مبانی و پیشینه نظری استرس

استرس واژه‌اي است در اصل به معني فشار و نيرو. در جهان فيزيكي هر گاه فشاري بر چيزي وارد شود كنشي بر آن وارد مي‌كند، ثبات اجزاي دروني آن را بر هم مي‌زند و تنشي در آن پديد مي‌آورد و بر مي‌آشوبد و سرانجام آن شي را به واكنش مي‌اندازد. در مهندسي گفته مي‌شود كه هر گاه فشار وارده از مقاومت شي در گذرد آن شي متلاشي مي‌شود و از وضعيت موجودش در مي‌آيد. روانشناسان و ديگر صاحبنظران استرس نيز مي‌گويند روي هم جمع شدن رويداد‌هاي زندگي كه سازگاري فرد را با وضع موجودش بر هم مي‌زند موجب استرس مي‌شود (رندال و التماير 1377، 10).

منظور از استرس هر نيرويي است كه در موقع اعمال بر يك سيستم سبب تغييرات قابل توجه در شكل سيستم مي گردد. اين اصطلاح به نيروهاي فيزيكي ، روانشناختي و فشارها اطلاق مي شود. در اين صورت استرس به اين مفهوم يك علت است. از ديد ديگر استرس يك حالت تنش روانشناختي است كه به وسيله انواع نيروها يا فغشارها به وجود مي آيد از اين رو استرس در مفهوم دوم يك معلول است.

همچنين استرس نرخ ترس و فشار در بدن كه در طول زندگي ايجاد مي‌شود، توصيف شده است. استرس توسط يك دوره كلي از فشار، مشكلات و تجربه‌هاي افراد است كه در طول زندگي بوجود مي‌آيد. خود استرس نه خوب است و نه بد. در حقيقت بعضي درجات استرس عادي است و براي ادامه حيات روزمره لازم است. حتي هنگامي كه افراد استراحت مي‌كنند، درجات كمي از استرس وجود دارد. بدون استرس انگيزه و انرژي وجود نخواهد داشت. استرس براي هر فرد اجتناب ناپذير است. استرس يك وضعيت فشار است كه روي احساسات يك نفر بوسيله فرايند‌ها و شرايط فيزيكي اثر مي‌گذارد و امروزه يكي از مسائل مهم و مورد توجه در حوزه سلامت فردي، سازماني و اجتماعي است (استون1 2004، 662)1.

فهرست مطالب

1-2-2 مقدمه 8
2-2-2 تعريف استرس 9
3-2-2 مدل های استرس 10
3-3-2-2 مدل تاثیر متقابل یا تعاملی (لازاروس1 1966) 13
شکل (4-2) مدل تاثیر متقابل 14
ارزیابی توسط فرد 14
عدم توازن =استرس 14
نتیجه و پاسخ استرس 14
4-3-2-2 مدل تناسب شخص – محیط (مدل کاپلان ، 1998) 14
5-3-2-2 مدل کنترل – تقاضای شغل (مدل کارازک) 15
شکل(5-2 ) 15
سطح استرس 16
6-3-2-2 مدل عدم تعادل تلاش – پاداش ، سایگریست1 ( 1996) 16
4-2-2 توسعه مدل های استرس شغلی 17
1-4-2-2 نقش سایکولوژی شناختی در مدل های استرس 17
2-4-2-2 نظریه های فیزیولوژیکی استرس 17
5-2-2 عوامل ایجاد کننده استرس شغلی: 18
1) خط مشی ها سازمانی: 19
2) ساختار سازمانی: 19
3) شرایط فیزیکی سازمان: 19
4) فرآیندهای سازمانی: 20
1)عوامل محیطی: 20
2)عوامل سازمانی: 20
3)عوامل فردی: 20
1-عوامل استرس زای زمانی: 20
2-عوامل استرس زای رویارویی: 21
3-عوامل استرس زای موقعیتی: 21
4- عوامل استرس زای ناشی از انتظار: 21
6-2-2رابطه استرس و عملکرد 22
7-2-2 انواع استرس از لحاظ پیامدهای آن 22
1) استرس منفی 23
2) استرس خنثی: 23
3) استرس مثبت: 23
8-2-2 علایم و نشانه های استرس : 23
1-8-2-2 پیامدهای فردی : 24
1- عملکرد : 24
2- کناره گیری : 24
3- طرز تلقی ها : 25
منبع : مورهد/ گریفین، ترجمه الوانی و معمار زاده، 1377، ص 168 25
9-2-2 استرس معلمان 26

مبانی پژوهشی 28
جمع بندي 34
نام مولفه ها 35
1-ثبات شغلی 35
2- امکان بروز خلاقیت در شغل 35
3-عاطفی بودن محیط کار 35
4-رضایت مادی 35
5-وجود نظام های فعال و رسیدگی به شکایات کارکنان و دفاع از آن ها 35
چارچوب مفهومی پژوهش 35
1- تعهد عاطفی 36
2- تعهد مستمر 36
3- تعهد هنجاری 36
استرس شغلی 36
نام مولفه 36
1- نگرش به مهارت 36
2- قدرت تصمیم گیری 36
3- کنترل وظایف 36
4- فشار کاری و زمانی 36
5- ابهام نقش 36
6- عدم امنیت شغلی 36
7- کمبود ارزش 36
8- حمایت اجتماعی مدیر 36
منابع 37