ابعاد و اقسام رشد و فرق آن با عدم رشد در موارد مشابه

از جمله چيزهائي كه بايد به آن توجه داشت تفاوت ميان رشد با تمييز است زيرا ممكن است نزديك بودن مفهوم و معناي لغوي اين دو واژه، سبب اشتباه و خلط ميان اين دو گردد. در اصطلاحات فقهي و اسلامي ما دو تعبير داريم يكي تمييز و ديگري رشد.

هر چند تمييز هم مرحله اي نازل از تكامل و رشد است ولي در اصطلاح اين دو مقوله از يكديگر جداست. تمييز عبارت است از اين كه كودك در مراحل نازل شناخت، اجمالاً بين خوب و بد تفاوت مي گذارد و سود و زيان را مي شناسد، به عنوان مثال از اين كه درباره او جملاتي كه مستلزم ذم است گفته شود، ناراحت و خجالت زده مي شود و حتي ممكن است واكنش نشان دهد و همين طور از شنيدن چيزي كه مستلزم مدح است، خشنود مي شود ولي رشد، مرحله خيلي بالاتر از تمييز است و حتي ممكن است و بسيار اتفاق مي افتد كه فردي به بلوغ هم مي رسد ولي هنوز به مرحله رشد نرسيده و به اصطلاح رشيد نباشد.

در يك دسته بندي كلي مي توان دو بعد اصلي براي رشد ذكر نمود:
1- بعد جسماني (رشد جسماني)
(البته در قرآن كريم موردي ديده نشده كه واژه رشد در مورد رشد جسماني به كار رفته باشد).
2- بعد عقلاني (عقلائي)

رشد جسماني: عبارتست از تغييرات تدريجي در جهت كمال كه در بدن انسان و شكل ظاهري او پديد مي آيد و با حواس ظاهري قابل مشاهده است مثل: افزايش قد، وزن، رشد و نمو استخوان ها و ...
رشد عقلاني: عبارتست از تكامل تدريجي قواي فكري انسان و رسيدن او به مرحله اي كه قدرت تشخيص خير و شر و مصالح و مفاسد را داشته باشد و بتواند از امكانات و سرمايه هاي مادي و معنوي كه در اختيار دارد به نحو احسن و شايسته بهره برداري و استفاده نمايد.

فهرست مطالب
گفتار اول) مفهوم رشد 5
بند الف) مفهوم لغوي رشد 6
بند ب) مفهوم اصطلاحي رشد 7
بند ج) مفهوم رشد در قرآن 9
بند د) مفهوم رشد در اصطلاح فقهي 13
1) مفهوم رشد در فقه اماميه و اقوال فقهاء 13
2) مفهوم رشد در فقه عامه 17
- تعريف غير رشيد (سفيه) در اصطلاح فقهي 19

گفتار دوم) فرق بین رشد با عدم رشد در موارد مشابه 25
الف) تفاوت رشد با تمييز 25
ب) تفاوت رشد با بلوغ و عقل 25
ج) تفاوت غير رشيد (سفه) با جنون 26
د) ارتباط بين عقل و رشد در غير رشيد (سفيه) 27
هـ) فرق سفاهت با صغر 27

گفتار سوم) ابعاد و اقسام رشد 29
بند الف) ابعاد مختلف رشد 29
1- بعد جسماني (رشد جسماني) 29
2- بعد عقلاني (عقلائي) 29
3- ارتباط رشد عقلاني و رشد جسماني 29
بند ب) اقسام رشد به اعتبارات مختلف 30
1) رشد فردي و اخلاقي 30
2) رشد در عبادت 30
3) رشد از نظر آموزش و پرورش 32
4) رشد ملّي 32

گفتار چهارم) دليل شرط بودن رشد 34
بند الف) دليل شرط رشد 34
بند ب) آيا براي حصول رشد سن معيني لازم است 35
فهرست منابع 37