پیدایش و پیشینه ادبیات کودک در سوریه و بررسی آثار پیشگامان این عرصه

ادبیات عامیانه کودکان سوریه در لالایی ها ، شعر بازی ، اشعار مهمل ، متل ، چیستان و . . . خلاصه می شود . علاوه بر این در زبان عربی شعرهایی با زبان فصیح و در موضوعات مربوط به کودکان مانند لالایی ، اشعار نوازش و ... وجود دارد . در دوره جاهلی – اسلامی به کودک به عنوان یک مرد کوچک نگریسته می شد .قصه کودک به معنای علمی و هنری آن با حضور چهار تن از نویسندگان « عادل ابوشنب » ، « زکریاء تامر » ، « عبدالله عبد » ، « دلال حاتم » در عرصه ادبیات کودک پا به وجود نهاده است و این نویسندگان در نوشتن قصه برای کودکان بسیار توانمند بودند و نقش مهمی در غنی سازی تجربه کودک به طور کلی داشتند .

عادل ابوشنب و زکریاء تامر در آگاه کردن افکار فرهنگی عموم نسبت به این جنس ادبی نوپا در جهان نقش مهمی ایفا نمودند و هر دو به طور متوالی ریاست تحریریه مجله اسامه را به عهده داشتند .» ادبیات کودک را فقط دو پدیده مهم آن را معرفی می کند . یکی از پدیده ها شعری و دیگری داستانی و هر دو پدیده شایسته عنایت و پرداختن و توجه خاص می باشند و سرآغاز آنها کشور عربی سوریه است.

« از شاعران پیشگام در عرصه شعر می توان به « سلیمان عیسی » اشاره کرد که قصائد و نمایشنامه های منظوم متعددی را برای کودکان را به رشته ی نظم درآورده است . از آثار وی می توان به « دیوان کودکان » ، نمایشنامه های غنایی « آینده » و « رودخانه » اشاره کرد .»

« « سلیمان عیسی » که پیش از این شاعر وحدت عربی بود ؛ اما پس از اینکه جدایی و تقسیم سرزمین های عربی رویای او را برباد داد و شکست باعث سقوط پرچم وحدت گردید این شاعر بزرگ که دم از اتحاد می زد به ادبیات کودک روی آورد تاخود را از شکستی که از قشر بزرگسال عایدش شد ، برهاند . پس دست های خود را از سنگ هایی که در مبارزه با دشمن به کار می برد ، خالی کرد و به فریاد در صحرا پایان داد. او پس از شکست رویای اتحاد و انفصال سرزمینی های عرب از همدیگر و رها کردن شعر و ادبیات اتحاد ویکپارچگی و روی آوردن به ادبیات کودک اولین دیوان کامل خود را نوشت » ، « که در سال 1969م به عنوان « دیوان الأطفال » برای کودکان سوریه چاپ گردید .

این دیوان ، نوعی انتقال از مرحله کودکی به مرحله نوجوانی شعر کودک سوریه محسوب می شود . و به عنوان « دیوان الأطفال » برای کودکان سوریه چاپ گردید . در این دیوان که شیوه ای متفاوت از مجموعه های پیشین در پیش گرفته بود شعر از حالت خطابی ، و شکل و مضمون کلاسیک و از پند و نصیحت مستقیم فاصله گرفت . او توانست به خوبی ، کودکان و دوره ی کودکی و نیازهای روحی و تربیتی آنها را درک کند و ارزش های اخلاقی و تفریحی و انسانی را در شعر خود جمع کند .»

.

فهرست مطالب
1. نگاهی به ادبیات کودکان 1
1-1 . کودک و دوران کودکی 2
1-1-1 . اهمّیّت و جایگاه دوره ی کودکی 3
1-1-2 . دیدگاه اسلام به کودک 4
1-2 . تعریف ادبیات کودک 7
1-3 . اصطلاح ادبیات کودک 7
1-4. دیدگاه های متفاوت درباره ادبیات کودک 14
1-5 . اهمیت و اهداف ادبیات کودک 21
1-5-1 . اهداف ادبیات کودک 22
1-5-1-1 . اهداف تربیتی 22
1-5-1-2. اهداف زبانی 22
1-5-1-3 . اهداف تعلیمی ، آموزشی و شناختی 24
1-5-1-4. اهداف تفریحی 26
1-5-1-5. اهداف زیبایی شناختی و ذوقی 26
1- 6 . تأثیرادبیات کودک در رشد شخصیت کودک 28
1-7 . وظایف ادبیات کودک 31
1-7-1. وظیفه اجتماعی 31
1-7-2. وظیفه تاریخی و فرهنگی 32
1-8 . انواع ادبیات کودک 33
1-8-1 . قصه 34
1-8-1-1. قصه های خیالی 36
1-8-1-2. قصه های جن و پری و جادوگران 38
1-8-1-3. قصه های حیوانات 39
1-8-1-4. قصه های واقع گرایانه 41
1-8-1-5. قصه های تاریخی 43
1-8-1-6. قصه های دینی 44
1-8-1-7. قصه های ادبی 45
1-8-1-8. قصه های فکاهی 45
1-8-1-9. قصه های علمی 46
1-8-2 . شعر کودک 47
1-8-2-1. خیال در شعر کودک 48
1-8-2-2 . وزن در شعر کودک 48
1-8-2-3 . انواع شعر کودک 50
1-8-2-3-1 . لالایی ها 50
1-8-2-3-2. متل ها 51
1-8-2-3-3 . شعرهای غنایی 51
1-8-2-3-4 . قصه های منظوم 52
1-9. پیدایش و سیر تاریخی ادبیات کودک 52
1-9-1 . تاریخچه ادبیات کودک در جهان 56
1-9-2. ادبیات کودک در سرزمین های عربی 62

2. سیر تاریخی ادبیات کودک در سوریه 64
3-1 . ترانه های عامیانه اولین سرچشمه ادبیات کودک در سوریه 65
3-2 . توجه به یادگیری کودک در عصر عباسی کشور سوریه 67
3-3 . الف باء اولین اثر خاص کودکان سوریه 69
3-4. شعر تعلیمی در کشور سوریه 70
3-5 . ترجمه در کشور سوریه 70
3-5-1. پیشینه تألیف کتب درسی 72
3-6 . پیشتازی شعر بر قصه در ادبیات کودک سوریه 74
3-7 . احیای قصه در ادبیات کودک سوریه 78
3-7-1. نمونه هایی از داستان های اولیه 79
3-7-1-1 . نقد و بررسی داستان 81
3-7-2 . پیشگامان احیای قصه در ادبیات کودک سوریه 82
3-7-2-1. سلیمان عیسی و آثار او در زمینه ادبیات کودک 83
3-7-2-1-1 . نمونه از اشعار و قصاید سلیمان عیسی 85
3-7-2-1-2 . دنیای کودکان در آثار سلیمان عیسی 87
3-7-2-2 . زکریا تامر ؛ نویسنده ای با ایده هایی نو و اهداف متعالی 88
3- 7-2-2-1 . نمونه ای از قصه های تعلیمی زکریا تامر 91
3-7-2-3 . رزق الله حسون و ترجمه حکایت های کیدلوف روسی 93
3-7-2-4 . لینا کیلانی و آثار ارزشمند او برای کودکان 94
3-7-2-5 . جرجیس شلحت مترجم حکایت های اسقف فنلون 96
3-8 . تحول در نویسندگی ادبیات عرب سوریه 99
3-9 . نقش مراکز انتشاراتی اثر گذار در توسعه ادبیات کودک 103

الف . منابع فارسی 107
ب . منابع عربی 108