پرسشنامه ارائه الگوی تدوین استراتژی با روش ماتریس سوات و RBV در جهت کسب مزیت رقابتی پایدار

هدف از این پژوهش ارائه الگوي تلفيقي تدوين استراتژي بر مبناي تحليل سواتSWOT و رويکرد مبتني بر منابع RBV در راستاي کسب مزيت رقابتي پايدار در شرکت بين المللي مهندسي سيستم ها و اتوماسيون بصورت جامع و کامل و با منابع جدید می باشد.

چکيده
ديدگاه ها و مدل هاي مختلفي در زمينه تدوين استراتژي وجود دارد که هريک داراي معايب و مزيت هايي مي باشند. يکي از مطرح ترين آنها که در کشور ما نيز داراي سابقه زيادي مي باشد، تحليل SWOT است كه همزمان دو محيط داخلي و خارجي را بررسي مي كند و با بهره جستن از نقاط ضعف، نقاط قوت، فرصت ها و تهديدهاي پيش روي سازمان به تدوين استراتژي مي پردازد. اخيراً ايرادها و انتقادات بسياري به تحليل SWOT وارد شده است. اين مسئله باعث شده که برخي از صاحبنظران از اتمام دوره مفيد تحليل SWOT سخن بگويند. اما با وجود انتقادهايي كه بر اين تحليل وارد مي شود، اين رويكرد داراي مزاياي بسياري نيز مي باشد. يکي از ايرادات عمده تحليل SWOT عدم تمرکز کافي بر روي مقوله مزيت رقابتي مي باشد. يکي از مطرح ترين ديدگاه هايي که تمرکز خود را در تدوين استراتژي هاي سازمان، بر دستيابي به مزيت رقابتي قرار داده است ، ديدگاه مبتني بر منابع (RBV) مي باشد.

پرسشنامه هاي تحليل عوامل داخلي و خارجي : 75 سوال

پ-1- پرسشنامه تحليل عوامل داخلي : 42 سوال
پ-2- پرسشنامه تحليل عوامل خارجي : 33 سوال

غربال سازي عامل ها
پس از استخراج ليست عوامل داخلي و خارجي، غربال-سازي عوامل و تعيين عوامل کليدي از اهميت زيادي برخوردار است. زيرا زياد بودن تعداد عامل ها مي تواند به طولاني شدن روند تدوين استراتژي ها منجر شود و بر پيچيدگي آن نيز بيفزايد. غربال سازي عوامل به روش هاي مختلف امکان پذير است. ساده ترين روش، اجماع خبرگان روي دسته اي مشخص از عوامل مي باشد. روش توزيع پرسشنامه و تحليل آماري پرسشنامه ها نيز مي تواند جهت افزايش دقت نتايج به کار رود. نکته اي که در هر دو روش حائز اهميت است، انتخاب معيارهاي مناسب براي غربال سازي مي باشد. چنانچه برخي از عوامل مهم اشتباهاً در اين مرحله حذف گردند، مي تواند منجر به تدوين استراتژي هاي ناکارا و يا عواقب ناگواري در اجراي استراتژي ها و نهايتاً شکست استراتژي ها شود.

غربال کردن عوامل چهارگانه
به منظور غربال سازي عوامل چهارگانه از روش هاي تحليلي آمار پارامتري استفاده گرديد. بدين منظور دو پرسشنامه، يکي براي تحليل عوامل داخلي و ديگري براي تحليل عوامل خارجي تهيه گرديد. (نمونه پرسشنامه ها در پيوست 1و 2 آورده شده است.)

در پرسشنامه تحليل عوامل داخلي، به منظور بررسي نقاط ضعف و قوت، از دو معيار استفاده گرديد. در انتخاب اين دو معيار از ماتريس تحليل عوامل داخلي بهره گرفته شد.[2]

معيار اول "ميزان اهميت عامل داخلي در موفقيت سازمان و اثر آن بر عملكرد سازمان" را نشان مي دهد. براي اين معيار، پنج حالت "خيلي كم"، "كم"، "متوسط"، "زياد" و "خيلي زياد" در پرسشنامه مطرح شد. همچنين به منظور تبديل داده هاي کيفي به کمي، مقادير 0 تا 4 براي اين پنج حالت در نظرگرفته شد. در اين معيار، عدد 4 نشانگر اين است که نقطه ضعف يا قوت مورد بررسي داراي اهميت بسيار زيادي است. عدد 3 بيانگر اهميت زياد عامل داخلي، عدد 2 بيانگر اهميت متوسط عامل داخلي، عدد 1 اهميت کم آن و عدد 0 اهميت بسيار ناچيز آن را نشان مي دهد.

