گزارش تخصصی معلمان چگونگی بهبود دیکته نویسی در دانش آموز کم توان ذهنی بوسیله ابتکارات و پیشنهادات حرفه ای

مقدمه کوتاه

هدف اصلی از این طرح وابتکار ، عبارت بود از چگونگی بهبود دیکته نویسی در دانش آموز کم توان ذهنی بوسیله ابتکارات و پیشنهادات حرفه ای بدین منظور ، پس از طرح این مسئله ، اطلاعات جامعی در رابطه با موضوع مورد نظر ، جهت تغییر وضعیت نامطلوب جمع آوری گردید که هدف از آن به دست آوردن تدابیر لازم ، جهت رفع مشکل بود . پس از جمع آوری اطلاعات از طریق مشاهده ، پرسشنامه ، مطالعه ی منابع مکتوب و مجازی و همچنین مطالعه ی پرونده ی تحصیلی و ارزیابی وی و مشورت با همکاران و گرفتن کمک از آنان و والدین دانش آموزان و سپس تجزیه و تحلیل آن ها ، راه حل های مختلفی ارائه شد و در نهایت برخی از این راه کارها جهت اجرا انتخاب گردید . ن در ابتدا ، با تقویت دقت و توجه دانش آموز و سپس افزایش فراخنای حافظه ی دیداری و شنیداری و همچنین افزایش حساسیت شنیداری و دیداری وی ، کار ادامه یافت و با طراحی CD آموزشی به تقویت آگاهی واجی وی پرداختم. ت نظارت بر روش های اعمال شده و تثبیت تغییرات مثبت به وجود آمده ای چون ایجاد نگرش مثبت در دانش آموز نسبت به دیکته نویسی ، افزایش فراخنای حافظه ی وی و در نهایت بهبود دیکته نویسی و ارتقای سطح نمرات فراگیر و اظهار رضایتمندی سرپرست آموزشی ، والدین ، معلم کلاس و دانش آموزمذکور، همگی دال بر این موضوع بودند که جمع آوری اطلاعات و اقدامات به کار گرفته شده ، نتایج خوب و مثبتی را در بر داشته ، بنابراین می توان با استفاده از یافته های آن ، به کودکان دچار این نوع مشکل ، کمک شایانی کرد . بیان وضعیت موجوداین جانب …. دارای مدرک …. … ( با سابقه … سال ) به مدت … سال است که در مدرسه .. .. مشغول به کار می باشم . در ابتدای سال ، پس ازبررسی و تصحیح دیکته ی دانش آموز توسط این جانب و نیز صحبت های والدین و سرپرست آموزشی مرکز مشخص شد ، یکی از دانش آموزان پایه ششم ، به نام علیرضا نیاز به کار و تلاش بیشتری دارد ؛ گفتنی است که علیرضا پسری 15 ساله ، باقدی حدود 161 سانتی متر و دارای چشمان قهوه ای می باشد. این دانش آموز کم توان ذهنی بوده و از نظر گفتاری مشکلی ندارد . لازم به ذکر است که علیرضا 1 سال در مدرسه عادی درس خوانده و به علت عدم موفقیت ،به مدرسه استثنایی معرفی شده است که مجدداً در این مدرسه ، 3 سال در پایه اول بوده و 1سال در پایه دوم و 1سال در پایه سوم و 2 سال در پایه چهارم و 1 سال در پایه پنجم و امسال اولین سالی است که در پایه ی ششم می باشد و متأسفانه در نوشتن املا بسیار مشکل دارد و نمرات بسیار کمی می گیرد و چنان چه گاهی مواقع از نوشتن املا امتناع می نماید و علاقه ای به نوشتن ندارد و با کو چکترین ناتوانی در نوشتن املا از انجام این تکلیف سر باز می زند ؛ او همچنین در ارائه دروسی که مستلزم نوشتن است کند می باشد . نتیجتاً این مجموعه عوامل باعث شده که وی اعتماد به نفس پایینی داشته باشد و اگر غیراز معلم کلاس ، همکار دیگری ( مثلاً سرپرست آموزشی ) در کلاس حضور داشته باشد ، نامبرده راضی به نوشتن املا نمی گردد و یا از نشان دادن املای خود به دیگر همکاران امتناع می ورزد . پس از انجام ارزیابی ( اشتباهات دیکته ای دانش آموز ) و مشاهدات و شنیدن اظهارات والدین دانش آموز که بیان داشتند به طرق مختلف موفق به آموزش مفید و اثربخش ، به وی نشده اند ، تصمیم گرفتم تا با