اقدام پژوهی چگونه توانستم به کمک شش راهکار اساسی و بازدید از اماکن مختلف درس ریاضی و هندسه را به صورت ملموس به دانش آموزانم یاد دهم؟

چکيده

چو بنگریم کرات ، سیارات و ستاره ها را برمداری از نظم ریاضی ببینیم که اندک تغییری در این حرکت می توانست نابودی را به ارمغان آورد و چون گوش فرا دهیم هر ترنمی جان مایه ای از راز ریاضی را به جان دارد . ریاضی علم مناظر و مرایا ، علم مقابله و اعداد و علم فهم و نجات ، گاه نهایت را چنان نزدیک که می توان چشم پوشید و گاه نزدیک را چنان دور که عالمی به یاری خواستن . سایه ذره لطف الهی چون بر دلی افتد مجنون وار شیدای دو چندانش کند تا رخصتی یابد وبا چشمه دل ذره بیند و چون ذره در ذره افتد کمال هنر در هر ذره کاینات بیند و اقرار نماید که اوست اولین معلم ریاضی و اولین معلم هنر . ( مظفر غربي ) در این سیر سایه رضوان بردلم افتاد و درپی فرصتی تا اولین معلم هستی را از خود خشنود گردانم قلم وجان در وادی عشق به مشق واداشتم وبا تلاشی بدون چشم داشت سعی کردم که دانش آموزان و دبیران ریاضی را به رسم هندسي که بخشی از درس ریاضی راهنمایی است علاقه مند کنم . امید است مثمر ثمر واقع شده و مورد عنایت همکاران و خوانندگان عزیز قرار بگیرد .

مقدمه

در سال تحصیلی اخیر با هدف افزایش علاقه مندی دانش آموزان به رسم هندسی کتاب ریاضی راهنمایی طرحی را با شش راه كار بردانش آموزان مدرسه راهنمایی عفت حاجی آباد ارائه دادم . راه کارهای انجام شده عبارتند از : 1- بازدید اماکن متبرکه 2-رسم چند قوس و و گنبد 3- طراحی چند قطعه مکانیکی توسط دانش آموز 4-درست کردن الگوی فراکتال هندسی 5- معرفی ستاره جغرافیا که معرف جهات اصلی و فرعی در جغرافیاست 6-معرفی چند کتاب . علی رغم نتایج مثبتی که انجام این طرح براي من ودانش آموزان داشت بعضی از راه کارها ناتمام ماند یا موفق به اجرای آنها نشدم. بنابراین با یک رویکرد فرایندی و راهبردی منسجم طرح های قبلی را با کمی تغییر و اصلاح مجدد و روش های جدید و متنوع ديگر به تقویت موضوع در دانش آموزان و دبیران محترم ریاضی پرداختم . – در راه کارهایم برای حل این مسئله با فعالیت های تکمیلی سعی کردم دانش آموزان ودبیران ریاضی را با کاربرد و کارایی رسم های تزیینی و فنی در مکان ها و موقعیت های مختلف آشنا کنم تا یک تصویر عینی ساده و روشن در ذهن آنان بوجود آید و زمینه را برای علاقه مندی آنان ایجاد کنم . – به منظور آشنایی و تعمیم و تطبیق کاربرد رسم ریاضی ، کاربرد رسم های كتاب دوره راهنمایی را در منبت کاری آینه کاری و… نشان دادم ، همچنین با در اختیار گذاشتن طرح هایی دانش آموزان احجام هندسی زیبا و نقوش سنتی و معماری را با اشکال هندسی درست کردند . کاربرد رسم را در تذهیب و الگوهای خیاطی به آنان شناساندم ، شش کتاب درزمینه آشنایی با رسم جهت مطالعه به دانش آموزان و همکاران معرفی نمودم . از جمله اقدامات انجام شده برای دبیران تهیه پوستر و برنامه Power point بود . پس از اجرای این راه کارها دبیران ریاضی نیز نسبت به رسم هندسی بی تفاوت نبودند. همچنین دانش آموزان اعتراف بر جذاب بودن رسم هندسه و زنگ ریاضی كردند . آنان رسم ابتکاری شان را بصورت کارت پستال در آورده و به معلم شان تقدیم می کنند اولیای آنها نسبت به اجرای این طرح اظهار رضایت نمودند . درضمن تدریس ریاضی به شیوه نو و جدید تحقق یافت . نتایج به دست آمده حاکی از افزایش علاقه مندی و توجه دانش آموزان و دبیران ریاضی به رسم هندسی می باشند .

