اقدام پژوهی چگونه توانستم هنرجویانم را به شرکت در نماز جماعت علاقه مند سازم ؟

بيان مسأله

نماز به عنوان یک فریضه مذهبی دارای اثرات تربیتی درابعاد مختلف فردی،گروهی،بهداشتی و روانی در محدوده خانواده می باشد.اجرای فریضه نماز در شکل‌گیری صحیح روابط میان اعضای خانواده نقش عمده‌ای دارد. با اجرای این فریضه خانواده به یک محیط مقدس تبدیل شده،روابط افراد دارای قداست ویژه‌ای می گردد و نوجوان در محیط خانواده،نماز را در خود درونی ساخته، خود را ملزم به رعایت دستورات بهداشتی و اخلاقی می داند.خانواده‌ای که اعضای آن با برپایی نماز به طهارت درونی خود می‌پردازند پشتوانه محکمی برای معنویت است که درمقابل ناملایمات زندگی آن‌ها را حمایت می نماید. (احمدی ،1389،ص 32 ) چنین افرادی از نظر روحی توکل به خدا کرده،اعتماد به نفس داشته ودر مقابل مصائب ومشکلات خود را نمی‌بازند. در نتیجه اختلالات روحی مانند اضطراب،ترس،افسردگی،ازخودبیگانگی وخودکشی در چنین افرادی بندرت دیده می گردد.(ماهنامه رشد،1390)آموزشگاه بعد از خانواده دومین نهادی است که در تمایل و رغبت دانش‌آموزان به نماز بسیار موثر است. از آنجا که آموزشگاه از لحاظ روابط گروهی وسیع‌تر است دانش‌آموزان در آنجا روابط گسترده‌ای پیدا می‌کنند. آنان در روابط آموزشی با دوستان،همکلاسان،معلمان و اولیای آموزشگاه قرار می‌گیرند. نماز یک عمل عبادی است. وقادر است این روابط را از سطح آموزش بالا برده‌،در سطح تربیتی وفرهنگی قرار دهد. (خدایاری فرد،1390،ص 24) در متون دینی مامثل قرآن کریم، نهج‌البلاغه وکتاب‌های حدیث به خواندن نماز تأکید شده وآمده است:نماز،وسیله‌ای برای پاک شدن از خودبینی است(نهج البلاغه ،حکمت252) به درستی که نماز انسان را از کار ناشایست باز می دارد.(عنکبوت،آیه45) نماز به پا دارید وزکات را اداکنید وبا این وسیله روح وجسم خود را نیرومند سازید وبدانید هر کار خیری برای خود از پیش می‌فرستید آن را نزد خدا خواهید یافت که محققاً خداوند به هر کار شما بیناست.(سوره بقره،آیه 110) در مدارس هنگامی که دانش آموزان و هنر جویان،در موقعیت‌های مختلف اوقات تحصیل،هنگام شنیدن اذان،در کلاس یا در راهروی آموزشگاه بدون هیچ تکلفی،مشاهده کنند که معلمان و مربیان مشتاقانه به سوی نماز می‌شتابند،در اثر احساس همانندسازی به شوق ورغبت در می‌آیند وبه اقامه نماز گرایش فزون‌تری پیدا می‌کنند. هر قدر شخصیت الگوهای تربیتی وپرورشی برای دانش‌آموزان، محبوب و دوست داشتنی‌تر باشد تأثیر پذیری آنها افزایش می‌یابد. روشن است که هرگز نباید به اجبار و تحمیل و فشار،دانش‌آموزان را به نماز وادار کنیم. در عوض شایسته است پیش از هر چیز، جاذبه‌های رفتار خود را در بیان ارزش‌ها، با فراهم کردن مقدمات نماز افزایش دهیم. اگر چنین فضایی بر مدارس حاکم باشد، روحیه معنوی دانش‌آموزان افزایش می‌یابد و در نمازخانه‌ي آموزشگاه ارتباط شوق انگیز همسالانگسترش می‌یابد. (احمدی ،1389،ص 27 ) نماز آرامش دهنده دلها، اصلاح کننده فردواجتماع است و عاملی است که موجب رهایی افراد از تنبلی،گناه،تباهیودیگر رفتارهای زشت می‌شود ویکی از راههای تربیت دینی هنرجویان یاد دادن نماز وشرکت دادن آنها در نماز جماعت می‌باشد.اینجانب زهرا بکان تصمیم بر این گرفتم که هنرجویان کلاس سوم اداری هنرستان… را به نماز جماعت علاقه مند نمایم. را مطلوب این بود که اکثر هنرجویان در نماز شرکت کنند. اما این تصور صحیح نبود. زیرا تعدادی کمی از آنها در نماز جماعت هنرستان حاضر می‌شوند واین مهمترین مسأله اي بود که توجه محقق را به خود جلب کرده وباعث شد که اقدام به این تحقیق نماید که:راه های افزایش علاقه هنرجویان برای شرکت در نماز جماعت هنرستان کدام عوامل هستند

