مزایا و معایب حذف کنکور

پس از لغو قانون سال 86 حذف کنکور، یک فوریت طرح جدید پذیرش دانشجو در مجلس تصویب شد که بر اساس آن کارشناسان و مسوولان آموزش عالی نقطه نظرات مختلفی را در رابطه با اجرای این طرح مطرح کردند، در همین رابطه ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور نیز به عنوان مجری طرح‌های مرتبط با جذب دانشجو در دانشگاه‌ها، معایب و فواید اجرای طرح جدید پذیرش دانشجو را تشریح کرد.

ابراهیم خدایی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مشکلات قانون سال 86 حذف کنکور، اظهار کرد:‌ با توجه به مشکلاتی که این قانون داشت هر دستگاهی از دید خود به مشکلات آن اشاره کرد ولی به هر حال کلیه حوزه‌های تصمیم گیرنده همچون وزارتخانه‌های علوم،‌ بهداشت و آموزش و پرورش به این نتیجه رسیدند که این قانون، قابلیت اجرایی ندارد.

مدل‌های پذیرش دانشجو باید متنوع باشند

وی با تاکید بر اینکه مدل‌های پذیرش دانشجو باید متنوع باشند، اظهارکرد: با توجه به ظرفیت سازی صورت گرفته در حوزه آموزش عالی کشور، نباید در جذب دانشجو تنها به یک روش اکتفا کرد، چراکه رعایت عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو از ضروریات است، بنابراین ایجاد شیوه‌های متنوع پذیرش دانشجو باید مورد توجه باشد.

وی با اشاره به طرح جدید پذیرش دانشجو، گفت: نمی‌توان گفت که این طرح به صورت صددرصدی بر اساس نقطه نظرات سازمان سنجش است و یا اینکه اصلا نظر سازمان سنجش در آن دخیل نبوده است.

لحاظ 3 مدل متنوع در طرح جدید پذیرش دانشجو

دکتر خدایی با بیان اینکه در این طرح سه مدل متفاوت برای پذیرش دانشجو پیشنهاد شده است، اظهار کرد: در این طرح در صورت تصویب برای پذیرش دانشجو در رشته‌های کم تقاضا، برگزاری آزمون لزومی ندارد، بنابراین می‌توان تنها با لحاظ سوابق تحصیلی پذیرش را انجام داد که البته در حال حاضر سوابق تحصیلی داوطلبان که از سوی آموزش و پرورش تهیه می‌شود به نوعی ناقص است، چرا که این سوابق بر اساس قانون باید نمرات سراسری کل دوره آموزش متوسطه و پیش دانشگاهی را شامل شود که هم اکنون اینگونه نیست.

رییس سازمان سنجش با بیان اینکه سال جاری برای اولین بار پذیرش دانشجو در یک سوم ظرفیت‌های دوره کارشناسی به صورت بدون آزمون و بر اساس سوابق تحصیلی انجام شد، اظهارکرد: این نوع پذیرش از این پس دو بار در سال انجام می‌شود، که البته بر خلاف انتقادات مطرح شده این دوره‌ها با استقبال خوبی روبرو شد، این در حالیست که هنوز 50 درصد داوطلبان این دوره، پیش دانشگاهی خود را تمام نکرده‌اند.

بیشترین رقابت کنکوری‌ها در 10 درصد ظرفیت‌های دانشگاهی

دکتر خدایی با تاکید بر اینکه مشکل عمده ما در پذیرش دانشجو در رشته‌های پر رقابت و برای دوره روزانه است، خاطر نشان کرد: این دسته از رشته‌ها که در دسته‌بندی رشته‌های پرتقاضا قرار دارند، فقط 10 درصد ظرفیت پذیرش دوره کارشناسی و دکتری حرفه‌ای دانشگاه‌ها را شامل می‌شوند، هر چند ظرفیت این رشته‌ها زیاد نیست ولی بیشترین رقابت در این بخش وجود دارد. بنابراین برای پذیرش دانشجو در این رشته‌ها علاوه بر لحاظ سوابق تحصیلی، آزمون‌های عمومی و اختصاصی نیز برگزار می‌شود.

