پدیده سلامت و فساد اداری در سازمانها و بررسی نظریه ها و روش های سنجش سلامت و فساد اداری

در این نوشتار به بررسی مفاهیم و تعاریف موجود از پدیده‌ی سلامت و فساد اداری در سازمان‌ها پرداخته خواهد شد و سپس گزاره‌های موجود در این موضوع اعم از نظریه‌ها و روش‌های سنجش سلامت و فساد اداری مورد توجه قرار خواهند گرفت. در نهایت نیز تحقیق‌ها و پژوهش‌هایی را که در رابطه با موضوع سلامت و فساد اداری و سنجش این پدیده در سطوح ملی و سازمانی و محلی انجام گرفته‌اند گرد آورده و نتیجه‌گیری انجام خواهد گرفت.

فساد و سلامت پدیده‌هایی هستند که در روابط و کنش‌های اجتماعی افراد جامعه، بروز نموده و همانند سایر پدیده‌های اجتماعی، دارای ابعاد، تعاریف و مشخصه‌های پیچیده و متنوع خود می‌باشند. از آن‌جا که پدیده‌ی اجتماعی، هر واقعه‌ای است که در جامعه رخ می‌دهد؛ می‌توان نتیجه گرفت از آن هنگام که اجتماعات انسانی از مرحله‌ی بسیط خود پای فراتر نهاده‌اند و وارد مرحله‌ای از تاریخ خود شده‌اند که در آن‌ها گروه‌های ثانوی شکل گرفته و این گروه‌ها به برخی از اشکال خیر محدود (زمین، مسکوکات، بردگان، مراتع، و غیره) و انواع قدرت (قهریه، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و قدرت ناشی از تخصص فنی) دسترسی داشته‌اند، مشکلی به نام فساد هویدا شده است.

هم‌چنین نمونه‌های بسیار جالبی در تاریخ اسلام وجود دارد که حاکی از آن است که برخی از نیروهای اسلام نیز برای کسب منافع مادی، کسانی را که اسلام آورده بودند کشتند و به همین دلیل از طرف خداوند و پیامبر مؤاخذه شدند: "قرآن ... می‌فرماید: (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِی سَبِیلِ اللهِ فَتَبَیَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقی إِلَیْکُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً) «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که در راه خدا گام می‌زنید (و برای جهاد می‌روید) تحقیق کنید و به خاطر این که سرمایه‌ی ناپایدار دنیا (و غنایمی) به دست آورید، به کسی که اظهار اسلام می‌کند نگویید مسلمان نیستی».

در شأن نزول این آیه آمده است: پس از بازگشت رسول خدا (ص) از غزوه‌ی خیبر، اسامه بن زید را به همراه جمعی، به سوی تعدادی از روستاهای یهودی‌نشین اطراف فدک فرستادند تا آنان را به اسلام دعوت کند. مردی یهودی به نام «مرداس بن نهیک» که از حضور اسامه آگاهی یافت، نزدیکان و اموال خود را در کنار کوه جمع نمود و نزد اسامه آمد، در حالی که می‌گفت: «أشهد أن لا اله اللَّه و ان محمداً رسول اللَّه»، امّا اسامه او را به قتل رساند. وی پس از بازگشت، نزد رسول خدا (ص) رفت و جریان را به حضرت گفت. رسول خدا (ص) به او فرمود: «مردی را کشتی که به لا اله الا اللَّه و انّی رسول اللَّه، شهادت داد!»اسامه گفت: «اي رسول خدا، او براي نجات از كشتن، شهادت داد». رسول خدا (ص) فرمود: «آيا دل او را شكافتي تا آگاهي يابی!» (رجبی، صص.15-14).فساد و سلامت در اغلب تحقیقات در پیوند با هم قرار داده شده‌اند. برخی محققان این دو را دو روی یک سکه دانسته‌اند و مطالعه‌ی یکی را مطالعه‌ی آن دیگری نیز تلقی کرده‌اند و برخی نیز به‌ منظور رعایت دقیق‌تر معیارهای علمی کوشیده‌اند در باب هر یک پژوهش و بررسی جداگانه‌ای انجام دهند و از مجموع این بررسی‌ها به نتایج مکملی نائل شوند. در این تحقیق نگاه دوم، مبنای ادامه‌ی مباحث خواهد بود.

