رصد رفتارهای معلمان خاطی/ حضور مددکاران اجتماعی در مدرسه

بر اساس اطلاعات ، نادر منصور کیایی در جمع خبرنگاران در باره آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان گفت: تدوین نقشه خطرپذیری مدارس کشور، از اقداماتی بود که طی سال‌های اخیر در استان‌ها اجرا شد که در قالب این برنامه، استان‌ها به شیوه‌های مختلف به عنوان مثال داده‌های ثبتی دادگستری و نیروی انتظامی و مشاهدات میدانی مدارس، پیمایش‌ها و داده‌های مربوط به خطرآفرینی وضعیت خطرپذیری کودکان و نوجوانان را دائماً به روز کردند و نتیجه‌ این شد که هر استان به تفکیک شهرها و محلات خود، داده‌ها را روی نقشه خطرپذیری جانمایی می‌کند.

وی ادامه داد:‌ به عنوان مثال آموزش‌ و پرورش شهر تهران می‌داند که مهمترین اولویت خطرپذیری کودکان و نوجوانان چیست و مشخص است در یک شهر و محلات آن چه می‌گذرد و آسیب‌ها و رفتارهای مخاطره‌آمیز به تفکیک دوره تحصیلی چه مواردی هستند.

رفتارهای پرخطر در صدر آسیبهای اجتماعی دانش آموزان

مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش گفت: طبق نقشه خطرپذیری مدارس رفتارهای پرخطر مانند دخانیات، مصرف مواد مخدر، خشونت و گرایش به خودکشی در صدر آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان قرار دارد اما در برخی آمارها اعلام می گردد که یک درصد از دانش‌آموزان معتاد هستند، سوال ما به عنوان مسئولان آموزش‌ و پرورش این است که اعتیاد این افراد چگونه تشخیص داده شده است؟

کیایی با اشاره به اینکه در بحث مصرف مواد مخدر چند دسته داریم به عنوان مثال سوء مصرف مواد، وابستگی به مواد و افراد در معرض خطر یعنی گروهی که دخانیات مصرف می‌کنند و در خانواده‌ یا محله‌ای زندگی می‌کنند که سابقه مصرف مواد وجود دارد، ادامه داد:‌ وقتی می‌گوییم یک درصد دانش‌آموزان معتاد هستند باید بگوییم که آیا آنها یکبار مواد مصرف کرده‌اند، در معرض خطرند یا به مصرف مواد وابستگی دارند. فرض کنیم که این یک درصد مصرف کننده مواد مخدر باشند، حال سؤال این است که آنها را چگونه احراز کرده‌ایم آیا براساس شواهد بالینی مشخص شده که این افراد معتاد هستند یا نتایج پژوهش‌های پیمایشی این آمار را ارائه داده است.

آماری که در مورد اعتیاد دانش آموزان اعلام می گردد باید با تحلیل باشد

وی ادامه داد: آموزش‌ و پرورش در رابطه با اینکه برخی دانش‌آموزان مواد مخدر مصرف می‌کنند، حرفی ندارد اما ارقامی که اعلام می گردد باید با تحلیل‌های متمم‌ها به کار برده شود.

مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش عنوان کرد:‌ اقدامی که دائم در آموزش‌وپرورش انجام می گردد و امسال هم در دستور کار قرار داده شده این است که به استان‌ها گفته‌ایم از ابزارهای مختلف یعنی داده‌های میدانی، ثبتی، نظرات والدین و کارشناسان استفاده کرده و پس از جمع بندی نتایج آنها را روی نقشه خطرپذیری استان پیاده کنند.

کیایی با اشاره به اینکه طی سال‌های اخیر این کار صورت گرفته است و داده‌ها روی نقشه ثبت شده است، اظهار کرد: بر این اساس نقشه خطرپذیری مدارس کشور تهیه شده است و به ما این تحلیل را می‌دهد که به تفکیک مناطق کشور آسیب‌ها را می‌دانیم و به این نتیجه رسیدیم که انرژی آموزش‌ و پرورش بر روی رفتارهای پرخطر سرمایه‌گذاری شود.