وی افزود: بر اساس این طرح، برای مابقی رشته‌ها که مابین رشته‌های کم تقاضا و پرتقاضا وجود دارند، چندین نوبت در سال آزمونی از دروس عمومی برگزار می‌شود، که از این طریق داوطلبان فرصت بیشتری برای اخذ بهترین نمره دارند و نمره درس عمومی نیز تا مدت‌ها دارای اعتبار است که با آن نمره می‌توانند در آزمون تخصصی نیز برای پذیرش در رشته‌های پر متقاضی شرکت کنند.

طرح جدید کنکور در نگاه اول با مشکلات اجرایی متعددی روبرو است

وی با بیان اینکه در طرح جدید پیشنهادی پذیرش دانشجو؛ سوابق تحصیلی باید طی پنج سال جایگزین کنکور شود،‌ اظهار کرد: بر این اساس مقرر شده است از سال ابتدایی اجرای این طرح، سوابق تحصیلی با احتساب افزایش 10 درصدی در هر سال اعمال شود. البته قرار است اشکالات این امر برطرف شود، این در حالیست که در نگاه اول این امر با مشکلات اجرایی متعددی روبرو است.

تعریف سابقه تحصیلی در طرح جدید کنکور

رییس سازمان سنجش با تعریف سابقه تحصیلی در طرح جدید، افزود: سابقه تحصیلی موثر در پذیرش دانشجو شامل نمرات دروسی است که داوطلب در دوره آموزش متوسطه کسب می‌کند و امتحانات آن نیز باید توسط وزارت آموزش و پرورش به صورت سراسری، نهایی و استاندارد مطابق اصول سنجش و اندازه‌گیری و قوانین شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شود.

برای اعمال سالانه سوابق تحصیلی در کنکور باید شرط و شروطی لحاظ شود

وی با بیان اینکه اجرای طرح جدید پذیرش دانشجو فرایندی است که باید متناسب با ایجاد سوابق تحصیلی وزن بگیرد، اظهار کرد: به عنوان مثال داوطلبی که در سال 98 در کنکور شرکت می‌کند باید از سال آینده بداند که امتحانات نهایی کشوری وی شروع می‌شود. در واقع در صورت آغاز اجرای طرح جدید پذیرش دانشجو از سال آینده، در سال 98 نیز تنها برای 45 درصد از داوطلبان سوابق تحصیلی مطابق قانون تهیه می‌شود، چرا که میزان شرکت داوطلبان سال جاری ما در کنکور 45 درصد است.

ضرورت اعمال تغییرات اساسی در سیستم‌های ارزشیابی و تصحیح اوراق آموزش و پرورش

خدایی ادامه داد: بنابراین باید با لحاظ این نکات شرط و شروطی گذاشته شود. علاوه بر این باید تغییرات اساسی در سیستم‌های ارزشیابی، امنیت آزمون و تصحیح اوراق به صورت ملی و منطقه‌ای ایجاد شود.

امکان جبران معدل در طرح جدید کنکور مسکوت است

وی در ادامه با اشاره به برخی دیگر از نقایص طرح جدید پذیرش دانشجو، با بیان اینکه در این طرح باید بحث جبران سوابق تحصیلی نیز دیده شود، اظهار کرد: در طرح قبلی این بحث دیده شده بود، چرا که حتی داوطلبی که دارای معدل 19 است اگر نتواند رشته مورد نظر خود را انتخاب کند باید بتواند آن را جبران کند، البته در قانون جدید، فعلا این موضوع مسکوت است که در بخش جزئیات قطعا در این مورد بحث خواهد شد.

رییس سازمان سنجش در این رابطه ادامه داد: در صورت جایگزین شدن سوابق تحصیلی به جای کنکور برای پذیرش دانشجو، از یک میلیون داوطلب، حدود 950 هزار نفر متقاضی جبران معدل خود خواهند بود، چرا که نقطه برشی که اتفاق می‌افتد برای 10 درصدی است که معدل آنان بالای 19.75 است و اگر تعداد فارغ‌التحصیلان سال‌های قبل را نیز حساب کنیم این درصد بیشتر هم می‌شود. به عبارت دیگر این دسته از داوطلبان نیز برای پذیرش در رشته‌های پرتقاضا در صدد جبران معدل و ارتقای تحصیلی خود برمی‌آیند.

