توسعه مدل های استرس شغلی و نقش سایکولوژی شناختی در مدل های استرس

به دلیل پیچیدگی پدیده استرس ، تحقیقات استرس به توسعه تعدادی از مدل های چگونگی ایجاد استرس شغلی منتهی شد. این مدل برگرفته از تلاش های اولیه در مورد نظریه های استرس در سطوح مدل های شناختی ، سایکولوژی و فیزیولوژیکی پاسخ های استرس بود.

نقش سایکولوژی شناختی در مدل های استرس
یک اصل مهم و اساسی از مدل های شناختی استرس این است که فرایند درک و تعبیر دنیای خارج ، چگونگی وضعیت روانی را تبیین می کند و خطراتی چون بیماری های قلبی عروقی را بدنبال دارد اثرات روانی استرس از طریق مفاهیم فشار کاری تحلیل می شوند . دیدگاه شناختی – روانی «بار کاری» را اینگونه تعریف می کند: «تمامی اطلاعاتی که کارمند برای انجام وظایف نیاز دارد بداند و درک کند. » فشار کاری زمانی رخ می دهد که فرایند ورود اطلاعات به فرد بیش از فرایند توانایی های وی است. این مدل ها بر فشار کاری ، مشکلات ارتباطی و ذهنی تاکید می ورزند. دیدگاه سایکولوژی تمایل دارد نقش استرسورهای فعال کاری را کاهش دهد و بجای آن بر اهمیت برآورد فرد از موقعیت تاکید نماید. اگر چه این رویکرد هنگامی که امکان اصلاح شرایط وجود دارد، مفیداست ولی زمانی که نیاز به ایجاد تغییرات اساسی در موقعیت باشد این دیدگاه جایی ندارد.

نظریه های فیزیولوژیکی استرس
نظریه های پاسخ فیزیولوژیکی استرس بر دو مکانیسم تاکید می ورزند:
1) پاسخ مرکزی آدرنال با دخالت اپی نفرین و نوراپی نفرین
2) پاسخ قشر آدرنال با دخالت کورتیزول

پاسخ مقابله – مقابله کانن بر تحریک قسمت مرکزی آدرنال و ترشح دلالت دارد . مکانیزم های مرکزی آدرنال به عواملی مانند تحریک پذیری شرایط ، فشار زمانی بمنظور افزایش عملکرد و درجاتی از موقعیت های اجتماعی کار مثل چالش های اقتدار پاسخ می دهند. پاسخ قشر آدرنال دوره ای است و هنگامی فعال می شود که فرد با استرس بیش از حد و خارج ازکنترل ،مواجه می شود. هنری و استیفن این رفتار را کاهش یا فقدان ارتباط اجتماعی توصیف کرده اند که منجر به قطع و کاهش تعاملات اجتماعی می شود. سیستم های کنترل بیولوژیکی شامل سیستم های عصبی، قلب و عروق و سایواندوکرین است و بیماری مرتبط با استرس ، فشار خون می باشد.

فهرست مطالب
1-2-2 مقدمه 3
2-2-2 تعريف استرس 4
3-2-2 مدل های استرس 6
3-3-2-2 مدل تاثیر متقابل یا تعاملی (لازاروس1 1966) 8
شکل (4-2) مدل تاثیر متقابل 9
ارزیابی توسط فرد 9
عدم توازن =استرس 9
نتیجه و پاسخ استرس 9
4-3-2-2 مدل تناسب شخص – محیط (مدل کاپلان ، 1998) 9
5-3-2-2 مدل کنترل – تقاضای شغل (مدل کارازک) 10
سطح استرس 11
6-3-2-2 مدل عدم تعادل تلاش – پاداش ، سایگریست1 ( 1996) 12
4-2-2 توسعه مدل های استرس شغلی 12
1-4-2-2 نقش سایکولوژی شناختی در مدل های استرس 12
2-4-2-2 نظریه های فیزیولوژیکی استرس 12
5-2-2 عوامل ایجاد کننده استرس شغلی: 13
1) خط مشی ها سازمانی: 14
2) ساختار سازمانی: 14
3) شرایط فیزیکی سازمان: 14
4) فرآیندهای سازمانی: 15
1)عوامل محیطی: 15
2)عوامل سازمانی: 15
3)عوامل فردی: 15
1-عوامل استرس زای زمانی: 16
2-عوامل استرس زای رویارویی: 16
3-عوامل استرس زای موقعیتی: 16
4- عوامل استرس زای ناشی از انتظار: 17
6-2-2رابطه استرس و عملکرد 17
7-2-2 انواع استرس از لحاظ پیامدهای آن 18
1) استرس منفی 18
2) استرس خنثی: 18
3) استرس مثبت: 19
8-2-2 علایم و نشانه های استرس : 19
1-8-2-2 پیامدهای فردی : 19
1- عملکرد : 20
2- کناره گیری : 20
3- طرز تلقی ها : 20
منبع : مورهد/ گریفین، ترجمه الوانی و معمار زاده، 1377، ص 168 21
9-2-2 استرس معلمان 21
مبانی پژوهشی 24
منابع 30