بررسی تطبیقی خوردنیها و آشامیدنیها حلال و حرام در دوران عباسی با دستورات اسلامی و تاثیر ملل دیگر بر آن

فقه،حقوق،الهیات
دانلود پایان نامه كارشناسی ارشد رشته الهیات و معارف اسلامی-گرایش تاریخ تمدن و ملل اسلامی بررسی تطبیقی خوردنیها و آشامیدنیها حلال و حرام در دوران عباسی با دستورات اسلامی و تاثیر ملل دیگر بر آن چکیده: در آغاز حکومت عباسیان به دلیل آنکه دست‌اندرکاران حکومت اسلامی، بعد از دودمان نژادپرست بنی‌امیه روی کار آمدند و ملل مختلف با زبانها و فرهنگهای متفاوت وارد حوزه اسلامی شدند، مسائل اجتماعی و از آن جمله اطعمه و اشربه تحولی عظیم پیدا کرد.موضوع تحقیق اطعمه و اشربه معمول و مرسوم مردم در دوره عباسیان از ابتدا تا سال 656(ه.ق) است و روش کار به صورت کتابخانه‌ای و بهره‌برداری از منابع موجود و استفاده از نظرات محققین بوده و پژوهش حاضر شامل معرفی باب فقهی و آداب دینی اطعمه و اشربه (حلال و حرام)، تجارت و بازرگانی و محصولات آن دوره، ادیان گوناگون و تأثیر آنها بر روی اعراب بخصوص در باب خوردنیها و آشامیدنیها، جشن‌ها و اعیاد اسلامی، رسوم دارالخلافه در این رابطه، غذای اعراب و انواع مختلف آن، وسایل و ظروف طبخ غذا و... می‌باشد. در عصر جاهلیت و صدر اسلام، اغلب مردم عرب از غذاهای ساده‌ای استفاده می‌کردند اما پس از اسلام، سبک غذاها تغییر پیدا کرد. یکی از دلایل این تغییر ، تماس آنان با ملل دیگر بخصوص ایرانیان بود. مهمترین تأثیرگذاری از جانب ایرانیان بود که برخی خلفا حتی در رعایت آداب شاهانه از پادشاهان قدیم ایران مانند اردشیر و بهرام‌گور متابعت می‌کردند.در باب شراب نیز یهودیان و بخصوص مسیحیان، اثرگذار بودند. مسیحیان در جشنهای خود از شراب استفاده می‌کردند و حتی در برخی دیرها آن را تهیه و به فروش می‌رساندند و مشترک بودن محل زندگی آنان با مسلمانان باعث استفاده از شراب در بین برخی مسلمانان شد. نتیجه اینکه در پژوهش حاضر، انواع اطعمه و اشربه معمول و مرسوم در دوران عباسیان مورد بررسی و تحقیق قرار داده شد و مباحثی از جمله اغذیه حرام و حلال و انواع اشربه و اطعمه و تأثیر ملل مختلف مخصوصاً ایرانیان بر نوع و سبک غذاهای اعراب و تأثیر ادیان گوناگون بخصوص مسیحیان بر اشربه(مشروبات الکلی)، براساس منابع و مآخذ موجود نوشته شده است. کلمات کلیدی: دوران عباسی تاثیر پذیری از ملل خوردنیها و آشامیدنیها حلال و حرام مقدمه تاریخ بزرگترین معلم و درس‌آموز انسان است و مطالعه و بررسی آن از ضرورتهای زندگی هر انسانی است که اندیشه و تفکر از عناصر زندگانی او به شمار می‌رود. در قرن دوم هجری تحول شگرفی در تاریخ سیاسی اسلام پدید آمد. خلافت عباسی در سال 132(ه‍.ق) با کمک ایرانیان اعلام موجودیت کرد و صفحات تازه‌ای در تاریخ ملتهای مسلمان گشوده شد.تمدن عصر عباسی، به تنهایی یک جهان است. بنابراین سخن گفتن از آن، سخن از تمدنِ جهانی در طولانی‌ترین دوره‌ای است که تاریخ قرون میانه می‌شناسد. این دوره، پنج قرن و اندی به درازا کشید و بر همه جهان قدیم سایه انداخت و بیشترین بخشِ شناخته شده زمین را با همه گونه‌های جغرافیایی، سیاسی و ثروت اقتصادی آن در برگرفت. عباسیان به دلیل غنای فرهنگی و نقش مؤثر ایرانیان در تأسیس خلافت عباسی، به طور چشمگیری از فرهنگ و آداب و رسوم درباری ایرانیان بخصوص در بخش اطعمه و اشربه سود بردند. نیاز انسان به غذا یکی از نیازمندیهای اساسی است زیرا به وسیله آن سدّجوع کرده و به حیات خود ادامه می‌دهد و اهمیت آن به حدی است که بر دیگر نیازهای انسان مقدم است. برای رشد و ساخته شدن اجزاء بدن و فعالیتهای حیاتی، خوردن غذا به حد