پایان نامه فساد اداری می باشد که پدیده سلامت و فساد اداری در سازمانها و بررسی نظریه ها و روش های سنجش سلامت و فساد اداری را مورد بحث قرار می دهد..

فهرست:
2-1- مقدمه: 3
2-2- مفاهیم و تعاریف: 5
2-2-1- مفاهیم و تعاریف فساد: 5
2-2-2-1- انواع فساد: 8
2-2-2-2- فصل مشترک مباحث مربوط به فساد 12
2-2-2- مفاهیم و تعاریف سلامت: 14
2-2-2- 1- سطوح و دسته‌بندی تعاریف سلامت: 17
2-2-2-2- تعاریف سلبی سلامت: 17
2-2- 2-3- تعاریف ایجابی سلامت: 18
2-3-جمع‌بندی تعاریف: 24
2-4- گزاره‌های سلامت و فساد: 25
2-4-1- نظریه‌های موجود در فساد: 25
2-4-1-1- نظریه‌ی سیب بد: 27
2-4-1-2- نظریه‌ی رهایی اخلاقی: 27
2-4-1-3- نظریه‌ی کنش بوردیو: تحلیل رغبت 29
2-4-1-4- نظریه‌ی موازنه‌ی هزینه‌ها و پاداش‌های مورد انتظار فساد(رویکرد انتخاب عمومی): 30
2-4-1-5- نظریه‌ی فرهنگی‌هافستند: 31
2-4-1-6- نظریه‌ی فرهنگ سازمانی: 33
2-4-1-7- نظریه‌ی سلامت سلزنیک: 34
2-4-1-8- نظریه سلامت ماروین بروان: 35
2-4-2- روش‌های سنجش سلامت و فساد: 36
2-4-2-1- روش‌های سنجش فساد 36
2-4-2-2- روش‌های سنجش سلامت: 42
2-5- جمع‌بندی پژوهش‌های داخلی و خارجی: 51
2-5-1- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های داخلی: 94
2-5-2- تجزیه و تحلیل پژوهش‌های خارجی: 96
2-6- مدل مفهومی برآمده از پژوهش‌های پیشین و نتیجه‌گیری: 100
فهرست منابع و مآخذ: 103

فهرست جداول:
جدول 5: مروری اجمالی بر تحقیق‌های داخلی 52
جدول 6: مروری اجمالی بر تحقیق‌های خارجی 83
فهرست نمودارها و اشکال:
نمودار 3: شکل رهایی اخلاقی و فرایند منتهی به فساد 31
نمودار 4: وضعیت فساد به صورت نموداری 34
نمودار 5: معبد سلامت TI (TI,2012) 46
نمودار 6: مدل سنجش سلامت/فساد دکتر بازرگانی و همکاران 51
نمودار 7: مدل سنجش سلامت اداری شورای دستگاه‌های نظارتی 53
نمودار 8: پراکندگی سطوح مطالعات و پژوهش‌ها 97
نمودار 9: متغیر وابسته در پژوهش‌های ذکر شده در ادبیات داخلی 97
نمودار 10: نمودار فراوانی ابعاد پژوهشی در رابطه با موضوع سلامت و فساد 99
نمودار 11: فراوانی سطوح تحلیل در ادبیات خارجی 99
نمودار 12: فراوانی موضوعات اصلی پژوهش در ادبیات خارجی 100
نمودار 13: مدل مفهومی تحقیق (عابدی جعفری, حسن; محدثی, حسن; فاضلی, محمد; حسینی هاشمی, سید داوود; حبیبی, لیلی, 1391) 105

شکل 1: مدل سلامت ماروین بروان (Brown, 2005) 39