بررسی فقهی و حقوقی غرر در عقد بیع

فقه،حقوق،الهیات
دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی بررسی فقهی و حقوقی غرر در عقد بیع چکیده: اسلام دینی است جامع نگر که قواعد و احکام آن منحصر به یک زمان خاص نمی شود و رعایت تعالیم و احکام اسلامی در تمامی سطوح اجتماعی و اقتصادی می تواند از بروز مشکلات و تبعات حاصل از آن جلوگیری کند. در مکتب تشیع به دلیل بسته نبودن باب اجتهاد، امکان پویایی و تحرک و منطبق کردن احکام دینی با مسایل روزمره وجود دارد. در این زمان امروزه به تناسب پیشرفت اقتصادی و فنی، نیازهای متعدد دیگری نیز پیدا گردیده و با ثروتمندتر شدن بشر، نیازهای وی نیز افزایش می یابد. اشخاص نیز برای کسب منفعت بیشتر تلاش می کنند.مطمئناً تلاش قصاب و بقال الزاما نه از روی احسان و دلسوزی است بلکه آنها هم برای کسب سود و منفعت تلاش می کنند. این گسترش روابط اجتماعی و اقتصادی و منفعت طلبی می تواند زمینه ساز منازعات بین مردم باشد. راه جلوگیری از اختلافات تنها مجازات متخلف نیست همانطور که برای مبارزه با آدمخواران آنها را نمی خوریم و بهترین کار، وضع قواعد پیش گیرانه و جلوگیری از ایجاد ضرر و نزاع درجامعه است تا اقتصاد به طور سالم و صحیح حرکت طبیعی خود را ادامه دهد.یکی از قواعدی که در مکتب اسلام به آن پرداخته شده است «قاعده غرر» می باشد. این قاعده عاملی است برای جلوگیری از ایجاد معاملات نامتوازن و دارا شدن غیر عادلانه برخی که رعایت آن از بروز نزاع و اختلاف در سطح جامعه جلوگیری می کند. منظور از معاملات غرری آن دسته از عقود می باشند که، عاقبتشان برای طرفین یا یکی از آنها مجهول بوده و باعث ضرر و خطر گردد. در عصر حاضر با گسترش روابط و تحولات سریع علمی و اقتصادی این مسئله در ذهن متبلور می شود که آیا عمر قواعدی که صدها سال پیش مطرح بوده است دیگر به پایان رسیده و یا اینکه امکان پاسخ دادن موضوعات جدید بوسیله داشته های گذشته همچنان وجود دارد. در حوزه علوم دینی مطمئناً مسئولیت عالمان دینی چند برابر شده است و نمی توان با توقف در تاریخ گذشته و تنها با خواندن نظریات گذشتگان و بدون توجه به نیازهای روز جامعه بشری پویندگی در فقه را حفظ نمود. در این تحقیق سعی گردیده با مطالعه نظریات مختلف فقها و با معرفی و یا ارائه نظری مناسب، تناسب قواعد فقهی و نیازهای جامعه را نشان دهیم. این مقاله از سه مبحث و هر مبحث از چند گفتار تشکیل شده است. کلمات کلیدی: مفهوم غرر مفهوم غرر در عقد بیع غرر در عقد بیع در فقه غرر در عقد بیع در حقوق ایران فهرست مطالب بررسی فقهی و حقوقی غرر در عقد بیع 1 چکیده: 2 مبحث اول: مفهوم غرر در لغت و اصطلاح 4 گفتار اول: مفهوم لغوی 4 گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی غرر 4 موارد غرر را به سه دسته تقسیم نماییم که به شرح ذیل بیان می شود: 5 مبحث دوم: مفهوم غرر در حقوق ایران 6 گفتار اول: تعریف و عناصر تشکیل دهنده 6 در ترمینولوژی حقوق درباره غرر و عناصر آن چنین بیان شده است: 6 به نظر می رسد که دو امر علت عدم تعریف عقد غرری در حقوق مدنی ایران باشد: 7 گفتار دوم: بررسی تفاوت غرر با موارد مشابه 8 ۱- غرر و جهل 8 ۲- غرر و ریسک 9 ۳- غرر و تدلیس 10 ۴- غرر و غبن 10 ۵- غرر و قمار و گروبندی 11 گفتار سوم: مبانی و فلسفه قاعده غرر 11 قاعده غرر نیز در راستای همین فلسفه وضع شده که دلایل آنرا مورد بررسی قرار می دهیم. 12 ۱- اصل دارا شدن بدون جهت 12 ۲- قاعده لاضرر 12 ۳- قاعده اتقان در عمل و جلوگیری از نزاع 13 ۴- قاعده تعذر وفا به مدلول عقد 13 مبحث سوم: مفهوم غرر در عرف و ملاک تمیز آن 14 گفتار اول: عرف و عناصر آن در قانون و فقه 14 با توجه به تعریف یاد شده می توان عناصر عرف را عبارت دانست از: 14 گفتار دوم: جایگاه عرف در قانون و فقه 15 در قانون مدنی عرف را می توان به سه بخش تقسیم کرد: 15 برای تعیین قلمرو قاعده غرر عقود را به سه دسته تقسیم می کنیم: 17 اول: قلمرو غرر در فقه 17 دوم: قلمرو غرر در قانون مدنی ایران 18 جمع بندی و نتیجه 19 منابع و مآخذ 20