ضرورت لازم است. این اهمیت، موجب تلاش و توجه بیشتر بشر برای دستیابی و روی آوردن به تنوع غذایی و کسب تجربه بیشتر در انتخاب غذاهای بهتر و لذیذتر شد تا ضمن پاسخگویی به نیازهای بدنی، ذائقه او را نیز ارضاء کند. غذا در عصر جاهلی و صدر اسلام عموماً ساده بود و غالباً شیر و لبنیات، خرما و حبوبات و اندکی گوشت بود که خانواده‌های ثروتمند و با مکنت می‌خوردند. اینها عموماً غذاهای ساده‌ای بود. اما همینکه اعراب با بیگانگان بخصوص با ایرانیان آشنا شدند، از نظر تنوع غذایی تغییرات فراوانی در آنها به وجود آمد. اوج پیشرفت در فراگیری غذاها مربوط به زمان هارون‌الرشید می‌باشد. خلفا و حکمرانان نخستین کسانی بودند که غذاهای جدید تناول کردند. در دوره امویان برخی از این غذاها شناخته شد اما در عصر عباسی این تحول و تنوع گسترده‌تر شد و رفاه عمومی و شرایط مناسب موجب شد که توده مردم در این باره با بزرگان و ثروتمندان همراهی کنند به طوری که باعث تدوین تألیفات چندی در فن آشپزی شد. ابن ندیم بیش از ده عنوان کتاب آشپزی در الفهرست ثبت کرده؛ از جمله کتب الطبیخ (بغدادی)، فضائل السکباج (جحظه 326 ه‍/941م، شاعر و خواننده قرن چهارم)، الطبیخ (ابراهیم بن عباس موصلی)، الطبیخ (مرضی رازی)، الطبیخ (ابن ماسویه)، همین عنوان از احمد بن طبیب سرخسی و دیگران. فهرست مطالب فصل اول: کلیات چکیده مقدمه هدف از پژوهش بیان مساله فصل دوم: آراءاسلام در باب تغذیه 10 1- فلسفه غذا خوردن و آراءمعصومین علیهم السلام در این رابطه 12 زیان های ظاهری و باطنی پُرخوری 14 فایده‌های ظاهری و باطنی کم خوری 19 2- آداب سفره و غذا خوردن وآراء معصومین علیهم السلام در این رابطه 20 الف) آداب غذا خوردن 21 ب) آداب سفره 24 3- آداب آشامیدن 25 - آب 25 - شیر 26 - عسل 27 - سرکه 27 آداب آشامیدنی‌ها از نظر معصومین علیهم السلام 28 4- غذاها و آشامیدنی های حرام 29 از محرماتی که در اینجا مورد بحث قرار می‌گیرد 31 الف- خمر 32 خمرازدیدگاه آیات و روایات 33 انواع خمر و حکم آنها 37 ب- خون 38 ج- گوشتهای حلال و حرام 38 خوردن محرمات در وقت اضطرار 40 فصل سوم: اوضاع اجتماعی، اقتصادی و مذهبی عصر عباسیان 1- پیشینه بازرگانی و تجارت در بین اعراب قبل از اسلام و در صدر اسلام 43 2- محصولات 46 3- بغداد و بازارهای آن در عصر عباسیان 55 شکل بازارها 66 نقش زنان در بازارها 67 4- تأثیر ادیان بر تجارت اسلام 68 5- جشن ها 80 جشنهای دینی اسلامی 80 جشن های محلی 84 فصل چهارم: آداب و رسوم معیشت در عصر عباسی 1- اطعمه و اشربه خلفا و وزراء دولت عباسی 93 آداب المائده،آداب سفره 108 2-شرابخانه ها 117 شربت خانه(خزانةالشراب) 120 شرابکده ها 123 3- مجالس شراب 126 استعمال حشیش 135 تریاک 136 فصل پنجم: تغذیه در عصر عباسی ادویه و خوشبوکننده ها 138 اجزای خوشبوکننده 140 ظروف و وسایل آشپزخانه 141 غذای اعراب 154 خوراکهای گوشتی 156 ماهی و خوراکهای آن 163 خوراکهای گیاهی 165 خوراک تنگدستان 170 خوراکهای مشترک توانگران و تنگدستان 174 از غذاهایی که با استفاده از خرما درست می شد 175 روغن وپیه 176 نان 177 برنج 182 مشاغل مربوط به اغذیه 184 بهای خوراکی 185 قیمتها در زمانهای عادی 187 بهای اجناس در آشوبهاوکمیابی 188 کارکنان آشپزخانه 193 هزینه آشپزخانه سلطنتی 194 نوشیدنیها در این دوره 198 نوشیدنیهای حلال و حرام 199 شیر و محصولات آن 202 آب 204 شیرینیها و حلویات 205 مواد شیرین‌کننده 208 نقل 210 ترشی‌ها و چاشنی‌ها 211 میوه 212 زمان‌بندی غذاها 216 پرهیز و علوم غذایی 217 نگاهداری و حفاظت 240 سوخت 253 نتیجه‌گیری 265 فهرست منابع 267 چکیده انگلیسی 270