تنها معدل پایین‌ها متقاضی جبران معدل نیستند

وی افزود به عنوان مثال وقتی حدود 5000 نفر ظرفیت در رشته‌های دکترای حرفه‌ای داریم و بیش از 10 درصد داوطلبان معدل بالای 19.75 دارند، طبیغی است فردی که معدل 19.5 دارد متقاضی جبران سوابق تحصیلی شود. بنابراین این نظریه که تنها معدل‌های پایین متقاضی جبران معدل هستند، اشتباه است.

ضرورت شفاف‌سازی و تعیین تکلیف داوطلبان

وی با بیان اینکه باید دید در نهایت مسیر کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نظرات کارشناسان به چه سمتی می‌رود، اظهار کرد: اگر داوطلبی از همان سال اول متوسطه بداند که در سال 98 نحوه پذیرش به چه صورت است بسیار خوب است، بنابراین باید در این زمینه شفاف سازی شود تا با مشکلات قانون قبلی(حذف کنکور) مواجه نشویم.

قانونگذار باید به صورت کلان سیاست‌های طرح جدید را تصویب کند

خدایی با تاکید بر اینکه قانونگذار باید به صورت کلان سیاست‌های این طرح را تصویب کند، خاطر‌نشان کرد: از این طریق هر زمان که نیاز بود، می‌توان در سیاست‌های اجرایی افزایش و کاهش و یا تغییراتی را ایجاد کرد، بنابراین باید این مسائل با دقت دیده شود تا مشکلات رفع شود.

وی افزود: البته با توجه به شناختی که از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس داریم به صورت جدی و کارشناسانه پیگیر این موضوع هستند تا بتوانند این طرح را اجرایی کنند.

الفاظ «غول کنکور»،«صنعت کنکور» و «مافیای کنکور» سطحی و عوام‌فریبانه است

رییس سازمان سنجش در قسمت دیگری از گفت‌و‌گوی خود با اشاره به عناوین مختلفی همچون«غول کنکور»،«صنعت کنکور» و «مافیای کنکور» که بعضا از سوی برخی مسوولین و رسانه‌ها در مورد کنکور مطرح می‌شود،‌ گفت: با استدلال این افراد و رواج آنها در جامعه اینگونه تفسیر می‌شود که با حذف کنکور هر کسی می‌تواند هر جایی و در هر رشته‌ای که علاقمند است فارغ از هر نوع عملکرد آموزشی پذیرفته می‌شود، در صورتی که اینگونه مباحث بسیار سطحی و عوام فریبانه است.

وی با بیان اینکه متاسفانه برخی به صورت علمی به این موضوع نگاه نمی‌کنند، اظهار کرد: البته مطمئنا کنکور فعلی نیز دارای مشکلاتی است ولی نباید این تفکر را رواج داد که مردم فکر کنند با حذف کنکور با خیال راحت می‌توانند در هر رشته و دانشگاهی که تمایل دارند وارد شوند.

وی با اشاره به گفته برخی مسوولان آموزش و پرورش مبنی بر اینکه با روش‌های علمی و آماری می‌توان تعداد داوطلبان دارای معدل بالا را برای پذیرش در رشته‌های پر تقاضا کاهش داد، افزود: به این موضوع باید بر اساس روش‌های علمی و آماری توجه داشت، بر اساس اطلاعات آموزش و پرورش میان نمره 19 و 20 در یک درس چهار نمره 19، 19.25، 19.30 و 19.75 وجود دارد، بنابراین بنده به عنوان متخصص آمار عنوان می‌کنم که هیچ روشی در آمار پیدا نمی‌شود که بتوان بین نمره 19 تا 20 علاوه بر آن چهار نمره، نمره دیگری را ایجاد کرد، بنابراین با روش‌های علمی به گونه‌ای می‌توان پراکندگی ایجاد کرد که ماهیتا پراکندگی وجود داشته باشد، که در این مورد امکانپذیر نیست، بهر حال باید به روش‌های علمی و نظرات کارشناسان احترام بگذاریم.