جمع آوری اطلاعات در این زمینه ، در جهت رفع یا تقلیل این مشکل ، اقدام نمایم . بنابراین تصمیم گرفتم با کمک ابتکارات حرفه ای ، نهایت تلاش خود را جهت بهبود وضعیت دیکته نویسی دانش آموز مذکور به کار گیرم . شناسایی مسئلهفرایند انتقال تفکرات برروی کاغذ را نوشتن یا بیان نوشتاری می نامند ، بیان نوشتاری مستلزم به کارگیری مهارت های گوناگونی است : مهارت های مکانیکی نوشتن ،مانند دست خط ، هجی کردن و نقطه گذاری؛ مهارت های زبانی ، مانند درک معنای کلمه ها و دستور زبان و مهارت های تفکر، مانند سازمان دهی و برقراری ارتباط میان مطالب ، از مهم ترین مهارت هایی هستند که در نوشتن ، نقش دارند ( شکوهی یکتا و پرند ، 1385 :35 ) . نوشتن برای بسیاری از افراد فرایند چالش برانگیزی است ، حتی نویسندگان ماهر هم گاهی در طرح ریزی ، ویرایش و ارزیابی نوشته های خود ، دچار مشکل می شوند ؛ لذا جای تعجب نیست که بسیاری از دانش آموزان ، در فرایند نوشتن با مشکل مواجه شوند ، برای مثال ، پژوهش های اخیر نشان داده اند که از هر پنج دانش آموز ابتدایی فقط یک نفر ، دانش و مهارت های نوشتن را به دست می آورد . ( دان و جین ،2003 ، به نقل از سانتا نگلو ، هریس و گراهام ، 2008 ) به اعتقاد محققان ، عمده ترین مؤلفه های اختلال بیان نوشتاری ، عبارت اند از : دست خط ، املا ( هجی کردن )و انشا ( فلتچر ، لیون، فاچس و بارنر ، 2007 ) .نتایج مشاهدات بالینی در ایران نیز نشان می دهد که برخی از دانش آموزان ، معمولا ًقادر به هجی کردن و ترکیب حروف برای ساختن کلمات نیستند . آن ها معمولاً در نوشتن حروف با صداهای مشابه ( س – ص – ث ؛ ت – ط ؛ق – غ ؛ ذ – ز – ض ، م – ن ) و در نقطه گذاری اشتباه می کنند یا پاره ای از کلمات و حروف را در هنگام نوشتن ، جا می اندازند( با عزت ، 1387 : 95 ) . ا بنابراین یکی از جنبه های مهم یادگیری زبان نوشتاری ، توانایی صحیح نوشتن زنجیره های حروف و به عبارت دیگر املای صحیح واژگان زبان است که به خصوص در مراحل اولیه یادگیری نظام نوشتاری زبان از اهمیت ویژه ای برخوردار است ( زندی و دیگران ، 1385: 352 ). . مهارت املا نویسی به معنی توانایی جانشین کردن صحیح صورت نوشتاری حروف ، کلمات و جمله ها به جای صورت آوایی آن هاست . دانش آموزان باید به این مهارت دست یابند تا بتوانند به خوبی بین صورت تلفظی کلمه ها و حروف سازنده آن ها پیوند مناسبی برقرار کنند . بدین ترتیب زمینه لازم برای پیشرفت آنان در درس های جمله نویسی ، انشا و به طور کلی مهارت نوشتن بهتر فراهم می گردد . ب براین اساس تسلط در مهارت های نوشتاری را می توان نقطه ی اوج آموزش کودک دانست . همراه با مهارت خواندن ، بیان مقصود خود به وسیله ی نوشتن ، دستاورد اصلی دوران کودکی است که انجام اعمال ضروری و رضایت بخش را در دوران بزرگسالی تسهیل می نماید . توانایی نوشتن در سطح متناسب با سن ، برای پیشرفت تحصیلی لازم است . برای بعضی از کودکان به ویژه کودکان کم توان ذهنی ، کسب مهارت های نوشتاری ، مسئله ای دشوار است و اغلب در مدارس استثنایی شاهد دانش آموزانی هستیم که در کسب این مهارت ( املا نویسی ) ، به شدت مشکل دارند . بر این اساس ، همواره سعی بر آن است ، تا با روش های مناسب و ایتکاری در بهبود وضعیت این دسته از دانش آموزان قدمی برداشته شود ؛ چنان چه در ابتدای سال تحصیلی پس از مشاهده ی نمرات املای دانش آموزان متوجه شدم که یکی از آنان ، هر جلسه ، نمره ی کمی می گیرد و در نوشتن املا به شدت مشکل دارد ؛ بنابراین در راستای احساس مسئولیتی که داشتم ، پیگیر ضعف دانش آموز مورد نظر شدم تا شاید بتوانم به اهدافم، که شناسایی علل ضعف دیکته نویسی دانش آموز ، ایجاد نگرش مثبت در او نسبت به این درس و در نهایت بهبود دیکته نویسی دانش آموز پایه ششم ابتدایی بود ، برسم . اهمیت و ضرورت مسئله

