ادبیات کودک و نحوه شکل گیری آن در کشورهای اسلامی و عربی

این پایان نامه در مورد ادبیات کودک و با عنوان ادبیات کودک و نحوه شکل گیری آن در کشورهای اسلامی و عربی می باشد که به بررسی تاریخی ادبیات کودک در سه کشور مصر ، سوریه و عراق می پردازد.با توجه به اهمیت دوران کودکی و ضرورت بهاء دادن به کودکان ما که سکانداران آینده جامعه اند جهت آشنایی با ادبیات کودک این کشورها و معرفی فعالان در این زمینه و آثار و منابعی در دسترس محققان و پژوهشگران و دانشجویان وجود داشته باشد .

ادبیات کودک در این سه کشور در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به تأثیر از کشورهای اروپایی شکل گرفت ، در ابتدا فقط در مدارس و در قالب کتب درسی به دانش آموزان عرضه می شد سپس در شکل ها و تنوع بیشتری و کامل تری به صورت مستقل و در قالب مجله ، روزنامه ، و شعر و موسیقی و داستان رونق گرفت و سپس با امتزاج وسعت زبان عربی و ذوق و خلاقیت ادیبان آن کشورها رونق بیشتری گرفت .

ضروری است که به کودکان اهمیت بیشتری داده شود و فضاهای مناسب را جهت تربیت آنان فراهم کرد و بدین منظور ابتدا باید امنیت کافی و ثبات و استقرار لازم در جامعه و محیط پیرامون کودک را فراهم کرد و سپس تک تک نیازهای آنان را پاسخ گفت . و محیط های مناسب اعم از مهد کودک و مدرسه و دیگر نیازهای تعلیم و تربیت آنان را تأمین کرد .در این راستا تألیفات خاص کودک اعم از مجله ها و روزنامه ها و کتب داستان و دیگر تألیفات کودکانه جزیی از برنامه کاری مؤسسات مرتبط با تربیت کودکان گردید .

فهرست مطالب
چکیده ‌
الف)مقدمه .1
ب)تعریف و بیان سوال های اصلی تحقیق .1
پ)اهداف تحقیق .3
ت)روش تحقیق 4
ث)ضرورت انجام تحقیق .4
ج)سابقه و پیشینه تحقیق .5

1. نگاهی به ادبیات کودکان 9
1-1 . کودک و دوران کودکی 10
1-1-1 . اهمّیّت و جایگاه دوره ی کودکی 11
1-1-2 . دیدگاه اسلام به کودک 12
1-2 . تعریف ادبیات کودک 15
1-3 . اصطلاح ادبیات کودک 16

1-5 . اهمیت و اهداف ادبیات کودک 29
1-5-1 . اهداف ادبیات کودک 30
1-5-1-1 . اهداف تربیتی 30
1-5-1-2. اهداف زبانی 31
1-5-1-3 . اهداف تعلیمی ، آموزشی و شناختی 33
1-5-1-4. اهداف تفریحی 34
1-5-1-5. اهداف زیبایی شناختی و ذوقی 35

1-7 . وظایف ادبیات کودک 39
1-7-1. وظیفه اجتماعی 39
1-7-2. وظیفه تاریخی و فرهنگی 40
1-8 . انواع ادبیات کودک 41
1-8-1 . قصه 42
1-8-1-1. قصه های خیالی 44
1-8-1-2. قصه های جن و پری و جادوگران 46
1-8-1-3. قصه های حیوانات 47
1-8-1-4. قصه های واقع گرایانه 50
1-8-1-5. قصه های تاریخی 51
1-8-1-6. قصه های دینی 52
1-8-1-7. قصه های ادبی 53
1-8-1-8. قصه های فکاهی 54
1-8-1-9. قصه های علمی 54
1-8-2 . شعر کودک 56
1-8-2-1. خیال در شعر کودک 56
1-8-2-2 . وزن در شعر کودک 57
1-8-2-3 . انواع شعر کودک 59
1-8-2-3-1 . لالایی ها 59
1-8-2-3-2. متل ها 59
1-8-2-3-3 . شعرهای غنایی 60
1-8-2-3-4 . قصه های منظوم 60