پروژه‌ مددکاری اجتماعی یا مدیریت آسیب ها را در مدارس کشور دنبال می کنیم

وی در پاسخ به این پرسش که نقشه خطرپذیری چه استفاده‌ای دارد؟ گفت: در تلاش هستیم تا آن را به سامانه یکپارچه کشوری تبدیل کنیم و در همکاری با سایر دستگاه‌ها و استفاده‌های داخلی به صورت روزآمد موارد را پیگیری کنیم از سوی دیگر پروژه‌ مددکاری اجتماعی یا مدیریت مورد را در مدارس کشور داریم و در قالب آن ابزارهایی به مدارس معرفی شده است از جمله سنجش خطرپذیری و استانداردهای غربالگری روانی و مشاهدات میدانی که براین اساس ادارات آموزش‌وپرورش می‌توانند با کمک این موارد و نظام مراقبت اجتماعی از دانش‌آموزان (نماد) مداخلات لازم را در بحث آسیب‌های اجتماعی انجام دهند.

معلم می‌تواند حالات رفتاری دانش‌آموز را در کلاس درس رصد کند  باید به معلم ها آموزش دهیم تا علائم خطرپذیری را در دانش‌آموزان شناسایی کرده و به مربی پرورشی، مدیر مدرسه یا والدین گزارش دهند تا اقدامات تکمیلی برای دانش آموز صورت بگیردمدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه طرح نماد؛ سه بخش شناسایی و غربالگری، آموزش و ارجاع و مداخله را در برمی‌گیرد، ادامه داد:‌ در بخش غربالگری ابزار استاندارد ساخته شده و در اختیار استان‌ها قرار داده شده است. نقشه خطرپذیری، ابزارهای پروژه مددکاری اجتماعی و پروژه نماد قرار است آموزش و پرورش را در مسیری قرار دهند که در آینده نزدیک با برگزاری کارگاه‌های توجیهی و آموزش معلمان آنها را به این توانایی برساند که بدانند چگونه ابزار شناسایی و غربالگری را در مدرسه استفاده کنند تا مداخله به موقع در مدرسه و در صورت نیاز ارجاع به نهادهای همکار صورت بگیرد.

کیایی اظهار کرد: سال گذشته در بین نوجوانان شاهد خودکشی‌هایی بودیم، یکی از مهمترین سرمایه‌گذاری‌های آموزش‌وپرورش در بحث مددکاری اجتماعی است تا پس از شناسایی و غربالگری روانی و خطرپذیری، مداخله مختصر در مدرسه و ارجاع به نهادهای همکار مانند بهزیستی و مراکز بهداشت انجام شود. مراکز بهداشت، بهزیستی، کمیته امداد و سایر نهادها در قالب طرح نماد برای حل ریشه‌ای مشکلات غربالگری و توانمندسازی دانش‌آموزان با ما همکاری می‌کنند و تا رسیدن این پروژه به پوشش حداکثری در کشور فعلاً طرح مددکاری مدارس را پیش می‌بریم.

وی در پاسخ به پرسش درباره ی اینکه مددکارهای مورد نیاز در مدارس چگونه تأمین می گردد؟ ادامه داد:‌ در آموزش‌وپرورش قرار است تا جایی که امکان پذیر است تمام همکارانی که ارتباط مستقیم با دانش‌آموزان و آسیب‌ها دارند را آموزش دهیم و برای پیشگیری باید از تمام ظرفیت‌های مدرسه استفاده کرد و بیشترین تأکید بر کلاس درس و معلمان است به دلیل آنکه معلم بیشترین ارتباط را با دانش آموز دارد.

معلمان برای شناسایی علائم خطرپذیری در دانش‌آموزان آموزش می بینند

مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش ادامه داد:‌ معلم می‌تواند حالات رفتاری دانش‌آموز را در کلاس درس رصد کند، دانش‌آموزی که گوشه گیر است یا دچار تغییرات خلقی شده توسط معلم شناسایی و به مدیر مدرسه گزارش می گردد و توصیه این است به معلمان آموزش دهیم تا علائم خطرپذیری را در دانش‌آموزان شناسایی کرده و به مربی پرورشی، مدیر مدرسه یا والدین گزارش دهند تا اقدامات تکمیلی برای دانش آموز صورت بگیرد.

