ارزیابی تاثیر آموزش مهارتهای ارتباطی در ارتقا سلامت روانشناختی دختران تهرانی

علوم اجتماعی
دانلود پایان نامه رشته علوم اجتماعی ارزیابی تاثیر آموزش مهارتهای ارتباطی در ارتقا سلامت روانشناختی دختران تهرانی (مطالعه موردی:دانش آموزان دختر پابۀ سوم مقطع راهنمایی و پایۀ سوم مقطع دبیرستان در شهرستان تهران منطقه چهار ) - مقدمه دورۀ نوجوانی دوره ای است كه در مصادف با تغییر و انتقال در برگ ، 1990 ) . استقلال نسبی از والدین و وابستگی به گروه همسالان و دوستان ، رشد و تحول مفهوم خود و هویت یابی اجتماعی و جنسی ، اتتخاب رشته تحصیلی ، برنامه ریزی برای دانشگاه و انتخاب شغل از جمله عواملی هستند كه برای نوجوانان تنیدگی هایی را ایجاد می كنند (فورنت و همكاران ،1998 ) این عوامل تنیدگی زا توأم با خواست ها و تقاضا های آموزشی در محیط مدرسه و انتظارات والدین از نوجوانان ، سلامت و بهداشت روانی آنها را به مخاطره می اندازد و بر عملكرد كلی و تحصیلی آنها تأثیر منفی می گذارد (نایمی و واینیوماكی ،1999 ) پژوهش ها حاكی است افرادی كه در رویارویی با چنین مسائلی فاقد توانایی های لازم و اساسی هستند ، آسب پذیر بوده و مشكلاتی نظیر افسردگی ، اضطراب ، تنهایی و احساس طرد شدگی ، كمرویی ، خشم ، تعارض بین فردی و....را تجربه می كنند. در عین حال پژوهش های بیشماری حاكی است كه بسیاری از مشكلات بهداشتی و اختلالات روانی – عاطفی ریشه های روانی – اجتماعی دارند و ارتقای مهارتهای مقابله ای و توانایی های روانی – اجتماعی در بهبود و سلامت روانشناختی افراد بسیار مؤثر است . این توانایی ها فرد را برای مقابله مؤثر باموقعیت های تعارض زا یاری می كند و شخص را قادر می سازد تا در رابطه با سایر افراد جامعه ، فرهنگ و محیط خود به گونه ای مثبت و سازگارانه عمل كرده و سلامت به ویژه سلامت روانی خود را تامین كند . به همین دلیل در سالهای اخیر آموزش مهارتهای زندگی برای آماده نمودن افراد هنگام مقابله با مشكلات و فشارهای زندگی و ایجاد رفتارهای مثبت و كاهش رفتارهای منفی و در نتیجه دستیابی به زندگی موفقیت آمیز مورد توجه روانشنا سان و دست اندر كاران نظام های آموزشی قرار گرفته است. برنامه ها ی آموزشی مهارت های زندگی به دامنه وسیعی از مهارتهای زندگی به دامنه وسیعی از مهارتها برمی گردد، اما مهارتهای اجتماعی و ارتباطی از جمله مهارت هایی می باشد كه آموزش این مهرت ها تأثیر قابل توجهی بر كاهش رفتارهای منفی و افزایش رفتارهای مثبت و سازگارانه داشته است .در حقیقت ، ارتباط بین فردی یكی از مهمترین توانایی های بشر است اما برخی افراد در برقراری ارتباط ،مهارت لازم را نداشته و یا پاسخ های آنها اغلب اثری منفی بر ارتباط دارند و همین سدهای ارتباطی ممكن است به تنهایی و كناره گیری اجتماعی و نیز عدم كارایی تحصیلی و شغلی فرد منجر شود . حتی برخی از صاحب نظران معتقد ند كه اختلالات روانی در اصل ناشی از مشكلات مربوط به ارتباط نا مناسب است و بیمار روانی از روابط انسانی محروم مانده است (بولتون ترجمه سهرابی ،1381 ) . بنابراین با آگاهی از نقش مهارت های اجتماعی در تأمین سلامت روانشناختی افراد و با توجه به اهمیت یادگیری این مهارت ها برای مواجهه با مسائل و مشكلات روز مره و تأثیر آن بر بهبود زندگی فردی و اجتماعی این تحقیق در صدد است تا میزان اثر بخشی آموزش این مهرت ها در سلامت روانشناختی دانش آموزان مراجعه كننده به مراكز مشاوره را بررسی كند. کلمات کلیدی: مهارتهای زندگی مهارتهای ارتباطی سلامت روانشناختی - ضرورت و اهمیت پژوهش طبق آمار سازمان جهانی بهداشت انواع آسیب های روانی – اجتماعی در اغلب جوامع بطور نگران كننده ای رو به افزایش می باشد ، اختلالات روانی و عصبی ، وابستگی دارویی ، رفتارهای ضد اجتماعی و بزه كاری و .... به ویژه در نوجوانان روند صعود ی پیدا كرده است.