متر مکعب ذخیره گازی است که معادل 5/28% کل ذخائر کشف شده گاز طبیعی جهان است.تحولات دنیا در دوران کنونی بر ارزش منطقه روز بروز می افزاید و این تحولات را می توان اول در زمینه جانشینی انرژی مورد بحث قرار داد. باید گفت دنیا تا کنون به یک جایگزین ارزان که توان رقابت با نفت را داشته باشد دست نیافته است و لااقل تا چند دهه دیگر چنین خواهد بود. دوم اینکه در زمینه تناسب بین رشد جمعیت و میزان کشف انرژی، این تناسب هر چه بیشتر به زیان انرژی پیش می رود به طوری که سالانه حدود 80 میلیون نفر به جمعیت دنیا افزوده می شود و این افزایش جمعیت به معنای افزایش مصرف انرژی است، و افزایش انرژی با نرخ رشد جمعیت حتی با تکنولوژیهای پیشرفته غیر قابل تصور است. سوم اینکه این ماده حیاتی در بقیه جاهای دنیا به سرعت در حال اتمام است و یا اینکه هزینه کشف و استخراج آن بسیار بالاست، در حالیکه در منطقه خلیج فارس این ماده نفتی به وفور و به آسانی بدست می آید و همین عامل علاقمندی به دسترسی به منابع نفتی منطقه را افزایش می دهد. در نتیجه عوامل فوق امروزه امنیت خلیج فارس به دلمشغولی اصلی تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت تبدیل شده است و همین امر باعث شده تا تلاشهای زیادی برای ایجاد یک سیستم امنیتی در خلیج فارس که مساوی با دسترسی آسان، مطمئن، و با قیمت مناسب به نفت است صورت گیرد. هر چند که این ثبات در مواردی به زیان تولید کنندگان و یا حتی به بهای دخالت در امور داخلی آنها تمام شده است. هدف این تحقیق بررسی تلاشهایی است که از دهه 70 م. تا زمان حال برای ایجاد سیستمهای امنیتی در منطقه صورت گرفته است. در این بررسی سعی شده است بنا به موقعیت و شرایط زمانی عوامل دخیل در امنیت خلیج فارس روشن گردد و در این راستا نقش عوامل داخلی و خارجی دخیل در امنیت و در حقیقت گستره موضوعات امنیتی خلیج فارس روشن گردد. با این هدف که نقش عوامل فرامنطقه ای و ارتباط آنها با عوامل درون منطقه ای در ایجاد یک سیستم منطقه ای مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. به عبارت دیگر این تحقیق میزان تاثیر گذاری قدرتهای خارجی بر تحولات امنیتی خلیج فارس را مورد بحث قرار می دهد و در هر کدام از سیستمهای امنیتی که طی دهه های70 و80 م. شکل گرفته است به نحوه دخالت عامل خارجی، ارتباط آنها با کشورهای منطقه، دل نگرانی های آنها، و تلاش برای ایجاد یک سیستم امنیتی و خصوصاً نقش کشورهای منطقه در ایجاد این نظام امنیتی پرداخته می شود. اصلی ترین موضوع بحث، دلایل ناکامی و فروپاشی طرحهای امنیتی در منطقه است که علیرغم احساس نیاز منطقه به این سیستم امنیتی، چرا این طرحها هیچکدام نتوانسته اند امنیت منطقه را برقرار سازند و هر گاه با بحران یا خطری جدی روبرو شده اند ناکارآمدی خود را نشان داده اند و در حقیقت هر کدام از این نظامها به محض برخورد با اولین بحران و تهدید بلافاصله فروپاشیده و زمینه ظهور یک نظام امنیتی دیگر را مهیا کرده است. در راستای فرضیه تحقیق که دلیل شکست این طرحها را فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای دانسته که باعث شده اند تا عوامل مداخله گر در سیستم بر محور قدرت هژمون سرنوشت امنیت منطقه را در طول دوره مد نظر رقم بزنند، بحث خواهد شد که چون بازیگران دخیل در موضوع امنیت خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم. کلمات کلیدی: تحولات امنیتی منطقه خلیج فارس قدرتهای خارجی فهرست مطالب فصل اول:کلیات طرح مسأله 8 علل انتخاب موضوع 10 ادبیات موجود 10 سوال اصلی تحقیق 10 سوالات فرعی 11 مفروض(های) تحقیق 11 فرضیه(های) تحقیق 11 مفاهیم 11 روش تحقیق 12 سازماندهی تحقیق 12 موانع تحقیق 16 منابع