کیایی تصریح کرد:‌ در رابطه با مداخلات مربوط به سلامت روان و اجتماعی، علائم خطر و نوع مداخله را به معلمان آموزش می‌دهیم و در زمینه مددکاری در مدرسه همه کارکنان و بیشتر از همه معلمان باید آموزش ببینند. این آموزش‌ها هم‌اکنون برای روسای ادارات، مدرسان واجد شرایطی که به معلمان در استان‌ها آموزش دهند و کارشناسان استان‌ها برگزار شده است و در تلاش برای برگزاری دوره آموزشی کشوری برای مدیران و معلمان طی ماه آینده هستیم و راهنماهایی در اختیار آنها قرار داده شده است که نحوه مداخله و شناسایی را آموزش می‌دهد.

مدیرکل دفتر مراقبت آسیب های اجتماعی آموزش و پرورش در پاسخ به پرسش دیگر درباره  اینکه شاهد تنبیه بدنی دانش آموزان هستیم آیا  معلمان خاطی نیز مورد مشاوره و آموزش مدیریت خشم قرار می گیرند گفت :‌ نظارت‌ها به شیوه‌های مختلف انجام می‌گیرد و افکار عمومی بداند که همه واقعیات مدارس این نیست و تنبیه بدنی به هیچ عنوان مورد تایید آموزش‌وپرورش نیست و همواره بر ایجاد جو صمیمی و محبت‌آمیز در مدرسه توصیه شده است و در قالب دوره‌های آموزشی تحت عنوان ارتباط موثر با دانش‌آموز سالانه ۲۰۰ هزار نفر از همکاران از این دوره استفاده می‌کنند.

وی ادامه داد: کارگاه‌های آموزشی برای معلمان در قالب ارتباط موثر با دانش‌آموزان و مداس مراقب را در دستور کار داریم و مواردی از تنبیه بدنی که هر چند وقت یکبار اتفاق می‌افتد موجب تاسف است و دفتر ارزیابی عملکرد و هیئت رسیدگی به تخلفات اداری مجدانه این موضوع را پیگیری می‌کند.

رفتار معلمانی که مرتکب تنبه بدنی می‌شوند، مورد رسیدگی قرار می‌گیرد

کیایی با تاکید بر اینکه رفتار معلمانی که مرتکب تنبه بدنی می‌شوند، مورد رسیدگی قرار می‌گیرد گفت: به هیچ وجه رفتارهایی که اعتبار و حیثیت جامعه معلمان و آموزش و پرورش خدشه وارد می‌کند را تایید نمی‌کنیم. با این معلمان مشاوره‌های لازم صورت می‌گیرد و در هیئت تخلفات اداری یکی از سازوکارهای تصمیم‌گیری ارجاع به مشاوره است و اینگونه نیست که صرفاً براساس مباحث حقوقی تصمیم‌گیری شود بلکه در مورد دلایل و عوامل سبب‌ساز اقدام معلم برای تنبیه بدنی بررسی‌های لازم صورت گرفته و او به مشاوران ارجاع می گردد و پس از آن تصمیم لازم اخذ خواهد شد.

مدیرکل دفتر مراقبت در برابرآسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش بیان کرد: هر سال کارگاره ارتباط موثر با دانش‌آموز را برگزار می‌کنیم و معلمی که مرتکب تخلف تنبیه بدنی شده است ملزم به شرکت در این کارگاه است از سوی دیگر مدیران مدارس در طول سال روند فعالیت مدیران از جمله نحوه تدریس و برخورد با دانش‌آموزان را رصد می‌کنند و مواردی را که دچار مشکل بوده و ارتباط موثر با دانش‌آموزان نداشته و به لحاظ روانی آمادگی کافی برای اداره کلاس درس را ندارند به مناطق معرفی می‌کنند، پس از بررسی‌های لازم این افراد از کارافتادگی دریافت کرده و از گردونه کلاس درس خارج و در سایر بخش‌ها به کار گرفته می‌شوند.