بررسی عوامل موثر بر اجرای موفق دولت الکترونیک در آموزش‌ و پرورش و موانع اجرای آن (مطالعه موردی شهر نوشهر)

مدیریت
پایان نامه كارشناسی ارشد در رشته مدیریت دولتی(گرایش تحول) بررسی عوامل موثر بر اجرای موفق دولت الکترونیک در آموزش‌ و پرورش و موانع اجرای آن

(مطالعه موردی شهر نوشهر)

بررسی عوامل موثر بر اجرای موفق دولت الکترونیک در آموزش‌ و پرورش و موانع اجرای آن چكیده: آغاز اصلاحات ساختاری در كشور در جهت كاهش كاغذ بازی و بهبود شیوه انجام امور اداری، اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات و در نتیجه آن، دولت الكترونیك را، بیش‌ازپیش نمایان می كند. دولت الكترونیك یكی از پرقدرت‌ترین فناوری در عرصه جهانی است كه با تاثیر گذاشتن بر روش‌زندگی، كار، آموزش افراد و ارتباطات میان فردی ،مشكلات نارضایتی را حل كرده است.این تغییرات آموزش و پرورش را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است. دولت الكترونیك استفاده و کاربرد آسان از فناوری اطلاعات در جهت ارائه خدمات دولتی به صورت مستقیم به مشتریان در طول هفته و در طول 24 ساعت شبانه روز می‌باشد. با توجه به اهمیت این موضوع در این پژوهش به دنبال آن هستیم تاعوامل تاثیرگذار بر اجرای موفق دولت الكترونیك و هم‌چنین موانع اجرای آن را در آموزش و پرورش نوشهر، مورد مطالعه قرار دهیم. در این تحقیق با استفاده از مدل تغییر یافته سازمان ملل و نیز با تست سه فرضیه تلاش شده است عوامل تاثیرگذار را شناسایی كرده و ارتباط این متغیرها را با اجرای موفق دولت الكترونیك بررسی كند. با استفاده از 105 پاسخ آماری معتبر به بررسی فرضیات تحقیق پرداخته شده است. و با تست فرضیات با استفاده از تكنیك‌های آمار- ریاضی(تحلیل عاملی و تحلیل مسیر و مدل یابی معادلات ساختاری) با كمك نرم افزارهای Spss,Excel.Lisrel8.8 هر سه فرضیه مورد تایید قرار گرفت.و به این نتیجه رسیدیم كه متغیرهای مردم‌سالاری و آمادگی الکترونیک بر اجرای موفق دولت الكترونیك تاثیر گذار است؛ و با توجه به آزمون رتبه‌بندی ، شاخص آمادگی دولت الكترونیك تاثیر بیشتری بر اجرای موفق دولت الكترونیك دارد و آموزش و پرورش می‌تواند با بكارگیری این شاخص‌ها و تقویت آن در سازمان، در جهت تسهیل كارها، اقدام نماید. واژگان‌كلیدی:‌ اینترنت آموزش‌وپرورش دولت‌الكترونیك فناوری‌اطلاعات‌و‌ارتباطات مقدمه جامعه امروز با تغییرات بی‌سابقه مواجه است و بشریت در میان دگرگونی‌هایی زندگی می‌كند كه كل زندگی اورا دستخوش تغییراتی اساسی ساخته است. ضریب آهنگ زندگی ،تجربه‌های روزمره و برنامه‌های زمانی معمول انسان‌ها چنان دگرگون شده‌اند كه در هیچ برهه‌ای از تاریخ ،مانند آن مشاهده نمی‌شود. دگرگونی‌های اجتماعی ناشی از فناوری اطلاعات به سرانجامی منتهی شده است كه عصر حاضر را با نام‌های چون عصر اطلاعات ،فضای‌سایبر ،جامعه‌ دانش‌محوری وجامعه‌اطلاعاتی می‌شناسند.(علیدوستی،382:1383). در واقع یكی از تحولات عمده و بسیار مهم، مطرح شدن اطلاعات و اهمیت نقش اساسی آن در سازمان‌ها و جوامع است(سلاجقه،1391: 248). از سوی دیگر فناوری، به دولت‌ها در جهت دست‌یابی به بعضی اهداف مهم از طریق وب‌سایت‌هایی كه اطلاعت مورد نیاز را به مردم ارائه می‌دهند ، فراهم می‌آورد(پری باتوك و ژانك ، 2008: 143). هدف این فصل بیان كلیات تحقیق می‌باشد كه خواننده با نگاه كوتاه به اهداف تحقیق نایل آید .