تاكنون یكی از مهمترین برنامه ها یی كه جهت پیشگیری و كنترل آسیب های روانی- اجتماعی نوجوانان و جوانان طراحی و اجرا شده است ، برنامه پیشگیری موسوم به «آموزش مهارتهای زندگی » می باشد كه در سال 1993 به منظور ارتقای سطح بهداشت روان و پیشگیری از آسیب های روانی – اجتماعی از سوی سازمان بهداشت جهانی طراحی و در سطح وسیعی در كشورهای جهان مورد استفاده قرار گرفته است (رامشت و فرشاد ، 1383 ) . مهارت های زندگی عبارتند از مجموعه ای از توانایی ها كه زمینۀ سازگاری و رفتار مثبت و مفید را فراهم می آورند ، این توانایی ها ، فرد را قادر می سازد مسئولیت های نقش اجتماعی خود را بپذیرد و بدون لطمه زدن به خود و دیگران ، با خواست ها ، انتظارات و مشكلات روزانه ، به ویژه در روابط بین فردی ، به شكل مؤثری روبرو شود . پژو هشگران ، تأثیر مثبت مهارتهای زندگی را در كاهش سوء مصرف مواد ، استفاده از ظرفیت ها و كنش های هوش ، پیشگیری از رفتارها ی خشنونت آمیز ، تقویت اتكاء به نفس ، تقویت خود پنداری و .... مورد تأیید قرار داده اند . پژوهش های بسیاری نیز در مورد سایر آسیب های فردی و اجتماعی و بهبود آن ها از طریق آموزش مهارت های زندگی انجام یافته است كه مؤید گسترش آن است . یادگیری موفقیت آمیز مهارتهای زندگی ، احساس یاد گیرنده را در مورد خود و دیگران تحت تأثیر قرار می دهد . بعلاوه ، با تغییری كه كسب این مهارتها در نو جوان به وجود میاورد ، برداشت و نگرش دیگران نیز تغییر می بابد . بنابراین ، مهارت های زندگی یكی از عوامل عمدة گسترش بهداشت روان نوجوانان است ( طارمیان و همكاران ، 13383 ) مهارت هایی كه به« مهارت های زندگی » موسومند ، بی شمار هستند و ماهیت و تعریف آنها ، به نسب فرهنگ ها و موقعیت ها ، تغییر می یابد . تحلیل بنیادی این مهارت ها نشان می دهد كه می توان تعدادی از آنها را پایة فعالیت های مربوط به ارتقای بهداشت روانی در مدارس قرار داد . زیرا یكی از مهمترین محیط آموزشی است . براین اساس مهارت های ارتباطی و اجتماعی یكی از مهمترین مهارت هایی می باشند كه در افزایش سلامت روانشناختی افراد تأثیر بسزایی دارند . زیرا ارتباطات انسانی و روابط بین فردی مؤثر ، اساس و شالودة هویت و كمال انسانی است و مبنای اولیة پیوند وی با دیگران را تشكیل می دهد و موجب شكو فایی افراد و بهبود كیفیت روابط می شوند ( وود ، ترجمه فیروز بخت ،1379 ) . فهرست مطالب فصل اول:مسأله مورد بررسی مقدمه بیان مسأله ضرورت و اهمیت پژوهش اهداف پژوهش فرضیه های پژوهش تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها سلامت روانشناختی شیوه های حل مساله شیوه های حل تعا رض بین فردی مهارت جرأت ورزی فصل دوم:پیشینه تحقیق و پایه های نظری مفهوم سلامت ابعاد سلامت مهارتهای زندگی و مهارت های ارتباطی الف )مهارت های زندگی ب) ارتباطات ارتباطی حل مساله مؤلفه های حل مسأله الف ) جهت گیری به مساله ب) مهارت های خاص حل مساله راهبردهای مقابله ای سبکهای حل مساً له نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد حل تعارض بین فردی تعریف و ماهیت تعارض انواع تعارض الف )تعارض فرد با خود ب ) تعارض های گروهی و سازمانی منابع تعارض سبک های حل تعارض روشهای پیشگیری و مهار تعارض ها الف ) تعارض های شخصی و بین فردی ب) شیوه