مبانی نظری ارزیابی آمادگی الکترونیکی در شهرها در حوزه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه

هدف از این پژوهش ارزیابی آمادگی الکترونیکی در شهرها در حوزه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه بصورت جامع و کامل و با منابع جدید می باشد.

چکيده
اين تحقيق به منظور تعيين و بررسي وضعيت شهر الکترونيک در همدان و يافتن راهکارهاي اجرايي شدن آن و تعيين اثرات پياده‌سازي شهر الکترونيک بر مديريت شهر انجام گرفته است. به همين منظور، وضعيت شهر الکترونيک همدان از چهار منظر زيرساخت تکنولوژيک، زيرساخت فرهنگي و اجتماعي، بودجه و منابع مالي و نهايتاً زيرساخت نيروي انساني متخصص مورد بررسي قرار گرفته است.

در حوزه زيرساخت فرهنگي و اجتماعي اقدام به طراحي پرسشنامه و توزيع آن بين شهروندان همداني شده و در سه حوزه ديگر از آمارهاي موجود استفاده گرديده است. در اين تحقيق از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي استفاده شده و حجم نمونه آماري 250 نفر بوده است. پس از شناخت وضع موجود، راهکارهاي تحقق شهر الکترونيک بررسي شده و اثرات پياده‌سازي شهر الکترونيک بر مديريت شهري بيان شده است. نهايتاً پس از بررسي‌هاي انجام گرفته مشخص گرديد، در حوزه زيرساخت فرهنگي و نيروي انساني، وضعيت نسبتاً خوبي در مقايسه با کشورهاي پيشرو در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات وجود دارد اما در حوزه زيرساخت و همچنين از نظر ميزان بودجه تخصيصي براي فناوري اطلاعات و ارتباطات، تفاوت فاحشي با کشورهاي پيشرو وجود دارد.

واژگان کليدي:
شهر الکترونيک، دولت الکترونيک، آمادگي الکترونيک، زيرساخت فرهنگي، زيرساخت تکتولوزيک، مديريت شهري

بيان مسأله
اطلاعات و اطلاع‌رساني، مهمترين ابزار استراتژيك براي مديريت و اداره صحيح همه واحدهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي محسوب مي‌گردد. در اين راستا شهرها با توجه به عمق وظايف و پيچيدگي روابط اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي عصر تعاملي حاضر، از اهميتي دو چندان برخوردارند. به دليل اهميت اطلاعات در فرايند تصميم‌گيري، فناوري اطلاعات در جهان با سرعت چشمگيري در حال توسعه است و تمامي فعاليت‏هاي روزمره بشر را تحت تأثير قرار داده است. در حوزه شهري، شهرها و شهرداريهاي الكترونيكي يكي پس از ديگري در حال ظهور هستند و در آينده‌اي ‌ نزديك ارايه خدمات شهري را كاملاْ دگرگون مي‌كنند.

شهرها و دولت‏هاي الکترونيک دستاوردهاي بشر عصر حاضر، حاصل انقلاب فناوري اطلاعات و ارتباطات هستند. شهرها و دولت‏هاي الکترونيک که در کشور ما به عنوان مقوله‏هاي نسبتاً جديدي شناخته مي‏شوند، چندين سال است که در بسياري از شهرها و کشورهاي دنيا به تحقق پيوسته‏اند. امروزه دانشمندان و متخصصين، روي آوردن به شهرها و دولت‏هاي الکترونيک را گريزناپذير مي‏دانند. شهرهاي ايران نيز در اين ميان مستثني نيستند. با توجه به اين موضوع، مقوله مهم و حياتي، نحوه روي آوردن ما به اين شهرهاست. اگر قدري به عقب برگرديم و تجارب پياده‏سازي شهر الکترونيک در کشور را بررسي کنيم خواهيم يافت که تجارب پيشين، تجارب موفقيت‏آميزي نبوده‏‏اند. شهرهاي الکترونيک کيش و مشهد به عنوان اولين تجارب شهر الکترونيک در کشور، تا کنون به بهره‏برداري و استفاده عملياتي نرسيده‏اند.