توصيف وضعيت موجود

این جانب دارای 24 سال سابقه در آموزش و پرورش هستم و اکنون در سمت: دبیر عربی. و با مدرک لیسانس دینی و عربی 24 سال است كه در آموزش و پرورش مشغول خدمت هستم. هنرستان کار و دانش دخترانه …. 11دارای کلاس است که از میان آنها 5 کلاس سوم و شش کلاس سوم هستند, 191 هنرجو دارای پایه های دوم و سوم رشته های نگارگری, خیاطی, تصویرسازی, اداری,گردشگری و معماری. در حال تحصیل می باشند. این هنرستان دارای 16 هنرآموز , 9 دبیر و 12 نفر کادر اجرایی می باشدو ضمنا دولتی و ثابت صبح می باشد. در کلاس سوم اداری در هنرستان فوق بعضي این هنرجویان با انگیزه زيادي در نماز جماعت آموزشگاه شرکت نمی کنند ، برخی از آن ها در زمان برگزاری نماز در کلاس می مانند یا در گوشه ای ازحیاط آموزشگاه به بازی مشغول می شوند ، برخی دیگر بدون وضو درنماز حاضر می شوند ، بیشتر آن ها درحین برگزاری نماز جماعت با یکدیگر صحبت می کنند ، عده ای از آن ها مهر یکدیگر را به کناری می اندازند ، برخی با یکدیگر شوخی کرده وبا صدای بلند می خندند ، حتی دربعضی موارد باهم شوخی یا دعوا نیز می کردند با توجه به این که قبل ازشروع نماز دقایقی را جهت آموزش نماز و مقررات مربوطه اختصاص می دادم وهمچنین در خصوص فضایل نماز صحبت می کردم بازهم بیشتر هنرجویان نسبت به نماز بی توجه بوده و با بی میلی درنماز شرکت کرده ونظم نماز را برهم می زدند ؛ از این رو تصمیم گرفتم به طور علمی به رفع این مشکل بپردازم . امام علی (ع): نماز رحمت الهی؛ « اگر نماز گزار بداند که چقدر از رحمت(خداوند تعالی ) او را گرفته است، سرش را از سجده برندارد . » انسان حریص و کم طاقت آفریده شده است؛ هنگامی که بدی به او رسد، بی‌تابی کند و هنگامی که خوبی به او رسد، مانع دیگران می‌شود مگر نمازگزاران، آنها که نمازها را مرتباً به جای می آورند. باتوجه به اهمیت نماز اگر من به این مسأله به طور علمی بپردازم باعث می گردد که علاقه ی هنرجویان به نماز بیشتر شود ، با میل ورغبت و انگیزه ی الهی در نماز جماعت آموزشگاه شرکت کنند و نظم وآداب نماز را در حین اجرای نماز رعایت کنند حتی باعث می گردد هنرجویان درآینده افرادی نماز خوان بارآیند و تأثیر مثبتی روی اطرافیان خود نیز داشته باشند. ولی اگر به این مسأله به طور علمی نپردازم و علاقه وانگیزه ی بچه ها را نسبت به نماز به خصوص نماز جماعت آموزشگاه افزایش ندهم ممکن است علاقه وانگیزه ای در هنرجویان نسبت به نماز ایجاد نشود و بی نظمی در نماز جماعت آموزشگاه بیشتر شده و از تعداد شرکت کنندگان درنماز کاسته شود . همچنین امکان دارد درآینده نیز نسبت به نماز کم اهمیت بوده وآن را سبک شمارند که آثارمخربی درزندگی فردی و اجتماعی آنان خواهد گذاشت . واقيموالصلوة و اتوا الزكوة و اركعوا مع الراكعين. و نماز را برپا داريد، و زكات بپردازيد و با ركوع كنندگان ركوع كنيد. قرآن كريم دستور داده تا مسلمانان نماز را به بهترين و زيباترين شكلش، كه جماعت است بخوانند. حتي در قبل از اسلام، در اديان گذشته نيز، نماز جماعت مورد تأكيد خداوند بوده است. روايات اسلامي در پاداش و ارزش نماز جماعت فراوان است. در حديث معروفي كه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) از جبرئيل نقل كرده اند، مي فرمايند: خداوند متعال وعده داده است كه اگر عدد حاضران در نماز جماعت بيش از ده نفر باشد، اگر تمام درياها مركب و درخت ها قلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شوند، نتوانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند. بر اساس احاديث گهربار معصومين (عليهم السلام) رفتن به مسجد براي شركت در نماز جماعت و درك نماز جماعت از ابتداي تكبيرة الاحرام اجر و پاداش بسيار زيادي دارد و نماز جماعت كوتاه و مختصر بر نماز طولاني برتري دارد؛ و نيز پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) فرموده اند: «در نماز جماعت حاضر شويد، اگر چه با دشواري و سختي باشد.»