1-9-1 . تاریخچه ادبیات کودک در جهان 64
1-9-2. ادبیات کودک در سرزمین های عربی 70

2-1. بنیان گذاران ادبیات کودک در مصر 76
2-1-1 . رفاعه رافع طهطاوی پیشتاز ادبیات کودک در جهان عرب 76
2-1-1-1 . طهطاوی از دیدگاه أدبا 77
2-1-1-1-1 . عبدالغنی حسن و نقد کتاب المرشد الأمین 77
2-1-1-1-2 . علی مبارک آگاه به فضل و مرتبه علمی طهطاوی 79
2-1-1-1-3 . روضه المدارس ؛ جرقه آغازین ادبیات کودک 80
2-1-2 . محمد عثمان جلال سردمدار ادبیات افسانه ای 83
2-1-2-1 . نمونه ای از آثار منظوم محمد عثمان جلال 85
2-1-2-1-2 . هدف عثمان جلال از ترجمه آثار لافونتین 90
2-1-2-1-2 . دیوان الیواقظ اثری خاص برای کودکان 92
2-1-3 . جایگاه عبدالله فریج در شکل گیری شعر کودک 93
2-1-4 . مصطفی کامل داعیه گسترش ادبیات تعلیمی 95
2-1-5 . احمد شوقی بنیانگذار قصه منظوم کودکانه 96
2-1-5-1 . اعمال و آثار احمد شوقی در حیطه ادبیات کودک 99
2-1-5-1 . طرح یک پرسش 101
2-1-5-3 . احمد شوقی از دیدگاه محمد غنیمی هلال 104
2-1-6 . فعالیت های دیگر در زمینه ادبیات کودک 105
2-1-7 . علی فکری و اعتقاد به نقش تکالیف درسی در تکامل شخصیت کودک 107
2-1-8 . ابراهیم عرب ؛ ارائه مضامین عالی با مفاهیم ساده 108
2-1-8-1 . تبعیت ابراهیم عرب از روش ادیبان پیشین 109
2-1-8-2 . دیوان آداب العرب ؛ اثری تربیتی و تهذیبی 111
2-1-9 . محمد هراوی شاعری معتقد به ادبیات کودک 113
2-1-9-1 . محمد هراوی از دیدگاه اهل قلم 113
2-1-9-2 . آثار هراوی در زمینه ی ادبیات کودک 114
2-9-2-1 . دیوان سمیر الأطفال قدیمی ترین اثر مستقل و خاص کودکان 115
2-1-9-3 . اسباب و رموز موفقیت هراوی 116
2-1-9-4 . نمونه ای از اشعار هراوی 117
2-1-10 . کامل الکیلانی عامل تغییر در نگرش جامعه نسبت به ادبیات کودک 118
2-1-10-1. فعالیت های ادبی کامل کیلانی 121
2-1-10-2 . منابع و عوامل فرهنگی در قصه های کامل کیلانی 122
2-1-10-3 . نقش و اهمیت داستان در آموزش کودکان 123
2-1-10-4 . انگیزه های فعالیت کامل کیلانی در ادبیات کودک 125
2-1-10-5. نمونه ای از اشعار کامل کیلانی 128
2-1-11 . نتیجه فصل 129

3-1 . ترانه های عامیانه اولین سرچشمه ادبیات کودک در سوریه 133
3-2 . توجه به یادگیری کودک در عصر عباسی کشور سوریه 135
3-3 . الف باء اولین اثر خاص کودکان سوریه 136
3-4. شعر تعلیمی در کشور سوریه 137
3-5 . ترجمه در کشور سوریه 138
3-5-1. پیشینه تألیف کتب درسی 139
3-6 . پیشتازی شعر بر قصه در ادبیات کودک سوریه 142
3-7 . احیای قصه در ادبیات کودک سوریه 146
3-7-1. نمونه هایی از داستان های اولیه 147
3-7-1-1 . نقد و بررسی داستان 148
3-7-2 . پیشگامان احیای قصه در ادبیات کودک سوریه 150
3-7-2-1. سلیمان عیسی و آثار او در زمینه ادبیات کودک 150
3-7-2-1-1 . نمونه از اشعار و قصاید سلیمان عیسی 152
3-7-2-1-2 . دنیای کودکان در آثار سلیمان عیسی 155
3-7-2-2 . زکریا تامر ؛ نویسنده ای با ایده هایی نو و اهداف متعالی 156
3- 7-2-2-1 . نمونه ای از قصه های تعلیمی زکریا تامر 158
3-7-2-3 . رزق الله حسون و ترجمه حکایت های کیدلوف روسی 161
3-7-2-4 . لینا کیلانی و آثار ارزشمند او برای کودکان 162
3-7-2-5 . جرجیس شلحت مترجم حکایت های اسقف فنلون 163
3-8 . تحول در نویسندگی ادبیات عرب سوریه 167
3-9 . نقش مراکز انتشاراتی اثر گذار در توسعه ادبیات کودک 171

4-1 . بیانگذاران ادبیات کودک در عراق 178
4-1-1 . نمونه ی شعر از احمد حقی حلی 181
4- 2 . شعر کودکان در کشور عراق 181
4-3. داستان های کودکانه در کشور عراق 184
4-3-1 . نمونه ای از داستان ذکری لعیبی 186
4-4 . نمایش کودکانه در کشور عراق 189
4-5 . مطبوعات کودکان در کشور عراق 190
4-5-1 . نمونه شعر از یاسین نبیل 194
4-6. لغت نامه ها و دایره المعارف خاص کودکان 197
4-7 . نقش مراکز انتشاراتی در توسعه ادبیات کودک 197
4-8 . ترانه های کودکانه 198
4-9 . ادبیات کودک در عراق ، تجربه ای بدون مطالعه دقیق و برنامه ریزی صحیح 200
4-9-1 . تدریس کتب مدارس 202
4-9-2 . از بین بردن درک و خیال کودک عراقی 203
4-10 . نتیجه فصل 205
نتیجه گیری 209
الف . منابع فارسی 213
ب . منابع عربی 213