سیستم فعلی پذیرش دانشجو نیازمند اصلاح است

وی با بیان اینکه در حال حاضر بحث این نیست که کنکور خوب است یا بد، تصریح کرد: بحث این است که این سیستمی که هم اکنون وجود دارد دیگر پاسخگو نیست و باید اصلاح شود و متاسفانه در این مواقع همیشه روش‌ها یا به سوی افراط حرکت می‌کنند یا به سوی تفریط، در واقع زمانی بحث 100 درصد کنکور مطرح می‌شود و زمان دیگر بحث 100 درصدی حذف کنکور و تاثیر سوابق تحصیلی، که هیچکدام هم جوابگو نیست.

سیستم ارزشیابی باید شفاف، عدالت محور و پاسخگو باشد

خدایی با تاکید بر اینکه سیستم ارزشیابی باید شفاف، عدالت محور و پاسخگو باشد، خاطرنشان کرد: وقتی بحث سوابق تحصیلی به این گونه‌ای که هم‌اکنون وجود دارد، مطرح می‌شود، باید به این موضوع توجه کرد که امتحانات یک مدرسه در یک شهرستان با امتحانات مدرسه دیگر متفاوت است، بنابراین به تبع آن، نحوه نمره دهی و سیستم‌های ارزشیابی هم متفاوت است و این موضوع اصلا با عدالت آموزشی سازگار نیست.

وی با اشاره به طرح تحول بنیادین آموزش و پرورش، گفت: وقتی این موضوع مطرح می‌شود باید ملاک‌های ما در بحث پذیرش دانشجو عینی، شفاف، قابل اندازه‌گیری و پاسخگو باشد، چرا که نمی‌توانیم بر اساس ملاک‌های مبهم پذیرش دانشجو را انجام دهیم و حتی نباید برای فرار از روش فعلی ابهامات بیشتری را وارد سیستم کنیم.

وی افزود: متاسفانه یک سری ایده‌آل‌ها درذهن افراد وجود دارد که بر اساس آن یکسری مطالب کلان را مطرح می‌کنند، به عنوان مثال عنوان می‌کنند کنکور در برنامه آموزش ابتدایی تاثیر دارد؛ چه کسی این موضوع را تحقیق کرده است، برای چه بدون نظر کارشناسی این حرف‌ها زده می‌شود، کنکور چه تاثیری می‌تواند در برنامه درسی دوره ابتدایی داشته باشد، در حالیکه هم اکنون در سیستم آموزش و پرورش از دانش آموز شش ساله برای ورود به مدرسه امتحان گرفته می‌شود بعد مسئله کنکور را مطرح می‌کنند !

وی ادامه داد: البته طرح این مسائل خوب است چرا که بحث‌هایی است که می‌تواند مشکلات را دچار فرافکنی کند، البته اگر در تحقیقات علمی این ادعاها ثابت شود که هنوز ثابت نشده است.

لحاظ هر روشی برای پذیرش دانشجو استرس‌زاست

رییس سازمان سنجش با اشاره به مسائل مطرح شده مبنی بر استرس زا بودن کنکور، با بیان اینکه مطمئنا در بحث ورود به آموزش عالی و پذیرش از طریق کنکور استرس و اضطراب میان داوطلبان ایجاد می‌شود، اظهار کرد: به هر حال هر روشی که سرنوشت فردی را از لحاظ اجتماعی، شغلی و حتی کلاس اجتماعی تعیین کند حساس است و سرمایه‌گذاری‌های خانواده‌ها به آن سمت می‌رود، حتی اگر در دوره دبیرستان برای تاثیر نمره‌ یک درس آزمونی برگزار شود، بقیه درس‌ها در حاشیه قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: لذا اگر قرار باشد ورودی آموزش عالی بر اساس امتحانات سال سوم باشد قطعا امتحانات سال سوم به کنکور تبدیل خواهد شد و هر ساز و کاری که برای کنکور تا الان ایجاد شده است برای امتحانات سال سوم ایجاد شود، از طراحی سوال گرفته تا قرنطینه، آزمون‌های تستی و غیره ..که این همان کنکور خواهد بود.