در ادامه این فصل، محقق به بیان مساله و طرح سوالات اصلی و فرعی، اهمیت و ضرورت تحقیق و فرضیات كه شامل سه فرضیه می‌باشدو نیز اهداف تحقیق كه شامل هدف اصلی و اهداف فرعی می‌باشد. پرداخته است.جامعه آماری تحقیق حاضر ، كاركنان آموزشی و اداری كه دارای مدرك دیپلم و بالاتر هستند؛ و نیز مدیران، كه تعداد آنها حدوداً 200 نفر هستند، تشكیل می‌دهد. كه از بین این كاركنان به صورت تصادفی نمونه‌ای به حجم 140 نفر انتخاب شدند كه با توجه به ریزشی بودن پرسش‌نامه موفق به جمع‌آوری 105 عدد پرسش‌نامه شدیم.در ادامه به ابزار تحقیق و نیز به روش‌های تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات پرداخته می‌شود و بعد از آن به محدودیت‌های كه در بررسی این تحقیق پیش‌روی محقق قرار گرفته، پرداخته می‌شود و در نهایت به تعریف عملیاتی واژگان می‌پردازیم. فهرست مطالب فصل اول:كلیات تحقیق 1 1- 1 مقدمه 2 1-2 بیان مساله و طرح سوالات اصلی و فرعی 3 1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 4 1-4 فرضیات 6 1-5 اهداف تحقیق 7 1-6 جامعه آماری ،حجم نمونه 8 1-7 ابزار تحقیق 8 1-8 قلمرو تحقیق 8 1-9 روش جمع‌آوری تجزیه و تحلیل اطلاعات 9 1-10 محدودیت ها 9 1-11 تعریف عملیاتی واژگان 10 فصل دوم :ادبیات تحقیق 13 بخش اول: ادبیات تحقیق 14 2-1-1 مقدمه 14 2-1-2 تاریخچه پیدایش دولت الکترونیک 15 2-1-3 تعاریف عملیاتی: 17 2-1-4 عناصر موثر در آمادگی الكترونیكی: 24 2 -1-5 سیر تکاملی مدل‌های دولت الکترونیک 25 2-1-6 چارچوب تجزیه و تحلیل دولت الکترونیک 27 2-1-8 دیدگاه های مختلف در مورد دولت الکترونیک 35 2-1-9 رویكردهای دولت الكترونیك 36 2-1-10 ضرورت و منافع راه اندازی دولت الکترونیک 38 2-1-11 پیش‌نیازهای ایجاد دولت الکترونیک 42 2-1-12 اهمیت ایجاد دولت الکترونیک 44 2-1-13 عوامل موثر در اجرای موفق دولت الکترونیک: 45 2-1-14 موانع ایجاد دولت الکترونیک و چالش های آن 47 2-1-15 تغییرات ایجادشده در دولت 50 2-1-16 اهداف دولت الکترونیک 51 2-1-17 اثرات دولت الكترونیك بر مدیریت و سازمان 52 2-1-18 گامهای لازم به منظور ایجاد یك دولت الكترونیكی موفق 55 2-1-19 عوامل ایجاد دولت الكترونیك 56 2-1-20 ویژگی‌های دولت الكترونیك 58 2-1-21 ابعاد دولت الكترونیك 59 2-1-22 آسیب‌شناسی دولت الکترونیک 61 2-1-23 ساختار دولت الكترونیك 63 2-1-24 تجارت الكترونیك 64 بخش دوم : پیشینه تحقیق و بررسی مدل ها 67 2-2-1مقدمه: 67 2-2-2پیشینه تحقیق: 68 2-2-2-1تحقیقات داخلی: 68 2-2-2-1-1كتاب: 68 2-2-2-1-2پایان نامه: 71 2-2-2-1-3مقاله: 78 2-2-2-2تحقیقات خارجی: 82 2-2-3بررسی مدل ها: 86 2-2-3- گام های استقرار دولت الكترونیك : 86 2-2-3-2مدل های اطلاع رسانی و ارائه خدمات دولت الكترونیك 96 2-2-3-3 مدل‌های آمادگی الكترونیك و اجرای موفق دولت الكترونیك: 99 2-2-3-4 مدل موانع ایجاد دولت الكترونیك: 105 بخش سوم: معرفی جامعه آماری 107 2-3-1مقدمه 107 