مهمترین نظریات موجود در زمینه روابط میان شرایط محیط کار و وضعیت عملکرد و سلامتی فرد

در زمينه تعامل ويژگي هاي محيط کار با وضعيت عملکرد شغلي کارکنان و همچنين سلامت رواني و جسماني آنها چندين نظريه مطرح شده اند که در اين بخش به برجسته ترين آنها اشاره مي شود.

1- مدل انتظارات کار-کنترل
مدل انتظارات کار-کنترل (کاراسک، 1979)، محيط كار را بر حسب كنترل و تقاضا توصيف مي کند. به اين معني که محيط كار مي‌تواند با دو عنصر مهم از هم تمايز داده شود: مطالباتي كه بر عهده كارمند نهاده مي شود و وسعت عمل و محدوده تصميمي كه به كارمند داده مي شود. در واقع اين مدل حاوي دو پيش بيني است: اول اينكه تنيدگي شغلي با افزايش تقاضاهاي شغلي افزايش مي‌يابد، دوم اينكه اگر چالش هاي يك شغل با توانايي هاي فرد شاغل براي غلبه بر اين چالش ها متناسب باشد، الگوي رفتاري مناسبي بروز مي كند كه به هدايت مؤثرِ انگيزه هاي کارمند منجر مي شود (هيگاشيگوچي و همكاران 2003 ؛ ولدهاون و همکاران، 2005).

به عبارت ديگر، اين نظريه منبع اوليه استرس شغلي و حالات ناسازگار با سلامت رواني را ناشي از عدم توازن ميان انتظارات کار با ميزان آزادي عرصه براي تصميم گيري فرد، فعاليت او، و استفاده از مهارت هاي او مي داند. در صورتي که تقاضاهاي شغل بالا و استقلال عمل فرد کم باشد، سلامت روان در معرض خطر قرار مي گيرد و اين خود، کيفيت عملکرد را کاهش مي دهد (کاراسک و تورز، 1990).

اين مدل بعدها توسط كاراسك و همكارانش بسط پيدا كرد تا حمايت اجتماعي را که بر اساس تحقيقات موجود برسلامت روان در محيط هاي کار مؤثر نشان داده شد دربر بگيرد. به اين ترتيب به اين مدل مبسوط، مدل حمايت ـ كنترل ـ تقاضا مي‌گويند (هيگاشيگوچي و همکاران، 2003). پيش بيني اين مدل آن است كه شديدترين واكنش هاي مربوط به فشار كار (مثل افسردگي،خستگي مفرط، شكايات جسماني و به طور کلي فرسودگي) زماني رخ مي دهد كه افراد با تقاضاي كار بالا، دامنه اختيار تصميم گيري پايين و حمايت اجتماعي ضعيف در محيط روبرو مي شوند (هيگاشيگوچي و همكاران، 2003؛ ولدهاون و همکاران 2005).

فهرست مطالب
1مروري بر مهمترين نظريه هاي موجود 2
1-1-1- مدل انتظارات کار-کنترل 2
1-1-2- نظريه توازن ميان ميزان تلاش و پاداش 3
1-1-3- تئوري حفظ منابع 4
1-1-4- ساير نظريات 4
1-2- فرسودگي شغلي 5
1-2-1- مفهوم فرسودگي شغلي 5
1-2-2- عوامل ايجادکننده فرسودگي شغلي 6
1-2-2-1- عوامل فردي 6
1-2-2-2- عوامل سازماني 8
1-2-2-3- عوامل رابطهاي 11
1-2-3- پيامدهاي فرسودگي شغلي 12
1-2-3-1- پيامدهاي جسمي 12
1-2-3-2- پيامدهاي رواني 12
1-2-3-3- پيامدهاي شغلي 13
1-3- سلامت روان 14
1-4- پيشينه تحقيق 19
1-4-1- تحقيقات خارجي 19
1-4-2- تحقيقات داخلي 21
1-5- خلاصه
منابع فارسي: 26
منابع لاتین 30