وی با تاکید بر اینکه به هر حال باید ایده‌آل‌ها را شفاف کنیم، خاطرنشان کرد: در کنار ایجاد توانمندی و بسترهای لازم برای اجرای این طرح، در مقابل هم باید بتوانیم پاسخگوی آن باشیم، چرا که وقتی از تاثیر صد در صدی سوابق تحصیلی صحبت می‌کنیم، بحث مهمی است، چراکه سرمایه‌گذاری‌ها هم به این سمت می‌رود، به گونه‌ای که با اجرایی شدن این طرح شعار موسسات کنکور نیز به سمت ارتقای معدل تغییر می‌کند، بنابراین در بحث قانون پذیرش دانشجو باید چند محور مهم مورد توجه باشد.

وی با تاکید بر اینکه باید اجرای هر طرحی منصفانه و عادلانه باشد، اظهار کرد: باید پس از اجرای آن، مردم آن را قبول کنند و از نظر علمی آن روش اعتبار داشته باشد. به گونه‌ای که بتوان با پاسخ‌های علمی جوابگوی پذیرش یا عدم پذیرش داوطلبان باشیم.

خدایی افزود: البته در طرح جدید نیز با مشکلاتی روبرو خواهیم بود به عنوان مثال داوطلبی که در سال 84 دیپلم گرفته ممکن است ادعا کند که درس فیزیک آن زمان سخت‌تر از درس فیزیک الان باشد، بنابراین باید منصفانه پیش رویم. بنابراین کسانی که می‌خواهند انتقاد کنند علاوه بر انتقاد راهکار نیز ارائه کنند، چراکه مشکلات طرح جایگزین مسلما بیشتر از طرح فعلی است.

وی با اشاره به ایجاد ظرفیت‌های جدید در سیستم آموزش عالی کشور، گفت: با توجه به این افزایش ظرفیت‌ها در 80-90 درصد رشته‌ها حساسیت خاصی وجود ندارد، بنابراین باید زمان دهیم و با روش‌های متنوع حرکت کنیم، اگر حساسیت در رشته‌هایی چون مهندسی و پزشکی وجود دارد مطمئنا در کوتاه مدت برای آن چشم اندازی نمی‌بینم، مگر اینکه سوالان امتحانات دوره متوسطه همانند کنکور به دو شکل تستی و تصحیح سوالات نیز ماشینی باشد.

رییس سازمان سنجش با اشاره به طرح مباحثی همچون واگذاری مسئولیت گزینش داوطلبان به آموزش و پرورش، تصریح کرد: مگر سازمان سنجش تنها برای وزارت علوم است، سازمان سنجش نهادی برای سنجش کل کشور است و اگر قرار باشد آن سیستم و ساختاری که در سازمان سنجش موجود است در جای دیگری ایجاد شود، دوباره کاری و هزینه مجدد صورت می‌گیرد، چرا باید این هزینه‌ها دوباره صرف شود،این‌ها هزینه‌های بیت‌المال است.

ماهیت امتحانات آموزش و پرورش با سازمان سنجش تفاوت دارد

خدایی با تاکید بر اینکه آزمون‌های تستی هم‌اکنون در سازمان سنجش در حال برگزاری است، ادامه داد: بنابراین باید منتظر باشیم تا ببینیم بحث‌های کارشناسی و نگاه عدالت محور مجلس به چه سمتی می‌رود تا بتوان حداقل خیال داوطلب را راحت کرد.

رییس سازمان سنجش در خاتمه با بیان اینکه سازمان سنجش تجربه سال‌ها برگزاری آزمون‌های مختلف را در کارنامه خود دارد، اظهار کرد:‌ سازمان سنجش استعداد داوطلبان را برای ورود به سیستم آموزش عالی می‌سنجد در حالیکه آموزش و پرورش تنها برای ارایه مدرک امتحان برگزار می‌کند و طی آن رتبه داوطلب تعیین کننده نیست، بنابراین ماهیتا نوع امتحانات متفاوت است.