در همين راستا سازمان آمار و فناوري اطلاعات شهرداري همدان چندي است که مسئوليت پياده ‏سازي شهر الکترونيک در شهر همدان را بر عهده گرفته است. لذا با توجه به مطرح شدن موضوع پياده ‏سازي شهر الکترونيک در شهر همدان و با توجه به تجارب ناموفق پيشين در کشور، به نظر مي‏رسد پياده‏سازي موفق اين پروژه در شهر همدان نيازمند تأمل و تعمق بيشتري است. انجام مطالعات امکان‏سنجي پياده ‏سازي شهر الکترونيک يکي از فعاليت‏هايي است که تعيين مي‏کند آيا با توجه به شرايط فعلي شهر، امکان تحقق شهر الکترونيک وجود دارد يا نه. در واقع بهتر اينست تا با درس گرفتن از تجارب ناموفق گذشته، مبالغ هنگفتي از سرمايه‏هاي کشور صرف بي‏تجربگي و به آزمون و خطا گرفتن پروژه‏ها نشود. با توجه به همين موضوع در اين پروژه سعي خواهيم کرد تا امکان پياده ‏سازي شهر الکترونيک همدان از جنبه ‏هاي مختلف بررسي گشته و نهايتاً راهکارهاي عملي براي پياده‏سازي پروژه در شهر همدان ارائه گردد. در اين راه از تجارب شهرهاي الکترونيک موفق در کشورهاي مختلف دنيا نيز کمک گرفته خواهد شد.

پس از بررسي امکان تحقق شهر الکترونيک در شهر همدان، خواهيم کوشيد تا اثرات پياده‏سازي شهر الکترونيک را بر ارائه خدمات مختلف شهري- با تکيه بر خدمات شهرداري- بررسي کنيم. همواره يکي از مشکلات اصلي پيش روي استفاده از فناوري‏هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي-که شهرهاي الکترونيک زاييده آنها هستند- عدم آگاهي مردم و همچنين مديران از فوايد اين فناوري‏هاست. شکي نيست که اگر مزاياي پياده ‏سازي شهر الکترونيک به خوبي براي شهروندان تشريح شود و همه شهروندان آشنايي نسبي با اين مقوله پيدا کنند، ديگر اين شهروندان هستند که خواهان تحقق هرچه زودتر شهر الکترونيک خواهند بود. همچنين از طرف ديگر اگر مديران شهري با شهر الکترونيک و محاسن آن آشنا شوند، قطعاً با برنامه ‏ريزي به سمت اين مقوله حرکت کرده و در اين راه به مشارکت با يکديگر خواهند پرداخت. در کل مي‏توان گفت در صورت تشريح و تبيين اثرات شهر الکترونيک بر کيفيت ارائه خدمات شهري، کار پياده ‏سازي و تحقق شهر الکترونيک تسهيل خواهد شد.

فهرست مطالب

فصل دوم: چارچوب نظري و پيشينه تحقيق 16
2-1- مقدمه 17
2-2- مديريت شهري 17
2-2-1- مفهوم مديريت شهري 18
2-2-2- وظايف مديريت شهري 23
2-3- ساختار مديريت شهري در ايران 26
2-3-1- سطح کلان مديريت شهري در ايران 26
2-3-2- سطح منطقه‏اي مديريت شهري 29
2-3-3- سطح محلي مديريت شهري 30
2-4- جامعه اطلاعاتي 31
2-5- دولت الکترونيک 34
2-5-1- تعريف دولت الکترونيک 34
2-5-2- سازمان الکترونيکي و دولت الکترونيکي 36
2-5-3- اهداف دولت الکترونيک 38
2-5-4- ارکان دولت الکترونيک 39
2-5-6- کسب و کار الکترونيک 44
2-6- شهر الکترونيک 46
2-6-1- مفهوم شهر الکترونيک 46
2-6-2- زندگي الکترونيک 48
2-6-3- شهروند الکترونيک 49
2-6-4- شهرداري الكترونيكي 50
2-6-5- مدل تعاملي شهر، شهروند، دولت و شهرداري الکترونيک 51
2-7- شاخصهاي ارزيابي شهر الکترونيک (آمادگي الکترونيکي) 51
2-8- زيرساخت الكترونيك 63
2-9- شهر الکترونيک در خدمت مديريت شهري 66
2-9-1- سرويس رديابي با GPS 72
2-9-2- سيستم اطلاعات جغرافيايي 74
2-9-3- سيستم حمل و نقل هوشمند 75
2-9-4- سيستم‏هاي پرداخت الکترونيکي 77
2-10- وضعيت ايران در مقايسه با شاخص‏هاي بين‏المللي 78
2-11- بررسي برترين شهرهاي الکترونيک دنيا 81
2-12- شهرهاي الکترونيک در ايران 86
2-13- وضعيت شهر الکترونيک در شهر همدان 89
2-14- نتيجه‌گيري و تحليل 93
2-14-1- تحليل وضعيت مديريت شهري 93
2-14-2- تحليل وضعيت شهر الکترونيک 95
2-15- مدل تحليل: تعامل بين کنشگران اصلي مديريت شهر در شهر الکترونيک 97

منابع

‏