این مسئله برای من اهمیت به سزایی داشت زیرا با توجه به این که گفتار و نوشتاردر امر ارتباط و ارسال یا دریافت پیام و ایفای دیگرنقش های زبان به کار گرفته می گردد، بنابراین توجه کافی به تقویت و افزایش این مهارت ها ، لازمه ی هر برنامه ی آموزشی است ، دانش آموزانی که به این مهارت ها دست یابند به طور حتم ، بر چگونگی تولید زبان مکتوب و متون نوشتاری ، آگاهی ذهنی و مهارت عملی پیدا می کنند و با ایجاد ارتباطی مطلوب ، افکار و عقاید خود را به دیگر افراد جامعه منتقل می کنند و توانایی درک زبان نوشتاری خود را با مطالعه ی کتب و مطالب نوشتاری افزایش می دهند . ن ولی چنان چه کودک در روند یادگیری مهارت املایی، خطاهای بسیاری مرتکب شود ممکن است معلمان و والدین برای تقویت دیکته ی او ، به راه های زیر متوسل شوند : به کودک پند و اندرز دهند و از او کوشش بیشتری طلب کنند و یا کودک را تحقیر ، سرزنش و مؤاخذه کنند که ادامه ی چنین روندی خود عاملی برای تشکیل خود پنداره ی منفی و کاهش اعتماد به نفس بیشتر ، در وی می گردد و نهایتاً موجب بی علاقگی دانش آموز به درس و مدرسه می گردد . بنابراین با توجه به مطالب گفته شده ، مهمترین هدفی که در پژوهش حاضر دنبال می کردم این بود که چگونه می توانم دیکته نویسی را در دانش آموز کم توان ذهنی پایه ششم بهبود بخشم ؟ جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات جهت اثبات وجود مشکل و به دنبال آن ، حل مسئله ی مورد نظر ، نیاز مبرم به اطلاعات کافی و منطقی احساس می شد ، بنابراین با مراجعه به سایت های اینترنتی و مطالعه ی کتب مختلف راجع به موضوع و همچنین از طریق بررسی پرونده تحصیلی دانش آموز ، بررسی دیکته های کلاسی وی ، مشاهده ی دقیق تر دانش آموز در کلاس و نظرخواهی از دیگر همکاران اطلاعاتی را کسب نمودم . تتتت لازم به ذکر است که با اجرای آزمون تشخیصی املای معلم ساخته ، غلط های او را مورد بررسی قرار دادم و فراوانی آن ها را در جدولی ( اقتباس شده از کتاب درمان اختلالات دیکته نویسی دکتر مصطفی تبریزی ) ثبت نمودم که مشخص می کرد، علیرضا از لحاظ حافظه ی شنیداری ، دقت و حساسیت شنیداری و حافظه ی دیداری بیشترین مشکل را دارد ( ضمیمه شماره 1 در پیوست ).  در طی صحبتی که با والدین دانش آموز داشتم مشخص شد که علیرضا اولین فرزند خانواده می باشد . تحصیلات پدر و مادر ، هر دو سیکل می باشد و آنان بسیار علاقه مند به رفع مشکل فرزند خود می باشند ؛ همچنین ابراز داشتند که ما از هر طریق که معلمین سال های گذشته ی علیرضا گفتند ، دیکته نویسی را با او تمرین و تکرار کردیم ولی نتیجه ی مطلوبی حاصل نشد و هم اکنون آمادگی کامل داریم که جهت رفع مشکل فرزندمان با شما همکاری لازم را داشته باشیم . طبق مشاهدات دقیقی که از فعالیت های این دانش آموز در کلاس ( ساعت دیکته نویسی ) داشتم متوجه شدم که علیرضا علاقه ای به نوشتن نداردو در متن املای او، جای بعضی از کلمات، خالی است تا جایی که با اولین مشاهده ، چیزی که بیشتر جلب توجه می نماید ، جاهای خالی متعدد در طول املای وی می باشد . لل