نظريه امامت در ترازوي نقد اركان اصلي نظريه نظرية امامت، از ابتداي تكون تاكنون فراز و نشيبهاي فراواني را پشت سر نهاده و عالمان و متكلمان شيعه در طول تاريخ، قرائتهاي مختلفي از آن داشتهاند. لكن يك قرائت خاص همواره رواج و شهرت بيشتري داشته و خصوصاً در عصر حاضر سطرة خود را بر تلقيهاي ديگر گسترانده و شكل تفسير رسمي را پيدا كرده است. اركان اين تلقي خاص به شرح زير است: الف) وجود امامان معصوم پس از پيامبر (ص) ضرورت دارد و بر خداوند واجب است براي رهبري و هدايت امت و حفظ شريعت، امامان معصومي را به عنوان جانشينان پيامبر اسلام نصب كند، (اصل وجوب و ضرورت امامت) ب) خداوند براي دوران پس از پيامبر (ص) دوازده امام معصوم را- كه اولين آنها امام عليبنابيطالب و آخرينشان حضرت مهدي (ع) ميباشد- به امامت امت نصب نموده است. (نصب الهي امامان دوازدهگانه)