2-3-2تاریخچه آموزش و پرورش: 108 2-3-2-1تاریخ تحول اداری سازمان آموزش و پرورش ایران: 109 2-3-2-2اداره کنونی امور آموزش و پرورش: 110 2-3-3 تعریف آموزش و پرورش: 111 2-3-4 آموزش الكترونیكی: 112 2-3-5 نقش دولت الكترونیك در آموزش و پرورش 113 2-3-5-1 دولت الكترونیك در آموزش: 113 2-3-5-2 دولت الكترونیك در سازمان آموزش و پرورش: 114 2-3-5-3 دولت الكترونیك در مدارس: 115 2-3-5-4 دولت الكترونیك و دانش آموزان: 115 2-3-5-5 دولت الكترونیك و معلمان: 116 2-3-6 نفش دولت الكترونیك در آموزش و پرورش ایران 117 2-3-7 مسئولیت ها و مهارت های حرفه ای كاركنان آموزش و پرورش 118 2-3-7-1 مدیر: 118 2-3-7-2 معلمان 119 2-3-7-3 كاركنان اداری 120 2-3-8خصوصیات مراكز آموزشی در ارتباط با توسعه ی دولت الكترونیك 121 2-3-9 معرفی آموزش و پرورش نوشهر 123 فصل سوم :متدولوژی تحقیق 126 3-1 مقدمه 127 3-2 روش و نوع تحقیق 128 3-3 افق زمانی و مكانی تحقیق 129 3-4 مدل مفهومی تحقیق 130 3-4-1اجرای موفق دولت الكترونیك 130 3-4-2 زیر شاخص های آمادگی الكترونیك 131 3-4-3 زیر شاخص‌های مردم‌سالاری 136 3-4-4 مدل كلی پژوهش 138 3-5 جامعه آماری 139 3-6 محاسبه حجم نمونه 140 3-7 ابزار جمع‌آوری اطلاعات 140 3-8 روایی و پایایی پرسشنامه 141 3-9 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 146 فصل چهارم جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات 147 4-1مقدمه 148 4-2 توصیف داده‌ها 149 4-2-1 جنسیت: 150 4-2-2 وضعیت تاهل: 151 4-2-3 سن: 152 4-2-4 سابقه كار: 153 4-2-5 تحصیلات: 154 4-3 تحلیل داده‌ها 155 4-3-1 آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش: 155 4-3-2 آزمون تحلیل واریانس 157 بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت‌شناختی و متغیرهای تحقیق 157 4-3-2-1 بررسی رابطه‌ی جنسیت پاسخدهندگان با متغیرهای تحقیق 157 4-3-2-2 بررسی رابطه سن پاسخ دهندگان بر متغیرهای تحقیق 158 4-3-2-3 بررسی رابطه سطح تحصیلات پاسخ دهندگان بر متغیرهای تحقیق 159 4-3-2-4 بررسی رابطه‌ی وضعیت تأهل پاسخ دهندگان با متغیرهای تحقیق 160 4-3-2-5 بررسی رابطه سابقه خدمت پاسخ‌دهندگان بر متغیرهای تحقیق 161 4-3-3-1 بیان مدل 163 4-3-3-2 تخمین مدل 163 4-3-3-3 ساخت ماتریس كوواریانس 164 4-3-3-4 ارزیابی تناسب مدل 169 4-3-3-4-1 آزمون مجذور كای، مجذور كای به درجه آزادی 170 4-3-3-4-2 شاخص , G FI A G F I 170 4-3-3-4-3 شاخص RMSR یا RMR 171 4-3-3-4-4 تفسیر و تعبیر مدل 171 4-3-3-5 تحلیل مدل اندازه گیری (Measurement Model) 173 4-3-3-6 پاسخ به فرضیات پژوهش با استفاده معادلات ساختاری (SEM) 175 4-3-3-6-1 فرضیه اول : 176 4-3-3-6-2 فرضیه دوم : 176 4-3-3-6-3 فرضیه سوم : 177 4-3-3-7 خلاصه نتایج آزمون فرضیه‌ها 178 4-4 موانع موجود در را جرای موفق دولت الكترونیك در آموزش و پرورش نوشهر 179 فصل پنجم :نتایج و پیشنهادات 181 5-1 مقدمه 182 5-2 مروری بر مراحل تحقیق 182 5-3 نتایج حاصل از یافته‌های پژوهش 184 5-3-1 نتایج بدست آمده از آمار توصیفی: 184 5-3-1 نتایج به دست آمده از آمار استنباطی 184 فرضیه اول تایید شد 185 