توصيف وضع موجود

به نام خدایی که توفیق ازاوست دل زنده را نورتحقیق ازاوست اینجانب ……….. دارای مدرک ………… ، تقریبا مدت …… سال است که مشغول خدمت در کسوت مقدس آموزگاری می باشم . هنگامی که دردوران راهنمایی ، مشغول به تحصیل علم ودانش بودم ، علی رغم علاقه خاصی که به درس ریاضی داشتم ٬ بخشی از این درس به نام رسم درمن وسایر همکلاسی هایم یک نوع دلزدگی و بی علاقه گی ایجاد می کرد . معلم مربوطه آموزش مختصری به ما می داد ٬ سپس ازما می خواست که روی صفحه روغنی و با قلم رسم و جوهرتکلیف مربوطه راانجام دهیم . من واکثریت قریب به اتفاق بچه ها به دلیل پخش شدن جوهر و کثیف شدن رسم ومشکلات دیگری که ضمن کار پیش می آمد ٬ علی رغم تلاش وزحمت فراوان ٬ نمره خوبی ازاین قسمت نمی گرفتیم و همیشه می گفتیم که « رسم به چه دردی می خورد و چه ارتباطی باریاضی دارد ؟‍‍! » تا این که وارد تربیت معلم شده ودررشته دبیری ریاضی به تحصیل مشغول شدم . درآنجا نیزدربررسی کتب به بخش رسم که می رسیدم همان بی علاقه گی وفقدان انگیزه دوران تحصیل به سراغم می آمد و باز همان سؤال که« این مبحث به چه دردی می خورد» را مطرح می کردم . درآن جا چند رسم ابتکاری را کشیدم که مورد تأیید استاد و سایردانشجویان قرارگرفت و همین امرمشوقی شد ، که درارتباط این بخش بامبحث ریاضی و به طورکلی ، کارآیی آن ٬ بدنبال جوابی قانع کننده باشم . دانش آموزان مدرسه عفت حاجی آباد بیشترازمدارس دیگر ، نسبت به قسمت رسم ریاضیات دلسرد و بی تفاوت بودند و بارهااین جملات را ازآنها شنیدم که می گفتند : « رسم چه کارش باریاضی » یا « درس خیلی مسخره ای است وبه چه دردی می خورد ؟ ». تکالیف رسم شان رایا اولیاﺀ انجام می دادندیااگرخودشان ترسیم می کردند ، صرفاًً برای رفع تکلیف بود . طبق مطالعات انجام شده درآزمون تیمز حدود80تا90درصددانش آموزان کشورهای مختلف٬درک صحیحی ازچگونگی کاربردهندسه دردنیای واقعی ندارندوهمین مانع نوآوری وتفکرخلاق درآنان شده وباعث دلسردی آنان نسبت به هندسه می گردد . ( کیامنش ٬ نوری-1377 ). بنابراین درسال تحصیلی91-90 با اجرای شش فعالیت تکمیلی درکارآیی وکاربرد رسم هندسی درمکان هاو موقعیت های مختلف تاحدزیادی موفق به ایجادعلاقه مندی دردانش آموزان نسبت به رسم وتدریس آن به شیوه نووجدید شدم . درحین انجام اقدامات فوق متوجه شدم که همکاران محترم ریاضی نسبت به کاربرد وکارآیی رسم هندسه نیزنا آگاه وبی تفاوت هستندوهمین امربی علاقه گی دانش آموزان راتشدید می نماید . با بررسی گزارشات ارائه شده توسط مؤسسه تیمزمشخص گردیده است که معلمان ایران درمقایسه باهمکاران خوددرکشورهای دیگرآموزش کمتری می بینند . (کیامنش٬ نوری –1377 ) بنابراین به نظرمی رسد که تنها عامل ، دانش آموزان نیست که برروندکار تأثیر می گذارد ، بلکه باید عوامل دیگرازجمله علاقه وآگاهی دبیران ریاضی نسبت به کاربرد و کارآیی رسم هندسه را نیز مد نظرقرارداد . اكثردانش آموزان این مدرسه ٬ علاقه وتمایل زیادی نسبت به درس ریاضی ازخود نشان می دهند و شاید این درس را بیشتر از دروس دیگرمطالعه می کنند ، اما برای آنان این سؤال که« رسم چه کارش با ریاضی؟» مطرحبود . بنابراین ازابتدای سال تحصیلی ازطریق یک رویکرد فرآیندی وراهبردی منسجم با استفاده از طرح های قبلی با کمی تغییر و اصلاح مجدد ٬ و روش های جدید ومتنوع ٬ به تقویت موضوع دردانش آموزان و همکاران محترم پرداختم.