سازمان یافتن یک موسسه (یا یک رابطه ) با میزان تعارض هایی که در آن رخ می دهد ارتباط دارد جرأت ورزی یا ابزار وجود تعریف جرأت ورزی اثر بخشی جرات آموزی در کنترل مشکلات روانشناختی سبک های پاسخدهی افراد انواع جرأت ورزی مؤ لفه های جرأت ورزی تحقیقات انجام شده در خارج و داخل کشور فصل سوم:روش شناسی تحقیق روش تحقیق متغیرهای مستقل و وابسته جامعه آماری نمونه و روش نمونه گیری – ابزارهای جمع آوری اطلاعات مقیاس SCL90R 92 الف) معرفی مقیاس شاخص های کلی پریشانی: ب) شواهد مربوط به روایی واعتبار مقیاس ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات مقیاس شیوه حل مسأله الف) معرفی مقیاس : ب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات مقیاس نسخه دوم شیوۀ مقابله با تعارض رحیم (راسی II) 100 الف) معرفی مقیاس ب)شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس ج)شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات: مقیاس جرأتمندی جرابک الف) معرفی مقیاس ب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات دستورالعمل و برنامۀ آموزش مهارت های ارتباطی روش جمع آموری اطلاعات فصل چهارم :یافته های تحقیق فراوانی گروه ها تحلیل نتایج بر اساس فرضیه های تحقیق الف)آمار توصیفی جدول میانگین ،انحراف استاندارد، دامنه ،حداقل و حداکثر نمرات آزمودنیها در پیش آزمون جدول میانگین ، انحراف معیار ، دامنه ، حداقل وحداکثر نمرات آزمودنی ها در پس آزمودن جدول نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون مقیاس شیوه حل مسأله جدول نمرات آزمودنی ها در پس آزمون شیوۀ حل مسأله جدول نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابک جدول نمرات آزمودنی ها در پس آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابک جدول نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه حل تعارض رحیم جدول نمرات آزمودنی ها در پس آزمون پرسشنامه حل تعارض رحیم ب) آمار استنباطی جدول نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه ؛ متغیر وابسته : سلامت روانی الف)شیوه حل تعارض سازنده جدول نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛متغیر وابسته :شیوه حل تعارض سازنده ب)شیوۀ حل تعارض غیر سازنده جدول نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛متغیر وابسته : شیوه حل تعارض غیر سازنده الف)حل مسأله سازنده جدول شماره نتایج تحلیل کواریانس یکطرفه؛ متغیر وابسته : حل مسأله سازنده جدول نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛ متغیر وابسته: جرأت ورزی جدول نتایج آزمون tبرای مقایسه اثر بخشی آموزش مهارت های ارتباطی در سلامت روانشناختی دو گروه راهنمایی و متوسطه بحث و بررسی در مورد یافته های تحقیق فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری محدودیت های پژوهش پیشنهادات آزمون SCL90 139 21 مفهوم سلامت ابعاد سلامت مهارتهای زندگی و مهارت های ارتباطی الف )مهارت های زندگی ب) مهارت های ارتباطی حل مساله مؤلفه های حل مسأله الف ) جهت گیری به مساله : ب) مهارت های خاص حل مساله : راهبردهای مقابله ای سبکهای حل مساً له نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد حل تعارض بین فردی تعریف و ماهیت تعارض انواع تعارض الف )تعارض فرد با خود ب ) تعارض های گروهی و سازمانی تعارض و تضاد میان ارزش ها تعارض و تضاد بین نیاز ها منابع تعارض سبک های حل تعارض روشهای پیشگیری و مهار تعارض ها الف ) تعارض های شخصی و بین فردی منابع مورد استفاده