معيار دوم، "شدت قوت يا ضعف" را نشان مي دهد. براي اين معيار نيز، پنج حالت "خيلي كم"، "كم"، "متوسط"، "زياد" و "خيلي زياد" در پرسشنامه مطرح شد و مقادير 0 تا 4 به اين پنج حالت تخصيص داده شد. در اينجا عدد 4 نشانگر شدت بسيار زياد نقطه ضعف يا قوت مورد بررسي است. عدد 3 بيانگر شدت زياد عامل داخلي، عدد 2 بيانگر شدت متوسط عامل داخلي، عدد 1 شدت کم آن و عدد 0 شدت بسيار ناچيز آن را نشان مي دهد.

در پرسشنامه تحليل عوامل خارجي نيز، به منظور بررسي فرصت ها و تهديدها، از دو معيار استفاده گرديد. در انتخاب اين دو معيار از ماتريس اولويت بندي كه اسلك در سال 1994 ارائه داده است، بهره گرفته شد. [55] معيار اول، "ميزان اهميت عامل خارجي و تأثيري که بر عملکرد شرکت دارد" را بيان مي كند. براي اين معيار، پنج حالت "خيلي كم"، "كم"، "متوسط"، "زياد" و "خيلي زياد" در پرسشنامه مطرح شد و به منظور تبديل داده هاي کيفي به کمي، مقادير 0 تا 4 متناظر با اين پنج حالت در نظر گرفته شد. در اين معيار، عدد 4 نشانگر اين است که فرصت يا تهديد مورد بررسي داراي اهميت بسيار زيادي است. عدد 3 بيانگر اهميت زياد عامل خارجي، عدد 2 بيانگر اهميت متوسط عامل خارجي، عدد 1 اهميت کم آن و عدد 0 اهميت بسيار ناچيز آن را نشان مي دهد.

معيار دوم، "احتمال وقوع فرصت يا تهديد و پايداري آن" را نشان مي دهد. براي اين معيار نيز، پنج حالت "خيلي كم"، "كم"، "متوسط"، "زياد" و "خيلي زياد" در پرسشنامه مطرح شد و مقادير 0 تا 4 به اين پنج حالت تخصيص داده شد. در اينجا عدد 4 نشانگر احتمال وقوع بسيار زياد فرصت يا تهديد مورد بررسي است. عدد 3 بيانگر احتمال وقوع زياد عامل خارجي، عدد 2 بيانگر احتمال وقوع متوسط عامل خارجي، عدد 1 احتمال وقوع كم آن و عدد 0 احتمال وقوع بسيار ناچيز آن را نشان مي-دهد.

تعداد 40 پرسشنامه بين افراد توزيع گرديد و با پيگيري هاي انجام شده تعداد 36 پرسشنامه، برگشت داده شد و مورد تحليل قرار گرفت. توزيع افراد نمونه به تفکيک سمت سازماني در جدول 4-6 آورده شده است.

جدول4-6 : توزيع پرسشنامه هاي برگشت داده شده به تفکيک سمت افراد
سمت تعداد
معاونت 2
مديران ارشد و مياني 8
مديران پروژه 11
كارشناسان 15

جداول 4-7 تا 4-10، نتايج آماري تحليل پرسشنامه ها را نشان مي دهد. در ستون اول هر جدول، شماره رديف نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهديد آورده شده است. ستون دوم ليست نقاط به دست آمده از تحليل داخلي و خارجي شركت را نشان مي دهد. ستون سوم "تعداد پاسخ دهندگان" را نشان مي دهدکه بيانگر تعداد پاسخ‌دهندگان به پرسش مورد بررسي مي باشد. بنابراين چنانچه شخصي جزء افرادي که مورد نظرسنجي واقع شده اند باشد ولي به پرسش مورد نظر پاسخ نداده باشد، از فهرست پاسخ دهندگان کنار گذاشته مي شود. ستون‌هاي چهارم، پنجم وششم مربوط به سؤال" ميزان اهميت" در پرسشنامه تحليل داخلي و "احتمال وقوع و پايداري" در پرسشنامه تحليل خارجي مي باشد. ستون چهارم، نشان دهنده ميانگين پاسخ هاي داده شده به پرسش مورد نظر بر اساس پنج گزينه ي خيلي كم، کم، متوسط، زياد و خيلي زياد مي باشد. (ميانگين محاسبه شده عبارتست از مجموع حاصلضرب فراواني هر گزينه در عدد آن گزينه تقسيم بر تعداد کل)
ستون پنجم، انحراف معيار است که نشان دهنده پراکندگي پاسخ هاي داده شده از ميانگين مي باشد. ستون ششم، نشاندهنده آماره t استودنت مي باشد که بر اساس رابطه زيرمحاسبه شده است.

ستون هفتم، هشتم و نهم مربوط به سؤال"تاثير بر عملكرد شركت" در پرسشنامه تحليل داخلي و "اثر احتمالي بر شركت " در پرسشنامه تحليل خارجي بوده و مشابه ستون-هاي چهار تا شش مي باشد.