بررسی عنصر روانی جرم قتل در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن در حقوق مصر و آمریکا

فقه،حقوق،الهیات
دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته حقوق جزا و جرم شناسی بررسی عنصر روانی جرم قتل در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن در حقوق مصر و آمریکا چکیده: "عنصر روانی" یکی از عناصر تشکیل دهنده جرم است که در بین صاحبنظران حقوقی در دو معنای وسیع و محدود بکار می‌رود. عنصر روانی و جرائم عمدی در معنای محدود شامل اراده ارتکاب و قصد مجرمانه، و در جرائم غیرعمدی شامل اراده ارتکاب و خطای کیفری است ، ولیکن عنصر روانی در معنای وسیع علاوه بر معنای محدود شامل شرایط مسئولیت کیفری نیز می‌باشد. در حقوق ایران جرم قتل براساس عنصر روانی به انواع قتل عمدی و قتل غیرعمدی تقسیم شده که برحسب میزان تقصیر و قابلیت سرزنش ، برای انواع قتل، مجازاتهای متفاوتی پیش‌بینی شده است . قوانین جزایی مصوب بعد از پیروزی انقلاب اسلامی عنوان جدید "قتل خطای محض " را به عناوین پیشین افزوده، علی‌رغم آنکه در برخی از مصادیق این نوع قتل، فاعل فاقد عنصر روانی جرم می‌باشد، ولیکن مقنن بمنظور حمایت کیفری از مجنی علیه، دیه مقرر نموده است . در نظام تقنینی ایران "سبق تصمیم" در نوع قتل و تشدید مجازات بی‌تاثیر بوده و عناوین مجرمانه "قتل توام با سبق تصمیم" و "قتل بدون سبق تصمیم" پیش‌بینی نشده است . در حقوق کشورهای مصر و آمریکا "سبق تصمیم" بعنوان مهمترین معیار تفکیک انواع قتل برحسب عنصر روانی محسوب می‌شود، و عناوین مجرمانه "قتل توام با سبق تصمیم" و "قتل بدون سبق تصمیم" پیش‌بینی شده، به نحوی که مجازات قتل توام با سبق تصمیم، شدیدتر از سایر انواع قتل است . ضمنا در حقوق امریکا هریک از قتلهای مذکور نیز دارای درجات مختلف و مجازاتهای متفاوتی بوده و "قتل بدون سبق تصمیم" به "قتل بدون سبق تصمیم ارادی" و "قتل ناشی از تقصیر جزایی" تقسیم شده است . قتل ناشی از "اشتباه در هویت مجنی علیه" و "خطای در اصابت " در قوانین جزایی مصوب قبل از انقلاب تاثیری در عنوان مجرمانه قتل عمدی نداشته، ولیکن در مقررات جزایی مصوب بعد از انقلاب ، قتل ناشی از "خطای در اصابت " بعنوان جرم "قتل غیرعمدی" مقرر شده است . در بین صاحبنظران حقوقی و رویه قضایی در استنباط از قوانین جزایی در خصوص عنوان مجرمانه قتل ناشی از "اشتباه در هویت مجنی علیه" اختلاف نظر وجود دارد. در نظام تقنینی کشورهای مصر و امریکا، اشتباه در هویت مجنی علیه و خطای در اصابت ، تاثیری در عنوان مجرمانه قتل عمدی و میزان مجازات ندارد. پیشنهاد می‌شود: مقنن در تکمیل و اصلاح مقررات جزایی برای رفع ابهام از نظام تقنینی با توجه به اهمیت عنصر روانی موارد ذیل را مورد توجه و تصویب قرار دهد: -1 صراحتا عنوان مجرمانه قتل ناشی از "اشتباه در هویت مجنی علیه" را در قوانین جزایی مشخص و بعنوان قتل عمدی مقرر نماید. -2 برای قتل ناشی از "خطای در اصابت "، مجازات و اقدامات تامینی و تربیتی مناسبی مقرر کند. -3 برای ایراد صدمه عمدی منتهی به فوت ، عنوان مجرمانه مستقلی پیش‌بینی و مجازات ، اقدامات تامینی و تربیتی مناسبی مقرر کند. کلمات کلیدی: جرم قتل عنصر روانی جرم قتل در حقوق ایران