مبانی نظری اكو ، سازمان همكاری اقتصادی

مبحث اول: مقدمه 

بنیان‌گذاران سازمان همكاری اقتصادی ایران، پاكستان و تركیه بودند. این سازمان برای شكل‌گیری رشد اقتصادی پایدار در حوزه‌های مختلف فعالیت كرد تا زندگی مردم از لحاظ كیفی و كمّی ارتقاء یابد. تشكیل این سازمان نتیجه‌ی پیوندهای تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جغرافیایی سه كشور یاد شده بود. این اقدام در جهان دوقطبی مورد حمایت آمریكا قرار داشت تا كشورهای عضو در برابر نفوذ كمونیسم در منطقه از سوی اتحاد شوروی، در شرایط بهتری قرار گیرد. این انتظار وجود داشت كه پیشینه‌ی پیوندهای تاریخی چند صد ساله‌ی میان این كشورها، گسترش روابط آنها را در چارچوب این سازمان تسهیل كند. سازمان همكاری برای عمران منطقه‌ای با طرح ایجاد بازار گسترده‌ی منطقه‌ای، رهبران این كشورها را به تحقق اهداف اعلام شده امیدوار ساخت. رخداد انقلاب اسلامی در ایران از عوامل ایجاد سستی در روند فعالیت سازمان همكاری برای عمران منطقه‌ای بود.

پس از سال 1979 فعالیت این سازمان به حال تعلیق درآمد و در سال 1980 منحل شد. به زودی بر اساس سیاست گسترش همكاری‌های منطقه‌ای و توسعه‌ی همكاری در میان كشورهای همجوار، از فوریه‌ی 1985 سازمان آر.سی.دی بار دیگر با عنوان «سازمان همكاری اقتصادی» فعالیت خود را آغاز كرد، اما تا سال 1990 كه پروتكل اصلاحی عهدنامه‌ی ازمیر، در نشست ویژه‌ی اسلام‌آباد به امضای وزرای سه كشور برسد، در عمل فعالیتی نداشت. سال 1992 كه كشورهای آسیای مركزی، افغانستان و آذربایجان به عضویت سازمان پذیرفته شدند، این شهرت سال به سال گسترش یافت و سازمان در میان مجامع و سازمان‌های بین‌المللی اهمیت پیدا كرد. سپس روز 28 نوامبر به عنوان روز اكو برگزیده شد.

مبحث دوم: سازمان همكاری برای عمران منطقه‌ای (آر.سی.دی) 

گفتار اول: مقدمه 

سازمان همكار برای عمران منطقه‌ای در سال 1964 تشكیل شد. سه كشور بنیان‌گذار آن از نظر توسعه‌ی اقتصادی كم و بیش در سطح متوازنی قرار داشتند و هر سه در شمار كشورهای اردوگاه غرب محسوب می‌شدند. سران سه كشور در سال 1964 در استانبول بر همكاری‌های منطقه‌ای به عنوان «عامل تسریع رشد و توسعه‌ی ملی و تأمین صلح و آرامش و ثبات» تأكید كردند و پیوندهای تاریخی و فرهنگی مردم خود را سبب تحكیم این همكاری‌ها دانستند. تشكیل سازمان همكاری برای عمران منطقه‌ای، بیانگر تلاش دولت‌های منطقه برای رشد و پیشرفت اقتصادی بود.

هر سه كشور ایران، تركیه و پاكستان با محدودیت‌های ارزی و بازارهای محدود مواجه بودند. شرایط داخلی این كشورها اجرای این همكاری‌های منطقه‌ای را موجه و سازنده می‌ساخت. هر سه كشور در پی صنعتی شدن بر اساس الگوهای ارائه شده از سوی آمریكا و متحدین آن بودند. قرار گرفتن آنها در یك منطقه‌ی استراتژیك و حساس جهان و در همسایگی اتحاد شوروی، بر حساسیت این همكاری‌ها می‌افزود. سران سه كشور در پایان نشست استانبول، اهداف خود را به شرح زیر اعلام كردند:

ـ ایجاد تجارت آزاد؛

ـ ایجاد اتاق‌های بازرگانی مشترك؛

ـ تنظیم و اجرای طرح‌های مشترك؛

ـ كاهش هزینه‌های پستی میان سه كشور؛

ـ بهبود و گسترش حمل و نقل هوایی در منطقه؛

ـ بررسی امكانات توسعه‌ی همكاری در زمینه‌ی كشتیرانی؛

ـ گسترش راه‌آهن؛

ـ لغو روادید میان سه كشور؛

ـ گسترش گردشگری در منطقه؛ » كمك‌های فنّی؛

ـ گسترش همكاری‌های فرهنگی و ایجاد مراكز فرهنگی مشترك.