فرضیه دوم تایید شد. 186 فرضیه سوم تایید شد. 186 5-3-3 نتایج كلی پژوهش 187 5-4 پیشنهادات 187 5-4-1 پیشنهادات برای سازمان 187 5-4-2 پیشنهادات برای محققین آتی: 188 5-6 محدودیت های تحقیق 189 به طور كلی محدودیت‌های تحقیق عبارت اند از 189 محدودیت‌های در اختیار محقق: 189 محدودیت‌های خارج از كنترل محقق: 189 فهرست منابع 190 فهرست منابع فارسی 191 فهرست منابع انگلیسی 202 پیوست ها ‌أ پیوست الف: پرسش نامه ب پیوست ب: ضمیمه آزمون لیزرل ه فهرست جداول جدول2-1: مختصات مدل تحول دولت الكترونیك(كیم،2007 :8). 27 جدول 2-2: چارچوب تجزیه وتحلیل دولت الکترئونیک(آیبید، 2007 :7). 28 جدول2-3: توصیف سیستم ها و برنامه های كاربردی و بیان ویژگی آنها(آیبید، 2007: 10-15). 34 جدول2-2-1: كشورها ازنظر جایگاه خود در مراحل دولت الکترونیک (سازمان‌ملل،2006). 88 جدول2-2-2:سایر مدل های مراحل تكاملی دولت الكترونیك 95 جدول2-2-3: خصوصیات مدل سنجش و تحلیل و میزان رشد اینترنت درسراسرجهان (مولا،2005) 103 جدول2-3:جدول تناظر سوالات 143 جدول 3-3: ضریب آلفای کرونباخ هر یک از ساختارها 145 جدول4-1: توزیع فراوانی جنسیت افراد در نمونه جمع آوری شده 150 جدول4-2 : توزیع فراوانی وضعیت تاهل افراد در نمونه جمع آوری شده 151 جدول4-4 توزیع فراوانی سابقه كار افراد در نمونه جمع آوری شده 153 جدول4-5: توزیع فراوانی تحصیلات افراد در نمونه جمع آوری شده 154 جدول4-6: آزمون نرمال بودن آمادگی الكترونیك 155 جدول 4-7: آزمون نرمال بودن مردم سالاری 156 جدول 4-8 : آزمون نرمال بودن اجرای دولت الكترونیك 156 جدول 4-10:نتایج آزمون F(تحلیل واریانس) برای برسی تفاوت معنادار از لحاظ سن 158 جدول4-11:نتایج آزمون F(تحلیل واریانس) برای برسی تفاوت معنادار از لحاظ تحصیلات 159 جدول 4-12: نتایج آزمون T مستقل برای برسی تفاوت معنادار از لحاظ تأهل 160 جدول 4-13:نتایج آزمون F(تحلیل واریانس) برای برسی تفاوت معنادار از لحاظ سابقه خدمت 161 جدول 4-15: شاخص های برازش مدل 172 جدول 4-16: بارهای عاملی (Loading factor) متغیرهای برونزا 173 جدول 4-17: بارهای عاملی (Loading factor) متغیرهای درونزا 174 فهرست نمودار نمودار2-2-1: مدل لاینه -لی(لاینه- لی،18:2001). 90 نمودار2-2-5:عوامل موثر بر ارائه موفق خدمات دولت الكترونیك 105 نمودار2-2-6:موانع ایجاد دولت الكترونیك با تمركز بر مشكلات تبادل پولی و مالی (قلی پور،1388). 106 نمودار3-1: مدل مفهومی اجرای موفق دولت الكترونیك 131 نمودار 3-2:.اجزاء شاخص آمادگی دولت الکترونیک 136 (نور ات ال، 2007: 6). 136 نمودار3-3: زیر شاخص‌های مردم سالاری برای اجرای موفق دولت الكترونیك(آیبید،2008) 138 نمودار3-4 : مدل كلی اجرای موفق دولت الكترونیك 139 نمودار4-1 : توزیع فراوانی جنسیت افراد در نمونه جمع‌آوری شده 150 نمودار4-2: توزیع فراوانی وضعیت تاهل افراد در نمونه جمع آوری شده 151 نمودار4-5 : توزیع فراوانی تحصیلات افراد در نمونه جمع آوری شده 154 نمودار 4- 6: نمایش مراحل اساسی تحلیل 162 نمودار 4-8: مدل تحقیق در حالت معناداری ضرایب (t-value) 167 نمودار 4-10: مدل تحقیق در حالت معناداری ضرایب (t-value) 168